Chiński teatr klasyczny jest syntezą różnych elementów i w przeciwieństwie do tradycji zachodniej tekst nie ma pierwszorzędnego znaczenia, jest dowolnie adaptowany aby służył całości.
W Chinach istnieje ponad 300 tradycyjnych gatunków teatralnych, które wykorzystują śpiew i taniec do rozwijania fabuły. Każdego roku na chińskiej scenie wystawiane są tysiące nowych i starych sztuk z różnych gatunków teatralnych, wzbogacając życie kulturalne Chińczyków. Każde z przedstawień jest uwarunkowane swym położeniem geograficznym, odmiennym dialektem i jest podzielone na kilka charakterystycznych form. Język lub dialekt oraz forma inscenizacji oraz muzyki jest główną cechą, która odróżnia te formy teatru. A więc pochodzenie geograficzne i kulturowe jest dość istotne.
Nagroda „Kwiat Śliwy” ustanowiona w 1983 roku jest najwyższą rekompensatą dla najlepszych aktorów chińskiego teatru.
Niniejsza nagroda jest przyznawana co dwa lata.
Opera pekińska, wywodząca się z opery kunqu, kolejnej bardzo starej chińskiej sztuki teatralnej jest najbardziej rozpowszechnioną i najbardziej wpływową sztuką w Chinach. Ta sztuka widowiskowa, harmonijnie łącząca śpiew, taniec, gestykulację i ćwiczenia akrobatyczne, ukształtowała się w połowie XIX wieku w Pekinie. 200 lat praktyki pozwoliło jej stworzyć repertuar obejmujący ponad tysiąc niezwykłych utworów tradycyjnych oraz rozwinąć szereg stylizowanych ruchów muzycznych i form wykonawczych.
Jakość opery pekińskiej łączy wiele tradycji teatralnych śpiewanych i tańczących starożytnych Chin przy zastosowaniu konwencjonalnych metod śpiewu, deklamacji, zabawy i walki.
Dziedzictwo wybitnych aktorów pekińskiej opery, takich jak Mei Lanfang, Cheng Yanqiu, Ma Lianliang, Zhou Xinfang i Du Jinfang, znalazło odbicie w grze wielu młodych aktorów.
Najbardziej znanym aktorem opery pekińskiej był Méi lán fāng, 梅兰芳 (1894-1961) grający wyłącznie role kobiece. Był pierwszym artystą, który promował operę pekińską w obcych krajach.
Oznacza to, że sztuka opery pekińskiej nie jest przestarzała.
Pekiński Teatr Narodowy podjął w ostatnich latach odważną próbę wprowadzenia zachodnich elementów do tradycyjnej Opery Pekińskiej, co spotkało się z uznaniem profesjonalistów.
Ważnym wydarzeniem stało się ukończenie nagrania audiowizualnego 355 klasycznych utworów. W niniejszym nagraniu wykorzystano dawne śpiewy z lat 1940-1960 czterdziestu siedmiu nieżyjących sławnych aktorów, gdzie główne role grali młodzi aktorzy i aktorki. W ten sposób zachowały się pieśni wielkich mistrzów opery pekińskiej.
LOKALNE TEATRY
Teatry różnych regionów zachowując pewne tradycje przechodziły zmiany i tworzyły nowe sztuki. Lokalne teatry, takie jak Opera z Shaoxing, z Anhui, z Sichuanu, z Henanu lub Kantonu nadal tętnią życiem. Teatr tybetański charakteryzuje się motywami religijnymi i stylem charakterystycznym dla tybetańskiej grupy etnicznej.
TEATR WSPÓŁCZESNY zwany mówionym teatrem istnieje w Chinach od początku XX wieku, kiedy to na jego deskach zaczął pojawiać się realizm i ekspresjonizm. W latach trzydziestych dojrzał nowoczesny teatr chiński.
Ten rodzaj sztuki znalazł swój sukces przedstawiając między innymi „Trylogię” wielkiego dramatopisarza tego okresu, Cao Yu.
Najbardziej znane utwory to „Burza z piorunami” (1933), „Wschód słońca” (1936) i „Człowiek pekiński” (1940). To głównie dzięki wysiłkom Cao Yu współczesny chiński „teatr mówiony” zakorzenił się w chińskiej literaturze XX wieku. Dzięki głębokiemu podejściu i doskonałej technice jest uważany za arcydzieło współczesnego teatru chińskiego. Do dziś te trzy sztuki są reprezentowane na scenach współczesnych teatrów i były kilkakrotnie adaptowane do filmów i seriali telewizyjnych.
Pekiński Teatr Sztuki Ludowej, założony w 1952 roku, symbolizuje najwyższy poziom współczesnego chińskiego teatru. Przedstawienia wystawiane przez ten teatr zawsze spotykają się z bardzo dobrym przyjęciem publiczności. W ciągu ostatnich dwóch dekad wydał łącznie ponad 80 nowych utworów i wznowił interpretację dwunastu utworów ze swojego repertuaru. Widzowie zawsze z przyjemnością wspominają te spektakle, a na każdym seansie sala jest wypełniona po brzegi.
Od momentu powstania gościło w nim blisko 300 przedstawień z różnych okresów i źródeł.
