Powstanie Listopadowe to wielki zryw narodowościowy oraz bohaterstwo Polaków.
WYBUCH POWSTANIA LISTOPADOWEGO. Z 29 na 30 listopada 1830 r. rozpoczęło się Powstanie Listopadowe, zakończyło się 21 października 1831. Zasięgiem objęło całe Królestwo Polskie. Przez 10 m-cy 140 tys. ludzi walczyło z największą potęgą militarną Europy, Imperium Rosyjskim o niepodległą Polskę. Pomimo długiej niewoli naród polski nie zatracił swej tożsamości i świadomości narodowej. Było to największe wystąpienie zbrojne w polskich walkach wyzwoleńczych XIX w.
TŁO I PRZYCZYNY POWSTANIA.
Przyczyną wybuchu powstania było nieprzestrzeganie przez carów Imperium Rosyjskiego postanowień konstytucji z 1815 r. Aleksander I w 1819 r zniósł wolność prasy i wprowadził cenzurę prewencyjną. W 1821 r zawieszono wolność zgromadzeń i zakazano działalności masonerii.
W październiku 1824 r skazano Waleriana Łukasińskiego, przywódcę Wolnomularstwa Narodowego.
W 1823 r Rosjanie rozbili sieć tajnych stowarzyszeń w prowincjach zabranych. Nikołaj Nowosilcow rozpoczął prześladowanie członków towarzystw filomatów i filaretów. W 1825 r cesarz zlikwidował jawność obrad sejmowych.
Wzmogły się prześladowania polskich organizacji niepodległościowych. W 1827 r nastąpiły aresztowania członków Towarzystwa Patriotycznego.
Sąd sejmowy, wydając łagodne wyroki na podejrzanych i oczyszczając ich z zarzutu zdrady stanu, pośrednio potwierdził, że występowali oni w dobrej wierze przywrócenia przestrzegania zapisów konstytucji 1815 r.
Polska opinia publiczna straciła też wtedy ostatecznie złudzenia co do prawdziwych zamierzeń Mikołaja I.
.
WYBUCH POWSTANIA
Sygnałem do wybuchu powstania miał być pożar browaru na Solcu i kamienicy przy ul. Dzikiej. Powstanie wybuchło wieczorem ok. godz. 18:00 29 listopada 1830, gdy podporucznik Piotr Wysocki wszedł do Szkoły Podchorążych Piechoty w Łazienkach, przerwał zajęcia z taktyki wygłosił mowę wyprowadzając podchorążych na miejsce zbiórki – pod pomnik króla Jana III Sobieskiego.
„Polacy! Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba! Idźmy, a piersi wasze niech będą Termopilami dla wrogów”.
Grupa 24 spiskowców, złożona głównie z młodych inteligentów m.in. Ludwik Nabielak, Seweryn Goszczyński, Leonard Rettel z częścią podchorążych, opanowała Belweder rezydencję wielkiego księcia. Jednakże Konstanty zdołał się przed napastnikami ukryć
Podobno zbiegł z pałacu przebrany w kobiece ubrania. Powstańcy tylko dzięki pomocy 15 tys. pospólstwa i plebsu warszawskiego zdobyli wówczas Arsenał.
Z rąk powstańców zginęło 6 przeciwnych powstaniu generałów: Stanisław Trębicki, Maurycy Hauke, Stanisław Potocki, Ignacy Blumer, Tomasz Siemiątkowski, Józef Nowicki – zastrzelony wskutek pomyłki i pułkownik Filip Meciszewski.
Następnego dnia, z uzbrojoną ludnością cywilną, opanowali stolicę. W ten sposób spisek wojskowy przekształcił się w powstanie.
Wielki książę Konstanty z częścią wiernych mu generałów i wojsk wycofał się z Warszawy do karczmy na Wierzbnie, nie podejmując działań przeciw powstańcom, w 1831 r. zmarł na cholerę, według innej wersji został otruty
Po nieudanych próbach rozbrojenia powstańców przez Radę Administracyjną kierowaną przez księcia Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego będącą cywilną władzą Królestwa, nastąpiła eskalacja ruchu powstańczego.
1 grudnia powstało Towarzystwo Patriotyczne, kierowane przez Maurycego Mochnackiego, które domagało się podjęcia natychmiastowej akcji zbrojnej przeciwko wojskom rosyjskim stacjonującym w Królestwie.
Ulegając tym naciskom Rada Administracyjna dokooptowała do swojego składu polityków Towarzystwa, co z kolei wywołało sprzeciw żywiołów konserwatywnych.
W celu spacyfikowania nastrojów 3 grudnia 1830 rozwiązano Radę Administracyjną i wyłoniony został Rząd Tymczasowy, którego prezesem został książę Adam Jerzy Czartoryski.
