Tomasz Rakowski Tomasz Rakowski
1240
BLOG

Groźni „Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata”?

Tomasz Rakowski Tomasz Rakowski Polityka historyczna Obserwuj temat Obserwuj notkę 12

W artykule "Dlaczego nie ma Żydów w Yad Vashem?" redaktor Aleksandra Rybińska cytuje bardzo ważny fragment stanowiska Instytutu, dotyczący braku honorowania Żydów odznaczeniem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata: "Uważamy, że proponowana poprawka do ustawy o Yad Vashem, która kazałaby wyraźnie uznać poszczególnych Żydów, którzy ratowali Żydów, jest zbędna i może mieć niebezpieczne konsekwencje. Proponowane zmiany nie pomogą pamięci o tych bohaterskich czynach. Zamiast tego mogą błędnie wskazać, że były to rzadkie przypadki i dlatego zasługują na specjalną wzmiankę. Może to być emocjonalnie szkodliwe i doprowadzić do niesprawiedliwej oceny Żydów, którzy nie postępowali jak należy. Takie posunięcie byłoby niesprawiedliwością i mogłoby obrazić samych ocalałych z Holokaustu".

Moją uwagę zwraca zdanie "[..] mogą błędnie wskazać, że były to rzadkie przypadki i dlatego zasługują na specjalną wzmiankę" zestawione ze statystykami osób poszczególnych narodowości, które pomagały Żydom w czasie II WŚ prowadzone przez Yad Vashem. Na 51 pozycji, aż 33 (czyli 65%) to te narodowości, z których Żydom udzielało pomocy nie więcej, niż 100 osób (z czego 29 pozycji to pomoc udzielana przez mniej niż 50 osób), kolejne 7 pozycji (14%) - ratunek udzielany przez 100 do 500 osób, następne 6 narodowości (12%) - Żydom pomagało od 500 do 1000 osób. Ostatnie pięć pozycji to Belgia - 1731, Ukraina - 2573, Francja - 3995, Holandia - 5595 oraz Polska – 6706 odznaczonych jako Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata. Łącznie 26 513 osób.

Czy w świetle powyższych liczb ratowanie Żydów nie było "rzadkim przypadkiem", jak to ujął w swoim oświadczeniu Instytut Yad Vashem? Czym wobec tego jest zestawienie Sprawiedliwych, jeśli nie oskarżeniem, że pomoc dla Żydów była w istocie tak niewielka?

Ten smutny wniosek potwierdza ks. Henryk Zieliński, który w artykule „Izrael i czerwona jałówka. O fundamencie tożsamości Żydów” zauważa: „Wchodząc do Yad Vashem, Żydzi utwierdzani są w przekonaniu, że w czasie Szoah nie pomagał im żaden naród. A co z tysiącami Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, których upamiętniają drzewka zasadzone w Yad Vashem? Oni mają być tylko wyjątkiem potwierdzającym tę smutną regułę.


W związku z powyższym należałoby się zastanowić, czy podpieranie się w dyskusjach na temat polskiego zaangażowania w pomoc Żydom statystykami ilości odznaczeń Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, które przypadają obywatelom Polski jest w każdym przypadku wskazane.

Po pierwsze dane te nie są pełne, a tym samym umniejszają realne zaangażowanie polskich obywateli. Należy odnotować za Instytutem, iż "większość Sprawiedliwych została rozpoznana na wniosek ocalonych Żydów" oraz "większość przypadków reprezentuje udane próby" (pomocy Żydom - przyp. aut.).

Po drugie dane nie mówią nic o okolicznościach, w których pomoc była niesiona. Co prawda na stronie Instytutu czytamy przestrogę, aby nie wyciągać pochopnych wniosków ze statystyki różnic pomiędzy pomagającymi Żydom obywatelami krajów europejskich. Wśród istotnych czynników, które mogły mieć wpływ na zaangażowanie przedstawicieli poszczególnych narodowości w pomoc zagrożonym Żydom wymienia się m.in: różnice w ilości Żydów zamieszkujących dany kraj, skład społeczności żydowskiej, niemiecka lub inna administracja państwa, stopień kary za udzielanie pomocy Żydom oraz stosunek Niemców do ludności lokalnej. Mimo tego prezentowane liczby zestawiają jedynie ilość odznaczonych przypadających na dane państwo. Tymczasem w Polsce za pomoc Żydom groziła kara śmierci nie tylko dla pomagającego, ale dla całej jego rodziny. Ten czynnik w suchym zestawieniu nie występuje, podobnie jak wszystkie wymienione powyżej, co tym samym spłaszcza i zaciemnia dramaty, heroizm oraz okoliczności, które kryją się za każdym odznaczonym. W tym miejscu można by zadać sobie pytanie, dlaczego podobnej adnotacji o „niewyciąganiu pochopnych wniosków ze statystyki” nie zastosować wobec Żydów, którzy pomagali Żydom. Jednak autorzy z Yad Vashem wiedzą, że adnotacje to jedno, a liczby to drugie i „[…] mogą błędnie wskazać, że były to rzadkie przypadki i dlatego zasługują na specjalną wzmiankę”.

Po trzecie, jako państwo z okresu II WŚ wchodzimy w rolę ocenianego z człowieczeństwa, godnych postaw, moralności. Nie my ustalamy zasady, nie my dokumentujemy, nie my rozstrzygamy, kto zachował się godnie, a kto nie. Niejako automatycznie sytuuje to Żydów moralnie wyżej od tych, których oni oceniają.

Posługiwanie się argumentem o największej ilości odznaczeń Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, przypadającej Polsce jest zatem uwiarygodnieniem statystyki, którą niestety można obrócić na naszą niekorzyść. Wystarczy wskazać, że niespełna 7 tys. odznaczonych przypadająca na 35 milionów obywateli (nawet jeśli odliczymy z tej grupy Żydów, dzieci, chorych, niedołężnych) to raczej wyjątek potwierdzający regułę. A największa liczba odznaczeń to statystyczna korelacja z największą skalą prześladowań Żydów w „antysemickiej Polsce”. I tak argument, którym się bronimy, może stać się argumentem, przed którym trzeba będzie się bronić.


Dlatego trzeba z rozmysłem posiłkować się cudzą narracją, a taką bez wątpienia jest instytucja odznaczeń Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Najlepiej zaś budować swoją opowieść, opartą wyłącznie na prawdzie historycznej i twardych danych. To przyda się nam nie tylko na potrzeby konfliktów cywilizacyjnych, które obecnie obserwujemy na linii Polska-Izrael, ale również w celach kształtowania świadomości wśród kolejnych pokoleń Polaków i obywateli świata. Pomysł Marka Kochana, aby powołać Muzeum Polokaustu (wywołującego skojarzenia z antypolonizmem i polonofobią), w którym pokazalibyśmy zagranicy oraz uświadomili sobie, że Polska na przestrzeni wieków była atakowana w celu totalnego zniszczenia, jest tego typu odważnym działaniem na miarę poważnego państwa.


Śledź autora na Twitterze: @T_Rakowski


Źródła:

https://wpolityce.pl/historia/382108-dlaczego-nie-ma-zydow-w-yad-vashem-bo-mogloby-to-byc-obrazliwe-dla-ocalalych-ktorzy-nie-zachowali-sie-jak-nalezy

https://www.yadvashem.org/righteous/statistics.html

https://wszystkoconajwazniejsze.pl/ks-henryk-zielinski-izrael-i-czerwona-jalowka-szoah-dotyczyl-wylacznie-zydow-to-fundament-ich-tozsamosci/

 https://ciekawostkihistoryczne.pl/2017/03/29/ilu-zydow-uratowali-polacy-w-czasie-ii-wojny-swiatowej/#3

https://pl.wikipedia.org/wiki/Polscy_Sprawiedliwi_w%C5%9Br%C3%B3d_Narod%C3%B3w_%C5%9Awiata#Polscy_Sprawiedliwi_w%C5%9Br%C3%B3d_Narod%C3%B3w_%C5%9Awiata

http://www.rp.pl/Publicystyka/302199919-Marek-Kochan-Zbudujmy-szybko-Muzeum-Polokaustu.html


Od 2006 roku prowadzi własny biznes w branży IT. Zaangażowany w działalność społeczną i publicystyczną od 10/04.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka