Zacznijmy od parafrazy klasyka: „Daremne żale, próżny trud” opozycji. Exposé nowego premiera pokazało, że Prawo i Sprawiedliwość nie zlekceważyło zwykłych ludzi. Prospołeczna polityka, choć teraz z mocniej zaakcentowaną strategią rozwoju, to wciąż priorytet obozu władzy.
Pozwolę sobie na osobisty wtręt: oglądałem inauguracyjne wystąpienie Mateusza Morawieckiego i raz po raz uśmiechałem się szeroko. Nie słyszałem jeszcze tak autentycznie prospołecznego inauguracyjnego wystąpienia premiera rządu w III Rzeczypospolitej. Tym bardziej cennego, że wygłosił je człowiek ze znacznym doświadczeniem w sektorze bankowym. To pokazuje, że nie tylko nadszedł kres lumpenliberalizmu w liczącej się polskiej polityce, ale także że nie potrzeba już Polkom i Polakom społecznego pseudozatroskania ze strony postkomunistycznej lewicy.
Państwa w posiadaniu innych państw
Szef rządu dobrze wie, że w światowej gospodarce ostatnich dekad mocno zmieniają się trendy – nie tylko z uwagi na kolejne fale kryzysów w świecie kapitalizmu bez społecznej odpowiedzialności. Nie bez powodu powołał się w Sejmie na Thomasa Piketty’ego, który analizuje nie tylko dysfunkcyjny charakter współczesnej globalnej gospodarki, ale także bada ekonomiczne zniewolenie przez Zachód krajów Europy Wschodniej. Zdaniem Piketty’ego, o czym wprost wspomniał premier, należymy do tzw. foreign-owned countries: państw w posiadaniu innych państw (o raporcie angielskiego badacza pisałem we wrześniu w „Codziennej”).
Premier Morawiecki pokazał, że między Scyllą realnego neoliberalizmu a Charybdą realnego socjalizmu jest całkiem duże pole manewru. Oczywiście usłyszeliśmy program – jego realizacja napotka różnorodny opór materii. Ale to, jak najważniejsze osobistości w państwie mówią o polityce, także społeczno-gospodarczej i rozwojowej, naprawdę ma znaczenie. Mamy szanse na nowy rozdział w polskiej historii – tej najbardziej realnej, bo bardzo mocno wpływającej na życie kolejnych pokoleń Polek i Polaków. Wreszcie w sprawach gospodarczych zaczynamy mówić językiem innym niż język wasali – i tych przez dekady uzależnionych od sowieckiej Rosji, i tych zachwyconych własnym neokolonialnym statusem, jak to było przez dekady w III RP. Nie jesteśmy już w kraju Tadeusza Syryjczyka z Unii Wolności, który paplał radośnie przy gorących oklaskach opiniotwórczych mediów tamtych czasów, że najlepsza polityka przemysłowa to brak takiej polityki.
Inna Polska jest możliwa
Nie ma sensu szczegółowo relacjonować exposé – było czytelne i nieprzegadane, miało jasną kompozycję. Jeśli punkt wyjścia uznamy za jego fundament, to widzimy, że patriotyzm można odczytywać na z pozoru mocno nieoczywistych płaszczyznach – troska o jakość polskiego powietrza nie wyklucza troski o kanon konserwatywnych wartości. A z kolei uznanie i afirmacja tych wartości nie wykluczają – jak wprost wskazał premier – choćby szacunku i uznania dla inaczej myślących i inaczej przeżywających swoje obywatelskie, społeczne i narodowe zakorzenienie w polskości.
Wizja państwa, które nie przytłacza legislacyjnym chaosem, nie wyklucza wizji państwa, które troszczy się o ład przestrzenny, krajobraz i sprawną sieć infrastruktury publicznej, choćby komunikacyjnej. A troska – mocne to były słowa! – o dzieci i kobiety, ofiary przemocy, zmuszane do ucieczki z domów przed oprawcami, wcale nie musi wynikać z mocno lewicowego czy liberalnego światopoglądu. Rekonstrukcja i negacja sloganów oraz stereotypów III RP – tak najkrócej podsumowałbym exposé. Był to jednak program pozytywny, zapowiedź rzeczy do zrobienia, a nie jedynie krytyka zastanej i w znacznej mierze odziedziczonej po poprzednikach rzeczywistości.