Wodzem Naczelnym rząd mianował gen. Józefa Chłopickiego. Ten 5 grudnia ogłosił się dyktatorem powstania usiłując jednocześnie doprowadzić do rokowań z cesarzem. W tym celu zaproponował mediację Prus w sporze z Rosją.
Wacław Tokarz -polski historyk powstań narodowych i wojskowości, uważa, że wysłany przez Chłopickiego do Mikołaja I pułkownik Tadeusz Wyleżyński ujawnił mu dyslokację wojsk polskich 13 grudnia cesarz wprowadził stan wojenny w prowincjach zabranych i wydał ukaz o przeprowadzeniu mobilizacji korpusu interwencyjnego pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza, który miał stłumić powstanie.
17 grudnia Mikołaj I wydał manifest do Polaków, w którym nakazywał przywrócenie Rady Administracyjnej w jej składzie pierwotnym i skoncentrowanie wojsk polskich w okolicach Płocka.
29 stycznia 1831 sejm powołał w miejsce rozwiązanej Rady Najwyższej Narodowej Rząd Narodowy. W jego składzie znaleźli się: książę Adam Jerzy Czartoryski, Wincenty Niemojowski, Stanisław Barzykowski, Teofil Morawski i Joachim Lelewel.
W celu wzmocnienia sił powstańczych Jan Olrych Szaniecki opracował projekt powołania pospolitego ruszenia, który przez rozwiązanie kwestii chłopskiej miał przyciągnąć do powstania masy chłopskie
Projekt Szanieckiego poparty przez Towarzystwo Patriotyczne został jednak odrzucony przez większość sejmową.
W kilka dni później, 21 czerwca 1831 r. pospolite ruszenie zostało jednak powołane decyzją gen. Skrzyneckiego, jednak nie poparte obietnicami poprawy bytu chłopów nie wzbudziło w nich zainteresowania
W 1831 r poeta rosyjski Aleksander Puszkin wyrażał potrzebę jak najszybszego stłumienia polskiego buntu. Należy ich zdusić, powolność nasza jest męcząca. Dla nas bunt Polski to sprawa domowa, prastara, dziedziczna rozterka.
W sierpniu 1831 r napisał przesiąknięty szowinizmem wiersz ,,Oszczercom Rosji" a po upadku Warszawy ,,Rocznica Borodino"
Od początku władze powstańcze próbowały uzyskać uznanie międzynarodowe dla swojego wystąpienia. W dążeniach tych powoływały się na postanowienia kongresu wiedeńskiego, którego ustalenia wobec Polski były ich zdaniem przez Rosję złamane.
Polscy wysłannicy w Londynie i Paryżu bezskutecznie próbowali uzyskać uznanie powstańców przez Wielką Brytanię i Francję za stronę walczącą. Rządy państw zachodnich uległy presji rosyjskich przedstawicieli dyplomatycznych i uznały powstanie listopadowe za wewnętrzną sprawę Imperium Rosyjskiego.
5 października 1831, w okolicach Brodnicy, ostatni duży oddział armii polskiej ponad 20.000 żołnierzy przekroczył granicę z Prusami, gdzie został internowany.
9 października skapitulowała twierdza Modlin, a 21 października twierdza Zamość. Ta ostatnia data uznawana jest za koniec powstania listopadowego.
.
UPADEK I KLĘSKA POWSTANIA.
Do upadku powstania i przegrania wojny w dużym stopniu przyczynili się niewierzący w możliwość zwycięstwa i w gruncie rzeczy lojalistycznie nastawieni wobec cesarza arystokratyczni przywódcy polityczni Adam Jerzy Czartoryski, Bonawentura Niemojowski oraz dowódcy: generałowie Józef Chłopicki, Jan Skrzynecki, Jan Krukowiecki, Henryk Dembiński i Maciej Rybiński.
Nie można też zapominać o przewadze militarnej Rosji i braku większego wsparcia ze strony ludności chłopskiej, wobec negatywnego stanowiska szlacheckich, konserwatywnych władz powstańczych do uwłaszczenia i likwidacji pańszczyzny na wsi.
Powstańcy nie doczekali się też pomocy z zewnątrz, a rządy większości państw europejskich, napiętnowały powstańców jako „wichrzycieli” i zdrajców.
Po klęsce powstania nastąpiła ostra reakcja Rosjan. Kilkadziesiąt tysięcy polskich żołnierzy wcielono do armii rosyjskiej i zesłano w głąb Rosji, ich dzieci zaś umieszczono w rosyjskich tzw. koloniach wojennych.
