Czy znasz swój umysł i masz nad nim władzę ?

Czy ja wiem, jak funkcjonuje mój umysł ? Mam co do tego wątpliwości. Oczywiście orientuję się w zakresie wiedzy o mózgu i umyśle, wiem jaka jest relacja między mózgiem a umysłem, a przede wszystkim wiem jaka jest relacja między przestrzenią społeczną a umysłem, ale ta wiedza nie dotyczy mego własnego mózgu i ma charakter abstrakcyjny. Mój dostęp do mego umysłu jest bardzo ograniczony.

To co wiem o umyśle jest efektem lektury, nie pochodzi z obserwowania mojego własnego umysłu, co pokazuje ograniczoność indywidualnej perspektywy.

Ale jest też druga strona medalu. Mimo nieznajomości mego mózgu i umysłu, jakoś udaje mi się, nie wiem jak, wykorzystać ten umysł do prowadzenia bloga i pisania tekstów na rozmaite tematy związane z kwestiami społecznymi i umysłowymi. A to oznacza, że indywidualne, osobiste szczegóły są mało istotne. Wychodzi na to, że jest poza mną jakiś autopilot, który mną kieruje. A to z kolei oznacza, że każdemu można przypisać takiego autopilota i że trzeba nań zważać i uważać, żeby on nie został zhakowany lub zarażony jakimś wirusem.

Możemy powiedzieć więc, że wiemy jak dziala umysł lub, żeby było poprawniej, jak działają umysły w interakcji. Znamy budowę systemu umysłowego, jego komponenty i jego kluczowe mechanizmy. Nie do końca znamy wady umysłu o jakich piszą psychologowie behawioralni tacy jak Daniel Kahneman, którzy piszą o dwóch modułach umysłu -  Systemie 1 i Systemie 2, działających inaczej.  Nie wiemy też jak dany konkretny umysł zachowa się w konkretnej sytuacji, bo przecież nasza świadomość co chwila zmienia kierunek, nasza uwaga przenosi się od jednego obiektu do innego, co chwila w polu naszej uwagi pojawiają się inne bodźce absorbujące naszą uwagę, a poza tym nie wiemy co się dzieje w umysle poza naszą świadomością. Tu panuje ogromny chaos nie do ogarnięcia.

Tak więc do swojego własnego umysłu należy podchodzić z ostrożnością, bo nie jest obiektywny względem siebie i podlega niezliczonym bodźcom, na które nie wiadomo jak zareaguje. Należy obserwować innych, i to jak reagują na nas, bo inni mają do nas dystans, więci są nieco bardziej obiektywni. Ale jedyną radą na ten  problem niepewności i nieokreśloności jest dobre wychowanie dzieci i kształtowanie ich sumienia, które pozwala na autokontrolę. Oprócz tego niezbędna jest wiedza o kluczowym znaczeniu dotycząca relacji między rolą jednostki a wspólnotą.

Osobną kwestią jest podatność umysłu na manipulację, wynikająca wprost z jego społecznej natury. W systemie liberalnym/kosnumpcjonistycznym doszło do masowej manipulacji na umysłach, o czym piszałem i będę pisał w innych notkach.