Paweł Łęski Paweł Łęski
90
BLOG

PTSD i inne

Paweł Łęski Paweł Łęski Kultura Obserwuj notkę 0

PTSD i inne

Widziałem ślimaka pełzającego po ostrzu brzytwy…..- mówi Kurtz w „Czasie Apokalipsy” F. Coppoli.

 W wielu filmach budując charakter postaci portretowane są zaburzenia psychiczne , czasami jest to przewodnia narracja filmu, częściej psychiczna choroba tworzy tło dla innych tematów, czasami portretuje się schorzenia nieistniejące , wymyślone przez scenarzystę, a istniejące nie zawsze dokładnie . Dla przykładu postacie z agorafobią często przedstawiane są jako eremici, choć takie objawy nie są typowe i występują rzadko. Najczęściej pojawia się schizofrenia – „Piękny Umysł”, zaburzenia lękowe -„Zwyczajni Ludzie”, dysocjacyjne –„ Psycho” (1960) , fobie społeczne. Ze względu na swój zawód przypominam o istnieniu aktorskich zaburzeń  osobowości. Duża część schorzeń jest wynikiem przeżyć po stresie traumatycznym jak amnezja psychogenna –„Mulholland Drive” (2001)  .

Nawet stosunek do bohaterstwa na polu walki może zostać poddany przez twórców krytycznej ocenie jak w „The Hurt Locker” (2010)- uzależnienie od adrenaliny, czy borderline zaburzenie osobowości. " Smell that? You smell that? Napalm, son. Nothing else in the world smells like that. I love the smell of napalm in the morning. You know"- mówi, spragniony adrenaliny, pułkownik Kilgore, grany przez Duvalla w "Czasie Apokalipsy".

Częściej jednak portretowani żołnierze są po traumatycznych przejściach z zaburzeniami lękowymi -" Szeregowiec Ryan "(1998)  Zespół Stresu Pourazowego, PTSD (ang. posttraumatic stress disorder) –to właśnie rodzaj zaburzenia lękowego będący efektem przeżycia traumatycznego wydarzenia.

Niemcy wykorzystują cywilów, kobiety, dzieci w charakterze „żywych tarcz”: „I koniecznie mnie czołgista chciał złapać na czołg. I ja uciekałam. To było straszne, bo on strzelał, ale nie chciał mnie zastrzelić, tylko mnie straszył. Te kule leciały bokiem, a ja biegłam ile sił, żeby trafić za barykadę, a chłopcy znów nie chcieli rzucać butelek, bo się bali, że trafią we mnie. No i zdążyłam, ale zostało mi to na całe życie, że nie umiem przejść spokojnie przed warczącym samochodem, czy czymkolwiek. Bo byłam już tuż tego czołgu. On się już pochylał do mnie, żeby mnie złapać za te warkocze i wciągnąć na ten czołg.”- mówi Teresa Sułowska-Bojarska, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski w poruszającym dokumencie M. Widarskiego. W tym przypadku zaburzenie lękowe spowodowane jest przez  stres bycia „żywą tarczą”, przekroczone zostają granice ludzkiego przeżywania, silny strach, bezradność, przerażenie. Efektem staje się lęk przed warkotem samochodu. Reakcja na zdarzenie pojawia się z opóźnieniem, może to być kilka tygodni, miesięcy a  nawet lat. Objawy często ustępują, w tym jednak wypadku jak widzimy pozostają na stałe. Na marginesie; moi dziadkowie uczestnicy Powstania Warszawskiego zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych: dziadek do Flossenburga, z którego nie wrócił, babcia Ravensbruck i wiem z własnych doświadczeń kontaktów z babcią jak PTSD może mieć destruktywny wpływ na wszystkie aspekty życia. W Izraelu nawet wnuczkowie ofiar Holokaustu są uznawani za ofiary wojny.