Tanie państwo to złe państwo
Są tacy, którzy posypaliby publicznego grosza wszystkim, bo nie rządzą, i są tacy, którzy dają właściwie tylko swoim, gdy rządzą. Jedni i drudzy nie są dziś zbyt po-ważnie traktowani przez elektorat. Ale to, jak będzie w przyszłości, zależy w głównej mierze od rządzącej obecnie partii. Jest oczywiste, że rząd premiera Morawieckiego nie będzie równał się rządowi pani premier Beaty Szydło. Zmiany przyjdą jednak ewolucyjnie – na całe szczęście. Warto zresztą sobie uświadomić, że realne funkcjonowanie państwa to nie tylko giełda nazwisk w publicystycznych audycjach i karuzelach zmian na samej górze. Nie widzimy tych szczebli administracyjnych, w których zapewne w styczniu czy lutym nadejdą zmiany.
Banalna prawda jest taka, że decyzje i ustalenia na najwyższym szczeblu to jedno, a możliwości administracji to drugie. Jako etatysta z czystym sumieniem mogę powiedzieć to, czego inni nie chcą widzieć lub celowo to lekceważą – otóż wbrew stereotypom państwo polskie ma coraz większe problemy z kadrami na niższych szczeblach. Niskie pensje i rozpowszechnienie śmieciowego zatrudnienia na dole administracyjnej machiny powodują, że ludzie po prostu uciekają albo nie są w stanie sprostać nadmiarowi obowiązków. Lepiej zatem, żeby nowy rząd miał pomysły na usprawnianie aparatu organizacyjnego państwa, niż podejmował ewentualne odchudzanie kadr – szczególnie tych na dole – dobrze widziane przez liberalnych publicystów, ale w tym momencie zdecydowanie szkodliwe.
Parę krytycznych uwag
Czas na łyżkę dziegciu – premier Morawiecki będzie musiał zbilansować różne wydatki. Pieniądze na rozwój czy pieniądze na cele społeczne – trzeba będzie wybierać. Rząd zapowiada kontynuację prospołecznego kursu gabinetu Beaty Szydło. Warto jednak sobie uświadomić, że to Ministerstwo Finansów zablokowało finansowe wsparcie dla środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi. I więcej: PiS przez dwa lata nie zrealizowało elementarnych obietnic złożonych w czasach PO opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych. Mam dylemat, jak najlepiej ująć swój apel. Waham się między dwiema wersjami, więc zapiszę obie: byłoby dowodem dużej klasy nowego premiera, gdyby tę sprawę wreszcie załatwiono. I druga opcja: byłoby oznaką zwykłej przyzwoitości politycznej, gdyby tę sprawę wreszcie załatwiono. Tak czy inaczej – jeśli zgodnie ze słowami szefa rządu silne państwo to takie, które troszczy się o swoich najsłabszych, jest to okazja, by to udowodnić.
Nie dziwiły mnie ani trochę buczenie i śmiechy opozycji w trakcie exposé – czuć w nich było straszną konsternację, większość informacji, które usłyszeli, nijak się ma do ich mentalności formacji (anty)intelektualnej i zdolności percepcji polskiej rzeczywistości – tej najzwyklejszej, realności skromnego portfela. Ryszard Petru ze swoim marudzeniem o wzroście długu publicznego i Grzegorz Schetyna udający, że po kolejnych sondażowych knock-outach wciąż stoi na własnych nogach, brzmieli cokolwiek zabawnie. Przepraszam, brzmieli tylko zabawnie.
Widmo Polski dobrej dla zwykłych ludzi krąży nad elitami czasów transformacji. Oby faktycznie z kraju marzeń przeszło w rzeczywistość.
Tekst pierwotnie ukazał się w "Gazecie Polskiej Codziennie"
