Paweł Samuś
Wicemarszałek Wasyl Mudryj (1893-1966)
Ugody polsko-ukraińskiej orędownik daremny
ISBN 978-83-7507-246-4
Format B-5, 740 stron, bibliografia, indeks osobowy
Stosowny link (szczegółowy spis treści)
Bohater tej naukowej monografii był jedną z najwybitniejszych postaci historii ukraińskiej pierwszej połowy XX wieku. Na świat przyszedł w rodzinie chłopskiej na krańcach wschodnich Galicji, na dawnych kresach południowo‐wschodnich Rzeczypospolitej. Spoczął na zawsze w ziemi amerykańskiej, niedaleko Nowego Jorku. Intelektualista i polityk, redaktor i publicysta pozostawił po sobie obfitą spuściznę pisarską. Jego biografia stanowi fragment burzliwych dziejów narodu ukraińskiego, a także trudnych stosunków polsko-ukraińskich w końcu XIX i pierwszej połowie XX wieku. Patriota ukraiński, z polskością i Polakami stykał się od najmłodszych lat, a pragnienie ułożenia zgodnych relacji polsko‐ukraińskich stało się dlań przesłaniem, jednym z najważniejszych na jego drodze życiowej. Kwestia ukraińska w Polsce Odrodzonej należała do najdonioślejszych i wyjątkowo trudnych do rozwiązania problemów w polityce wewnętrznej wielonarodowego państwa.
Aczkolwiek Wasyl Mudryj jest główną postacią tej książki, to wokół jego biografii została osnuta obszerna i szczegółowa narracja na temat ogólniejszych zagadnień i wydarzeń dotyczących stosunków polsko-ukraińskich. Monografia należy bowiem do tego rodzaju opracowań biograficznych, które w historiografii są określane mianem biografii pretekstowej lub ekologicznej. Zamysłem autora jest przedstawienie możliwie pełnego obrazu życia i działalności bohatera na tle jego czasów, analiza motywacji postaw, dylematów, przed którymi przyszło mu stawać, podejmowanych decyzji i ich uwarunkowań, omówienie jego dorobku pisarskiego. Przez pryzmat losów Mudrego, jego dokonań i niepowodzeń zostały zarysowane również elementy procesów i zagadnień dziejów ważnego nurtu życia politycznego i społecznego Ukraińców w Polsce Odrodzonej, lojalnych jej obywateli, zmierzających legalną drogą do realizacji swych interesów narodowych. Takie ujęcie tematu umożliwiło ukazanie etapów trudnych stosunków polsko‐ukraińskich w tym okresie, podejmowanych z różnym skutkiem po obu stronach, przy udziale głównego bohatera tej pracy, prób rozwiązania kwestii ukraińskiej w Drugiej Rzeczypospolitej. Książka jest adresowana zarówno do historyków, jak i szerszych kręgów.
