Leki steroidowe stosowane w hormonalnej terapii zastępczej mogą zwalczać oporne na antybiotyki szczepy E. coli i „superbakterie” MRSA .
Pojawienie się bakterii odpornych na istniejące antybiotyki stanowi globalne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego, zaś opracowanie od podstaw nowych antybiotyków jest procesem niezwykle kosztownym i czasochłonnym.
Nadmierne przepisywanie antybiotyków i uodparnianie się na nie mikroorganizmów cały czas rośnie. Bakterie są coraz bardziej odporne na leki i istnieje ryzyko, że klasyczne antybiotyki przestaną być skuteczne. Już dwa lata temu w europejskim regionie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) odnotowano 500 tys. zgonów związanych z opornością mikroorganizmów na antybiotyki, z czego 110 tys. stanowiły infekcje, na które nie było dostępnego skutecznego antybiotyku. W 2019 r. na świecie 5 mln ludzi zmarło z powodu infekcji antybiotykoopornych, z czego 1,27 mln w powodu braku możliwości jakiejkolwiek terapii.
Antybiotyki będą nieskuteczne
Zgodnie z raportem jednego z najwybitniejszych ekonomistów świata Brytyjczyka Lorda Jima O'Neilla, jeśli nie podejmiemy intensywnych działań, mikroorganizmy oporne na antybiotyki będą powodować do 2050 r. 10 mln zgonów rocznie. To więcej niż z powodu chorób nowotworowych, a ekonomiczne konsekwencje tego problemu będą rosły w zastraszającym tempie. Szczególnie niepokoi, że skuteczność wielu antybiotyków zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia do leczenia chorób u dzieci, takich jak zapalenie płuc, sepsa czy zapalenie opon mózgowych, wynosi już poniżej 50 procent, wynika z analiz, przeprowadzonych przez naukowców. Twierdzą oni, że globalne wytyczne dotyczące stosowania antybiotyków są już nieaktualne i wymagają przeformułowania.
Najpoważniej dotknięte problemem regiony znajdują się w Azji Południowo-Wschodniej i rejonie Pacyfiku, m.in. w Indonezji i na Filipinach, gdzie co roku z powodu oporności mikrobów na antybiotyki dochodzi do tysięcy zgonów, ale tylko kwestią czasu pozostaje to, że podobne ryzyko będzie występować na całym świecie.
W Polsce popularność antybiotyków rośnie
Oporność na antybiotyki WHO uznało za jedno z dziesięciu głównych zagrożeń zdrowia publicznego na świecie. Szacuje się, że na świecie każdego roku zdarzają się aż trzy miliony przypadków sepsy u noworodków, z czego nawet 570 tys. kończy się zgonem; wiele z tych zgonów to efekt braku skutecznych antybiotyków, pozwalających zwalczyć lekooporne szczepy. Niestety, również Polska jest jednym z krajów, które przodują w stosowaniu antybiotyków, w 2022 r. wykupiono w naszym kraju 45 mln opakowań tych leków. Stosujemy 30 razy więcej antybiotyków niż w wielu innych krajach UE. W 2022 r. wykupiono w naszym kraju 45 mln opakowań tych leków.
Być może pojawiał się szansa na zmniejszenie antybiotykoodporności, bo jak informuje „Journal of Infectious Diseases” naukowcy z brytyjskiego University of Kent połączyli podejście obliczeniowe i laboratoryjne, aby zidentyfikować istniejące leki, które można by wykorzystać do zwalczania infekcji bakteryjnych opornych na antybiotyki.
Co zaskakujące, okazało się, że klasa leków steroidowych stosowanych obecnie w hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) może również zatrzymać rozwój opornych na antybiotyki bakterii E. coli i zabić oporne metycylinę szczepy gronkowca (MRSA), będące częstą przyczyną zakażeń wewnątrzszpitalnych. Hormonalna terapia zastępcza to stosowane u kobiet leczenie, którego celem jest ograniczenie nieprzyjemnych objawów towarzyszących menopauzie.
Leki te szczególnie dobrze wiążą się z kompleksem białkowym, cytochromem bd, który jest ważny dla wzrostu i przeżycia szeregu chorobotwórczych gatunków bakterii. Oczekuje się, że steroidy mogą stanowić alternatywę dla konwencjonalnych antybiotyków, które stają się coraz bardziej nieskuteczne.
- Te odkrycia z pewnością pomogą w postępie badań nad nowymi środkami przeciwdrobnoustrojowymi. Chcemy wykorzystać nasze eksperymentalne podejście do odkrycia leków, które mogą działać przeciwko innym białkom bakteryjnym i zwalczać szeroką gamę infekcji opornych na antybiotyki - podkreśla dr Mark Shepherd, wykładowca biochemii mikrobiologicznej w Kent i współautor artykułu.
Fot. Leczenie w szpitalu/Pixabay bergy59
Tomasz Wypych