Na więzienie i ciężkie skazano roboty kilkuset uczestników powstania, którzy nie schronili się na emigracji. W ciągu 2 lat skazano zaocznie 264 osoby na karę śmierci oraz ponad 2,5 tys. na „śmierć cywilną”.
Powstańcy w obawie przed represjami masowo opuszczali ojczyznę tzw. Wielka Emigracja, w której przez sądy rosyjskie zostawali uznani za za nieżyjących i pozbawiwni praw cywilnych.
Skonfiskowane polskie majątki ziemskie ok. 10% ogólnej powierzchni w Królestwie Polskim przekazano w ręce Rosjan.
Uderzono w szkolnictwo i naukę. W 1832 r. zamknięto Uniwersytet Warszawski i Wileński, Liceum Krzemienieckie i Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie.
Przeprowadzono masową akcję kasat klasztorów, wiele kościołów katolickich przekazano Cerkwi prawosławnej, w 1839 r. zlikwidowano unię brzeską, zmuszając wiernych do przyjęcia prawosławia.
Do 1856 r. utrzymano stan wojenny na obszarze Królestwa Polskiego. W Warszawie w latach 1832-34 wzniesiono Cytadelę – twierdzę wojskową, której X Pawilon stał się głównym więzieniem politycznym w Królestwie.
.
BITWY POWSTANIA LISTOPADOWEGO.
bitwa pod Stoczkiem - 14 lutego 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Dobrem - 17 lutego 1831, zwycięstwo wojsk polskich
I bitwa pod Wawrem - 19 lutego 1831, nierozstrzygnięta
bitwa pod Nową Wsią - 19 lutego 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Białołęką - 24 lutego - 25 lutego 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Olszynką Grochowską - 25 lutego 1831, nierozstrzygnięta
I bitwa pod Puławami - 26 lutego 1831, zwycięstwo wojsk polskich
II bitwa pod Puławami - 2 marca 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Kurowem - 3 marca 1831, zwycięstwo wojsk polskich
Bitwa pod Markuszowem - 3 marca 1831, zwycięstwo wojsk polskich
II bitwa pod Wawrem - 31 marca 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Dębem Wielkim - 31 marca 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Domanicami - 10 kwietnia 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Iganiami - 10 kwietnia 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Poryckiem - 11 kwietnia 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Wronowem - 17 kwietnia 1831, przegrana przez wojska polskie
bitwa pod Kazimierzem Dolnym - 18 kwietnia 1831, przegrana przez wojska polskie
bitwa pod Boremlem - 18 kwietnia - 19 kwietnia 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Firlejem - 9 maja 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Lubartowem - 10 maja 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Połągą - 10 maja - 14 maja 1831, przegrana przez wojska polskie
bitwa pod Tykocinem - 21 maja 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Nurem - 22 maja 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Ostrołęką - 26 maja 1831, przegrana przez wojska polskie
bitwa pod Grajewem - 28 maja 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Łysobykami - 19 czerwca 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Wilnem - 19 czerwca 1831, przegrana przez wojska polskie
bitwa pod Iłżą - 9 sierpnia 1831, zwycięstwo wojsk polskich
bitwa pod Wilnem - 17 sierpnia 1831, przegrana przez wojska polskie
bitwa pod Rogoźnicą - 29 sierpnia 1831, zwycięstwo wojsk polskich
******
Zamiast uzyskać niepodległość, powstanie listopadowe przyniosło narodowi polskiemu kolejne represje i kary. Spowodowało też falę uchodźstwa byłych powstańców, polityków i inteligencji do krajów Europy zachodniej.
Powstanie listopadowe pokazało caratowi i światu przede wszystkim to, że pomimo długiej niewoli naród polski nie zatracił swej tożsamości i świadomości narodowej. Że nie wyzbył się swojego patriotyzmu.
Samym Polakom pokazało natomiast, że naród niezorganizowany i wewnętrznie podzielony nie ma realnych szans na zwycięstwo w walce.
------------------------
https://www.facebook.com/share/p/17WAUcWYKd/
http://muzhp.pl/pl/e/1367/wybuch-powstania-listopadowego-wywiad
https://twojahistoria.pl/encyklopedia/kalendarium/co-sie-zdarzylo-29-listopada
https://historia.dorzeczy.pl/219181/powstanie-listopadowe-wybuch-powstania-listopadowego.html
https://dzieje.pl/aktualnosci/rocznica-wybuchu-powstania-listopadowego
https://www.bryk.pl/wypracowania/historia/xix-wiek/8948-powstanie-listopadowe-w-mojej-ocenie.html#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=other
https://www.facebook.com/share/p/17WAUcWYKd/
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
