Haaretz/ Prof. Barbara Engelking odbiera tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Tel A

Haaretz/ Prof. Barbara Engelking odbiera tytuł doktora honoris causa, Uniwersytetu w Tel Awiwie

Ofer Aderet

Engelking przedstawiła inny pogląd w rozmowie z siecią TVN, w której powiedziała: „Polacy mieli potencjał, by stać się sojusznikami Żydów – i można mieć nadzieję, że inaczej się zachowają… że nie wykorzystają sytuacji do tego stopnia”. Kontynuowała: „Ludzie, którzy zdecydowali się pomóc Żydom, byli naprawdę bohaterami, ale było ich bardzo niewielu… Nie było atmosfery sprzyjającej ukrywaniu Żydów”.

Bezpośrednio po rozmowie Engelking spotkała się z falą krytyki z każdej strony, w tym ze strony premiera Mateusza Morawieckiego. Engelking przypisuje jadowite ataki na nią w niektórych polskiej prasie i mediach społecznościowych. Przed jesiennymi wyborami; politycy próbują zabiegać o względy wyborców z nacjonalistycznej prawicy. „Stałam się łatwym celem z powodów, które nie mają nic wspólnego z tym, co powiedziałam – to była tylko wymówka” – mówi dla Haaretz.

„19 kwietnia rząd polski był zmuszony przez cały dzień mówić pozytywnie o Żydach. Nosili żółte żonkile – symbol kojarzony z bohaterami powstania w getcie warszawskim – i wyraźnie im to przeszkadzało. Następnego dnia musieli dać upust emocjom” — wyjaśnia Engelking. „Musieli pokazać swoją nacjonalistyczną stronę, także ze względu na rywalizację z [skrajnie nacjonalistyczną] Partią Konfederacji”.

Dodaje: „W tym wywiadzie nie powiedziałam nic kontrowersyjnego ani nieprecyzyjnego. Wszystkie te rzeczy były znane i opisywane od dawna. O tym rozczarowaniu, jakie Żydzi żywili wobec Polaków, pisałem sam w mojej pracy doktorskiej z 1993 r.”.

Musimy uznać twarde prawdy o Holokauście w Polsce

Po kwietniowym wywiadzie Engelking, polski minister edukacji Przemysław Czarnek zapowiedział, że obetnie fundusze państwowe dla instytutu, który jest częścią Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Minister powiedział, że rząd nie ingerował w sprawy nauki, ale nie ma obowiązku finansowania „działań szkodzących Polsce”.

„Już zaczęli ciąć nasz budżet”, mówi Engelking, zauważając, że centrum badawcze nie otrzymało 191 000 dolarów, które miało otrzymać. „Co będzie dalej? Zobaczymy – mówi. „Planuję pozwać ministra edukacji”

Mimo atmosfery zagrożeń Engelking jest zdeterminowana, by kontynuować swoją pracę. „Nie zamierzam niczego zmieniać w swoim życiu. Zamierzam nadal ubiegać się o dotacje w Polsce. A ponieważ moim zdaniem Holokaust jest częścią polskiej historii, mam nadzieję, że Polska będzie nadal finansować badania nad Holokaustem. Myślę, że nie byłoby dla nich możliwe zaprzestanie tych badań, a także jest to sprzeczne z interesem Polski. Prędzej czy później dla każdego będzie to jasne. Musimy poznać i zrozumieć naszą przeszłość, aby jako dojrzały naród uczestniczyć w życiu współczesnej Europy – mówi.

Jej doktorat honoris causa Uniwersytetu w Tel Awiwie został przyznany za „odważną determinację, by przeciwdziałać wypaczaniu Holokaustu i ujawniać złożoność stosunków polsko-żydowskich podczas II wojny światowej, bez względu na osobiste koszty”. Stopień ten towarzyszył wielu listom poparcia od izraelskich badaczy i instytucji zajmujących się Holokaustem, w tym Yad Vashem. Uniwersytet Hebrajski ogłosił w zeszłym tygodniu, że jeszcze w tym roku przyzna Engelkingowi tytuł doktora honoris causa.

„Nie ma miejsca na polityczną ingerencję w badania akademickie. Ingerencja organizacji rządowych zagraża zarówno środowisku akademickiemu, jak i wolnemu społeczeństwu” – powiedział w liście poparcia prof. Tamir Sheafer, dziekan wydziału nauk społecznych na Uniwersytecie Hebrajskim.

W opinii opublikowanej w tym tygodniu w Haaretz były prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski otwarcie poparł Engelking. „Publikacje Engelking przybliżają Polaków do zrozumienia złożoności własnej historii i wzmacniają nas jako naród i członków międzynarodowej wspólnoty opartej na dialogu, szacunku i pojednaniu” – napisał.

Jednocześnie ani izraelski rząd, ani Kneset nie wyraziły dla niej poparcia. „Dostaję wiele e-maili od znajomych i nieznajomych i na tym się skupiam. Kiedy przychodzą nienawistne e-maile, usuwam je natychmiast po przeczytaniu pierwszych słów. Próbuję się od tego zdystansować”. Engelking mówi, że spotkania z ocalałymi z Holokaustu dodają jej otuchy: „Są dla mnie źródłem mocy i wewnętrznej siły”.