Szpieg uratował Moskwę?
Sowiecki szpieg działający na terenie Japonii przekazał Stalinowi informację, że jeśli Niemcy przekroczą linię Wołgi, Japończycy uderzą na Zawiązek Radziecki na Dalekim Wschodzie, stąd też zapewne zacięte walki jakie toczyły się o miasto Stalina. Prowadzony m.in. przez Ruth Werner ( urodzoną jako Ursula Kuczyńska w polsko-żydowskiej rodzinie), Richard Sorge, w połowie września 1941 roku poinformował też Sowietów, że w najbliższej przyszłości Japonia nie zaatakuje Związku Radzieckiego. Spekuluje się, że te informacje pozwoliły Stalinowi na przetransportowanie w kulminacyjnym momencie 18 dywizji, 1700 czołgów i ponad 1500 samolotów z Syberii i Dalekiego Wschodu na front zachodni przeciwko państwom osi podczas bitwy o Moskwę. Sowieccy deszyfranci już wcześniej złamali japońskie kody dyplomatyczne i Moskwa wiedziała, że nie będzie żadnego japońskiego ataku na ZSRR, więc informacje szpiega trzeba raczej traktować jako drugie potwierdzające źródło.
Zdjęcie Urszuli Kuczyńskiej z 1936 roku, która szpiegowała dla Sowietów przez II WŚ i większość zimnej wojny.
W 1935 r. szpieg „Sonya”, naprawdę nazywając się Urszula Maria Kuczyńska, znalazła się w sytuacji prawie niemożliwej. W przeddzień wyruszenia na nową misję w imieniu Związku Radzieckiego odkryła, że jest w ciąży w wyniku romansu ze swoim dowódcą w komunistycznym podziemiu chińskim. O ciąży powiadomiła męża, który był również ojcem jej pierwszego dziecka. Namawiał ją do aborcji, rozwiązanie takie poparł także kochanek.
Dwoma najbardziej miarodajnymi źródłami informacji dla Związku Radzieckiego na temat Niemiec w późnych latach trzydziestych byli Sorge i Rudolf von Scheliha, pierwszy sekretarz ambasady niemieckiej w Warszawie. W przeciwieństwie do Sorge'a, który wierzył w komunizm, powody szpiegowania Scheliha wynikały z problemów finansowych, ponieważ jego styl życia przekraczał pensję jako dyplomaty. Scheliha sprzedał NKWD dokumenty wskazujące, że Niemcy planowały od końca 1938 r. zamianę Polski w państwo satelickie, a po tym, jak Polacy odmówili dostosowania się do tego, do przygotowywania inwazji na Polskę od marca 1939 r. Sorge poinformował zaś, że próba przekształcenia Paktu Antykominternowskiego w sojusz wojskowy nie udała się Hitlerowi; Niemcy chcieli, aby sojusz był skierowany przeciwko Wielkiej Brytanii, podczas gdy Japończycy zaś, aby sojusz był skierowany przeciwko Związkowi Radzieckiemu. Inną postacią w społeczności wywiadowczej był Wasilij Zarubin, twierdzi się, że w 1939 r. Zarubin brał udział w Zbrodni Katyńskiej. Jednak Christopher Andrew, autor The Mitrokhin Archive(1999) dowodził, że „w rzeczywistości, chociaż Zarubin przesłuchiwał niektórych polskich oficerów, nie wydaje się, aby był bezpośrednio zaangażowany w ich egzekucję”.
W lutym 1941 został mianowany zastępcą szefa wywiadu zagranicznego. Wysłany do Chin z zadaniem wznowienia kontaktu z Walterem Stennesem, niemieckim doradcą wojskowym Czang Kaj-szeka (przywódcy Kuomintangu ) i szefem jego ochrony. Stennis, były przywódca Sturmabteilung (SA) powiedział Zarubinowi, że jest w posiadaniu informacji o przygotowaniach Hitlera do ataku na ZSRR i wskazał, że ma on zostać rozpoczęty w maju-czerwcu 1941 r. Po operacji Barbarossa Zarubin pomógł założyć antyfaszystowskie grupy oporu do walki z armią niemiecką.
