To co nas łączy

W Przekroczyć próg nadziei Jan Paweł II z odwagą i duchową przenikliwością podejmuje temat dialogu z wyznawcami innych religii, przedstawiając go nie jako opcję, lecz jako konieczność wynikającą z samej istoty chrześcijaństwa. To nie tylko teologiczne rozważania, ale świadectwo wiary w to, że Bóg, który jest Stwórcą wszystkich ludzi, prowadzi każdego człowieka drogą, którą tylko On zna. Papież ukazuje, że dialog międzyreligijny nie jest kompromisem kosztem prawdy, lecz drogą do odkrycia głębszego sensu wspólnego człowieczeństwa.

Papież Polak dostrzega, że u podstaw każdej religii leży pragnienie odpowiedzi na najgłębsze pytania człowieka: skąd pochodzimy?, dokąd zmierzamy?, jaki jest sens cierpienia, życia i śmierci? Religia jest wyrazem tęsknoty za Absolutem, za Tym, który przekracza świat widzialny. W tej tęsknocie ludzie wszystkich epok i kultur są sobie bliscy.

"Człowiek jest istotą religijną. Nawet tam, gdzie odrzuca Boga, pozostaje w nim pragnienie Absolutu.” (Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei)

Choć religie różnią się w swoich doktrynach, rytuałach i obrazach Boga, istnieje szereg uniwersalnych wartości, które są obecne w niemal każdej wielkiej tradycji religijnej. Te wspólne fundamenty stanowią punkt wyjścia dla dialogu i współpracy w świecie coraz bardziej zglobalizowanym, ale też wewnętrznie podzielonym.

Większość religii uznaje istnienie transcendentnej rzeczywistości: Boga (jak w judaizmie, chrześcijaństwie, islamie), Absolutu (w hinduizmie), czy oświecenia (w buddyzmie). Ta wiara prowadzi do uznania, że życie ludzkie ma sens wykraczający poza materialny świat.

Niemal wszystkie religie głoszą, że człowiek ma wartość, która nie zależy od jego siły, statusu czy majątku. Chrześcijaństwo mówi o człowieku stworzonym na obraz Boga, islam o człowieku jako khalifa – namiestniku Boga na ziemi, hinduizm i buddyzm dostrzegają w każdym człowieku boską iskrę lub potencjał oświecenia.

"W każdej religii odnajdujemy głęboki szacunek dla życia i człowieka. To jest nasza wspólna droga.” (Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei)

Złota Reguła – "czyń drugiemu to, co chciałbyś, aby tobie czyniono” – pojawia się w różnych formach w niemal każdej religii. Wskazuje ona na uniwersalne rozumienie dobra, współczucia i sprawiedliwości.

Chrześcijaństwo: "Wszystko więc, co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie.” (Mt 7,12)  

Islam: "Nikt z was nie uwierzy prawdziwie, dopóki nie będzie pragnął dla swego brata tego, co pragnie dla siebie.” (Hadis) 

Buddyzm: "Nie czyń innym tego, co byłoby dla ciebie nieprzyjemne.” (Udana-Varga) 

Konfucjanizm: "Nie czyń innym tego, czego sam nie chcesz doświadczyć.”

Wszystkie wielkie religie uznają wartość modlitwy, medytacji, ciszy. Człowiek w relacji z Bogiem lub Absolutem odnajduje pokój, siłę do życia i sens istnienia. Spotkanie z innymi religiami na płaszczyźnie modlitwy – jak to miało miejsce w Asyżu – pokazuje, że jest to przestrzeń, w której różnice nie dzielą, lecz prowadzą do komunii ducha.

Religie uczą, że człowiek nie jest samotną wyspą. Chrześcijaństwo mówi o Kościele jako wspólnocie wierzących, islam o ummie – wspólnocie muzułmanów, buddyzm o sangdze – wspólnocie duchowej. Religie tworzą więzi, uczą odpowiedzialności za innych, miłości bliźniego i służby ubogim.

Choć pojmowanie życia po śmierci różni się w zależności od religii (niebo, zmartwychwstanie, reinkarnacja, nirwana), niemal wszystkie tradycje uznają, że życie nie kończy się wraz ze śmiercią – że istnieje dalsza rzeczywistość, do której jesteśmy przeznaczeni.

Jan Paweł II był głęboko przekonany, że tylko poprzez dialog, oparty na wspólnych wartościach, religie mogą razem stawić czoła wyzwaniom współczesności: przemocy, nienawiści, ubóstwu, materializmowi. Wskazywał, że religie nie mogą być źródłem podziałów, lecz muszą stać się "czynnikiem jednoczącym narody i kultury”.

"Religie nie mogą być źródłem konfliktów, ale muszą być zaczynem pokoju, pojednania i nadziei.” (Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei)

Papież wielokrotnie przypominał, że nie chodzi o synkretyzm czy rezygnację z prawdy, ale o budowanie mostów – mostów zaufania, wspólnoty i solidarności. To on jako pierwszy papież odwiedził synagogę i meczet, kładąc fundamenty pod realne spotkanie, które nie boi się różnic, ale szuka tego, co wspólne.

Przedstawiony przeze mnie obraz dialogu międzyreligijnego, oparty na myśli Jana Pawła II, jest nie tylko teologiczną refleksją, ale także duchową mapą dla świata, który pragnie pokoju i jedności. Wspólne wartości religii nie są iluzją – są rzeczywistością, która może stać się fundamentem nowego humanizmu.

Źródła:

Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, rozmowa z Vittorio Messorim,1994.  

Katechizm Kościoła Katolickiego, wyd. Pallottinum, 1994.  

Dokumenty Soboru Watykańskiego II, Nostra Aetate (Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich), 1965.  

Hans Küng, Projekt światowej etyki, 2002.  

Huston Smith, Religie świata, 2003 

Międzynarodowy Dzień Modlitwy o Pokój, Asyż 1986 – przemówienia Jana Pawła II.  

Święte pisma: Biblia, Koran, Bhagawadgita,

Tipitaka, Tao Te Ching.

Zdjęcie Google