KONSTYTUCJA 3 MAJA, KOŃSKIE I OKOLICE

    Aktualnie, Końskie wyliczane jest w przestrzeni publicznej częściej: niż Warszawa i inne miasta w Polsce. Popularność zawdzięcza tegorocznym debatom prezydenckim, które odbyły się  na rynku oraz w hali sportowej. Należy wspomnieć debatę z 2020 roku, która zapoczątkowała ten rozgłos. To nie jest istotne, gdyż miasto ma zasłużoną sławę.
    Z wielką historią łączy miasto urodzony w Końskich Stanisław Małachowski, herbu Nałęcz – hrabia, marszałek Sejmu Czteroletniego. Był kluczową postacią w procesie tworzenia Konstytucji 3 Maja. Oczywiście głównym twórcą był król Stanisław August Poniatowski, współpracujący również z innymi wybitnymi postaciami, takimi jak Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj.
    Prace nad Konstytucją były prowadzone w tajemnicy. Małachowski jako marszałek Sejmu miał istotny wpływ na przebieg obrad i uchwalenie ustawy rządowej. Jego zaangażowanie w reformy oraz współpraca z królem były ważne dla sukcesu tego przedsięwzięcia. Przygotowali przełomowy dokument, który był próbą unowocześnienia ustroju Polski i ratowania jej suwerenności.
    Przypuszczam, iż pałac marszałka Małachowskiego w Białaczowie mógł być miejscem inspirujących rozmów i pracy. Piękny pałac, w zaciszu i z dala od wścibskiej Warszawy. Konecczanie wiedzą, iż król Stanisław August Poniatowski odwiedził ich miasto już w 1787 roku, zapewne na zaproszenie marszałka. Skąd obecność króla w tym regionie?
    Właśnie w 1787 roku po nieudanym spotkaniu z Carycą Katarzyną II w Korsuniu pod Kijowem, król Stanisław August Poniatowski w drodze powrotnej spotkał się z cesarzem Austrii Józefem II, co mogło mieć wpływ na jego decyzje polityczne i gospodarcze. Przypuszczam, że cesarz Austrii zapewnił polskiego króla o nieprzystąpieniu do II Rozbioru Polski.
    Prawdopodobnie po tej konwersacji król zmienia trasę powrotu do Warszawy. Jedzie do Maleńca zwiedzić uruchomiony w 1784 roku zakład metalurgiczny, wykorzystujący lokalne zasoby rudy żelaza i energię wodną, co uczyniło go ważnym ośrodkiem przemysłowym nie tylko w Zagłębiu Staropolskim, ale i w Europie.
    Zakład metalurgiczny w Maleńcu stanie się narodową hutą produkującą między innymi broń. Zbudował go kasztelan Jacek Jezierski, poseł na Sejm Czteroletni, przemysłowiec. Choć brak jednoznacznych dowodów, że Małachowski bezpośrednio zlecił budowę, jednak przypuszczam, że był inicjatorem. Jego dobra przylegały do Maleńca, a znając jego pasję do takich inicjatyw reformistycznych i gospodarczych – tak tłumaczę.
    Czy Jezierski mógł znać Maleniec, to pustkowie z rzeką Czarną, jej kilka odnóg,  rozlewiska, moczary? Istotnie był pionierem polskiego przemysłu. Dlatego spiętrzył wody rzeki Czarnej na odcinku Malelniec-Machory odcinając drogą i groblą podstawowy nurt od innych odpływów. Wybudował najnowocześniejszy zakład hutniczy w Europie, produkujący wyroby z żelaza poprzez wdrożenie najnowocześniejszych technologii wytopu.
    W pobliskich Machorach w dobrach Marcina Dołęgi /1772-1789/, podpułkownika wojsk koronnych, stacjonowało wojsko, które pomagało w budowie grobli przy spiętrzeniu wody rzeki Czarnej. Powstały dwa stawy maleniecki i machorowski. W Machorach znajdował się wielki piec hutniczy, który surówkę żelaza dostarczał min. do huty w Maleńcu. Pierwsze wzmianki o kuźnicach w tej miejscowości datuje się na 1510 rok. Natomiast kopalnia rudy żelaza była pod rzeką Czarną w miejscowości Kołoniec. Te trzy miejscowości Staropolskiego Zagłębia Metalurgicznego /Machory, Maleniec i Kołoniec/ stanowią ważne dziedzictwo Doliny Czarnej w powiecie koneckim.
    Władysław Reymont idąc na pielgrzymkę do Częstochowy i odpoczywając wraz pątnikami, zapisywał w utworze „Pielgrzymka do Jasnej Góry” opis Kołońca oraz Machor w rozdziale pt. „Woda, woda, woda”: Koło Kołońca kraj jeszcze dzikszy, góry tylko zamykają horyzont, mało pól uprawnych, tylko lasy, zarośla, topiele i łąki niskie, pełne łozin i olch, a coraz to wody wielkie, stare szyby górnicze, zapadłe i zatopione, drogi wysypane szlaką ostrą jak szkło.

    Wizyta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w Maleńcu mogła być związana z zainteresowaniem nowoczesnymi technologiami i rozwojem przemysłu, co wpisywało się w jego reformistyczne podejście do modernizacji Polski. Może zamiarem była obrona Korony Królestwa Polskiego? Wszak Austria nie przystąpiła do II Rozbioru Polski. Kontakty króla z cesarzem Józefem II mogły wpłynąć na tę decyzję, choć trudno jednoznacznie ocenić.
    Rzeczpospolita Obojga Narodów była po I rozbiorze, należało się przygotowywać do produkcji dla potrzeb wojska w obronie resztek terytorium. Przyjazd króla do Maleńca o tym zaświadcza.    
    1787 rok, lipiec. Zmęczone wojsko stacjonuje jedną dobę na leśnych pagórach tuż przy spiętrzonym, malenieckim stawie. Król jedzie do Małachowskiego do Końskich. Marszałek był synem Jana Małachowskiego, który jako kanclerz wielki koronny nadał przywileje mieszkańcom Końskich już w 1729 roku i wybudował zespół pałacowo-parkowy. Piękne miejsce, a król uwielbiał wygodę i takie miejsca.
    Współczesne znaczenie Końskich, związane z debatą prezydencką, dodatkowo podkreśla jego symboliczne miejsce w polskiej historii. Miasto stało się areną ważnych wydarzeń politycznych, co przypomina o jego roli w kształtowaniu polskiej tożsamości. Rzeczywiście odegrało ważną rolę w historii Polski, zarówno w kontekście Konstytucji 3 Maja, jak i współczesnych wydarzeń politycznych.
    Są lokalne miejsca, które mają wpływ na wielkie wydarzenia historyczne. Są świadkami i uczestnikami ważnych dat i wydarzeń. Końskie teraz jest w centrum uwagi Polaków ze względu na debatę prezydencką. Konecczanie są dumni ze swego miasta, wszak ich rodak, marszałek Małachowski ma duży wkład w tworzeniu Konstytucji 3 maja 1791 roku, głównego dzieła Sejmu Czteroletniego. Konstytucja wprowadziła podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Zwiększyła uprawnienia mieszczan, zapowiadała poprawę życia społeczności chłopskiej, zlikwidowała liberum veto.