Kontrole online, wyższe kary, a to nie koniec. Nadchodzi nowa rzeczywistość dla firm

Rekordowe działania inspektorów w 2024 roku

Z danych PIP wynika, że tylko w 2024 roku inspektorzy przeprowadzili działania, które realnie poprawiły sytuację pracowników. Ponad 52,4 tys. osób otrzymało zaległe wynagrodzenia i świadczenia o łącznej wartości 158,8 mln zł. Z kolei 4,2 tys. zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych odzyskało 1,7 mln zł w wyniku naruszeń przepisów dotyczących minimalnej stawki godzinowej. W wyniku interwencji inspektorów 3,2 tys. osób uzyskało etat.

Jednym z największych wyzwań pozostaje rosnąca liczba nieprawidłowości w zatrudnianiu cudzoziemców. W 2024 roku nielegalne powierzenie pracy dotyczyło 19,6 proc. obcokrajowców objętych kontrolą, podczas gdy rok wcześniej było to 17 proc., a dwa lata wcześniej – 12,8 proc. Najwięcej naruszeń odnotowano w budownictwie, przetwórstwie przemysłowym, transporcie i usługach administracyjnych.

Zobacz takżeHistoryczna lista refundacyjna od 1 października. Rekordowa liczba nowych terapii

Rewolucja w kompetencjach PIP

Nowa ustawa znacząco poszerza uprawnienia inspektorów. Największą zmianą jest możliwość wydawania decyzji o przekształceniu umów cywilnoprawnych w etaty z natychmiastowym skutkiem – bez czekania na wyrok sądu. Przewidziano również możliwość prowadzenia zdalnych kontroli, co najmniej dwukrotne podniesienie wysokości mandatów oraz szybszy dostęp do danych dzięki wymianie informacji z ZUS i KAS.

Firmy muszą liczyć się z intensywniejszym nadzorem i koniecznością bieżącego porządkowania dokumentacji kadrowo-płacowej. Kluczową kwestią jest możliwość odwołania się od decyzji inspektora – czasu na reakcję będzie tylko 7 dni.

Zobacz takżeNiemieckie media o wizycie Nawrockiego: Dyplomatyczny „szpagat” w Berlinie

Niewiadome i ryzyka dla pracodawców

Eksperci rynku pracy zwracają uwagę na ryzyka wynikające z nowych regulacji. Niejasne pozostaje m.in. to, co stanie się w sytuacji, gdy sąd nie podzieli stanowiska inspektora i po długim postępowaniu uzna decyzję za bezzasadną. Wątpliwości budzi również rozliczanie kosztów poniesionych przez pracodawcę w okresie obowiązywania decyzji PIP.

Specjaliści rekomendują, aby firmy już teraz przeprowadziły audyt obowiązujących kontraktów pod kątem zgodności z Kodeksem pracy oraz opracowały procedury odwoławcze. Niezbędne będzie też przeszkolenie menedżerów i działów HR w zakresie nowych uprawnień inspektorów, w tym obsługi zdalnych kontroli.