Są to przedstawienia dzieł chińskich dramaturgów, które wystawiano tam w latach ‘50 i ’60 XX wieku, są one znane na całym świecie. Wśród nich warto wymienić sztuki Guo Moruo , Lao She, Cao Yu (zwany chińskim Szekspirem) czy Tian Han .
Przed operą xiqu istniały rytuały, marionetki, rodzaje szkiców komiksowych lub dialogów o inspiracji wojennej. Niestety dostępne informacje na te źródła są bardzo niekompletne. Pierwsze fragmenty tekstów dramatycznych, które do nas docierają pochodzą z XII wieku. Zachowały się broszury z gatunku północnego zaju (dosłownie „różne programy”)
i południowego nanxi z XIV wieku. Ta forma chińskiej opery wywodzi się ze starożytnych tradycji pantomimy, śpiewu i tańca za panowania dynastii Song w XII wieku. Nazwa oznacza „południowy teatr”, ponieważ po raz pierwszy pojawiła się w mieście Wenzhou w południowych Chinach.
Wraz z dramatycznymi tekstami zaju pojawia się prawdziwa działalność literacka owiana tajemnicą. Zaju, który jest najstarszym stylem w chińskim teatrze-operze znika w XVII wieku. Gatunek obejmował cztery sceny i jedną śpiewającą postać.
Nanxi (południowy dramat) nadal istnieje i obejmuje kilka postaci. Głównie w prowincji Fujian nanxi przekazane bez reformy literackiej stało się podstawowym źródłem gatunków opery liyuanxi i puxianxi.
Oba te gatunki ewoluowały odrębnie w XVI wieku w mieście Suzhou. Żywiołowe i poruszające postacie ukazują specyfikę przedstawień ówczesnego teatru Południa. Muzyka jest bogata i wyrafinowana, liryczny język jest bliski poezji Tang.
Nowele zwane chuanqi (cudowną legendą) pisane przez literatów przyjmują styl muzyczny opery Kunqu powstałej pod koniec dynastii Yuan (1279-1368) w regionie aktualnej wschodniej prowincji Jiangsu. Styl opery uprzywilejowuje autorów dynastii Ming i Qing. Ten gatunek opery jest jednym z najstarszych teatrów operowych w Chinach. Jej repertuar jest bogaty z wyborem wyrafinowanych tekstów.
Kunqu (jako styl muzyczny) i chuanqi (jako gatunek literacki) będą dominować w teatrze arystokratycznym i cesarskim aż do XVIII wieku. „Pawilon piwonii” (1598) i „Wachlarz z kwiatami brzoskwini” (1699) ilustrują ten repertuar. Upadek klasy arystokratycznej i rozwój teatru komercyjnego sprzyjały rozwojowi bardziej popularnych gatunków, zwłaszcza Jingju (opery pekińskiej). Opera pekińska pod wpływem Kunqu i kilku innych południowych gatunków teatralnych została przyjęta przez dwór i pod koniec XIX wieku stała się wielkim spektaklem w Pekinie, Tianjin i Szanghaju. W epoce republikańskiej (1911- 49) była promowana przez nacjonalistów jako szczyt kultury chińskiej i wysyłana nawet w podróż do Japonii i na Zachód.
Jednocześnie kilka popularnych gatunków, takich jak Yueju, powstało z mieszanki zachodnich wpływów i zasad opery pekińskiej.
Opera Yuèjù jest wyłącznie odgrywana przez kobiety. Jest jedną z oper lokalnych najbardziej popularnych w Chinach, szczególnie w Shanghai’u. Zrodziła się przed wiekiem, we wschodnie prowincji Zhejiang, w byłym Królestwie Yue. Stąd też pochodzi jej nazwa Yue. Początkowo pokaz składał się z pieśni i mówionych tekstów, później wzbogacił się o muzykę z towarzyszącą jej orkiestrą.
Chiny po 1949 r formalizują prądy teatralne. Dawni wędrowni i o skromnym statusie społecznym aktorzy zgrupowani są w oficjalnych państwowych teatrach.
Lata pięćdziesiąte przyniosły okres odnowy tradycyjnego teatru chińskiego. Jednocześnie zreformowano i skrócono repertuar dostosowując go do ideologicznej ortodoksji. Podczas Rewolucji Kulturalnej (1966-76) zespoły zostały rozwiązane, a wielu aktorów skierowano do rewolucyjnych teatrów. Odnowa zespołów teatralnych zaczęła następować pod koniec lat 70 i na początku lat 80. Tradycyjne teatry ponownie zaczęły się cieszyć dużą popularnością.
W ciągu ostatniego ćwierćwiecza zespoły teatralne w Chinach kontynentalnych, w diasporze chińskiej i na Tajwanie musiały stawić czoła kurczącej się publiczności ze względu na szybki rozwój gospodarki i konkurencji ze strony nowych mediów. Niemniej jednak zachowały się duże zespoły obejmujące bogaty i zróżnicowany repertuar. Oryginalne libretta i przedstawienia teatralne pozostają dominującą formą teatralną języka chińskiego.
Przed laty ukazała się notka, w której przedstawiam sekrety chińskich oper.