Badania, którym poddani zostali weterani wojny wietnamskiej zaowocowały wieloma szczegółowymi opracowaniami i nazwaniem w 1979 roku tych zaburzeń schorzeniem PTSD. Choć odpowiada  ono bardziej współczesnemu polu walki, objawy były dużo wcześniej opisywane i znane pod innymi nazwami. Począwszy od Epizelusa ateńskiego żołnierza spod Maratonu (490 pne.), którego zaburzenia opisał Herodot w swoich Dziejach.  Po pierwszej wojnie światowej, mówiło się o nerwicy okopowej czy wojennej. Zaraz po  Wietnamie o post-Vietnam Syndrome. Wyniki badań z lat 1979-80 przełożyły się bezpośrednio na kinematografię amerykańską a później światową a jeden z objawów polegający na reminiscencjach tzw fleshback’u stał się w portretowaniu jednym ze stałych środków wyrazu.

„Wzgórze Rozdartych Serc” (1986). Film o sierżancie armii amerykańskiej, weteranie wojny w Wietnamie, który ma za zadanie wyszkolić pluton młodych kadetów. Główny bohater sierżant Tom Highway doświadczył traumatycznych przeżyć podczas wojny koreańskiej uczestnicząc w 1951 roku w bitwie  o Wzgórze Rozdartych Serc. Sierżant nadużywa alkoholu, jest nadpobudliwy, ma  wybuchy agresji, w tym w stosunku do przełożonych, problemy rodzinne.  W filmie zaakcentowane są wzorce pożądanych terapii w stosunku do żołnierzy , takie jak tzw homecoming, przywitanie przez rodziny i społeczeństwo weteranów wracających z Grenady, społeczne wsparcie towarzyszące oddziałowi podczas całego okresu szkolenia . Narzuca się skojarzenia z działaniami odwrotnymi jak propaganda środowisk lewackich, których przykładem na naszym gruncie może być wypowiedź syna znanej  polityk życzącego powrotu polskim żołnierzom z Afganistanu bez kończyn.

9 kompania (ros. 9 рота, 9 rota) – rosyjski film wojenny z 2005 roku w reżyserii Fiodora Bondarczuka opowiadający o rekrutach Armii Radzieckiej walczących w czasie wojny w Afganistanie.                             ” – Dlaczego 1. drużyna biega bez obciążenia? – Bo oni mają normalnego dowódcę, a my mamy pojebusa Dygałę.” – mówi jeden z rekrutów poddany ostremu reżimowi treningowemu przez „Pomidora”. Chorąży Dygało cofnięty  z frontu po odniesionej kontuzji. Rany zostały zaleczone jednak zaburzenia psychiczne sprawiają , że mimo nalegań nie dostaje od dowództwa zezwolenia na powrót do Afganistanu. Elementy PTSD, które u niego można zaobserwować to dążenie do unikania myśli, uczuć lub rozmów związanych z urazem, dążenie do unikania czynności, miejsc, ludzi pobudzających wspomnienia o urazie, poczucie wyłączenia, wyobcowania, poczucie zamkniętej przyszłości.

Bitwa o Irak (ang. Battle for Haditha) – brytyjski fabularyzowany dokumentalny dramat wojenny z 2007 roku, oparty na masakrze hadyckiej, która miała miejsce w 2005 roku. Przy pozornych ambicjach rekonstrukcji zdarzenia jest pasem transmisyjnym haseł zaczerpniętych z pacyfistycznych fór internetowych.  W portretowanej grupie amerykańskich Marines można zdiagnozować „wyczerpanie” związane z działaniami wojennym i co ciekawe nie ma  oznak strachu podczas samej walki.  Żołnierze skarżą się na dolegliwości PTSD jednak dowództwo zabrania im kontaktu z lekarzami.  Choć jak wiadomo jedynym środkiem zwalczającym „zmęczenie” jest zwolnienie ze służby frontowej dopóki objawy nie ustąpią.

There have been many comedians who have become great statesmen and vice versa.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura