Szczeciński antysemityzm 1967-68 rok

„Ty parszywy Żydzie, ja ciebie załatwię” – miał wykrzyczeć 16.06.1967 r, o godzinie 19 na ulicy Niemcewicza napastnik, atakując jednego z udających się do Domu Modlitewnego obywateli Izraela.

W archiwach SB z tego dnia pozostał zapis „...na wysokości kawiarni Marago miał miejsce fakt uderzenia obywatela narodowości Żydowskiej”. Idącym się pomodlić mieszkańcom Szczecina żydowskiego pochodzenia oraz kilkorgu Izraelczykom wraz z rodzinami towarzyszyły okrzyki typu „Żydzi wynoście się do Izraela”. Opisywana sytuacja nastąpiła cztery dni po zerwaniu stosunków dyplomatycznych przez PRL z Izraelem, w wyniku wojny która wybuchła 5 czerwca 1967 roku, kilka dni po rozpoczęciu agresywnej nagonki medialnej skierowanej przeciwko Żydom. Rozpoczyna się kilkuletni okres jawnego antysemityzmu państwowego i społecznego, który doprowadzi do rozbicia środowiska szczecińskich Żydów i emigracji dużej części jego członków.
Szczecińska Służba Bezpieczeństwa prowadziła w 1967 roku SOR (sprawa operacyjnego rozpracowania) wobec „grupy rzezaków rytualnych przebywających w Szczecinie w ramach umowy handlowej między Polską a Izraelem”. Dzięki temu zachowały się szczegóły omawianych wydarzeń. Zaatakowany człowiek nazywał się Mordehay Razymiński i był ortodoksyjnym Żydem, który wraz z żoną i dziećmi oraz grupą współpracowników przebywał w Szczecinie z kontraktem izraelskiej firmy z warszawskim Animexsem (import koszernego mięsa). Inny obywatel Izraela, Abraham Hofman, który w tym czasie był ciągany za brodę, lżony oraz zastraszany odmówił podjęcia pracy do momentu zagwarantowania mu bezpieczeństwa. Co się działo wówczas w Szczecinie, dobrze pokazują dwa dokumenty opublikowane przez doktora Uniwersytetu Szczecińskiego Eryka Krasuckiego. Pierwszy pochodzi z SB i mówi o incydentach na tle antysemickim w czerwcu i lipcu 1967 roku. Drugi jest listem szczecińskiej organizacji żydowskiej do PWRN (zlokalizowana w dzisiejszym urzędzie miejskim) o następującej treści „Zarząd Kongregacji Wyznania Mojżeszowego w Szczecinie zawiadamia, że ostatnio bardzo często mają miejsce chuligańskie wybryki przeciwko naszym członkom, napadają na ludzi przychodzących do Synagogi”.
Środowisko szczecińskich Żydów było oczywiście infiltrowane przez tajnych współpracowników (TW) SB, jeden z nich, o pseudonimie „Kryształ”, donosił „w okresie konfliktu bliskowschodniego Hamburgier zachorował na „chorobę dyplomatyczną”, aby jako przewodniczący Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Szczecinie nie musiał zajmować oficjalnego stanowiska potępiającego agresję Izraela. W końcu pod presją instancji partyjnych Hamburgier wraz z Białostockim i 10 innymi członkami zarządu TSKŻ (...) podjęli nieprawomocną decyzję potępiającą Izrael. I nie zgodzili się na ogłoszenie jej w miejskiej prasie”. W jednej z notek SB możemy przeczytać głos kolejnego TW – „Z moich znajomych do Izraela w ubiegłym tygodniu wyjechał Szajlek, nie wiem czy to jego nazwisko, lecz tak na niego wołano, miał w Stargardzie Szczecińskim na rynku budkę z garderobą, mieszkał w Szczecinie przy ulicy Armii Czerwonej” (dziś ul. Monte Cassino). 30 czerwca 1967 roku zostały wysłane anonimowy listy do władz lokalnych oraz prasy zachwalające i potępiające syjonizm. co wywołało duży oddzwięk w całym województwie. 4 lipca 1967 r. w antysemicką kampanię, mającą już charakter lokalny, artykułem „Prowokacja czy tragedia” włącza się redaktor naczelny Głosu Szczecińskiego, oficjalnego organu prasowego PZPR. Wkrótce redaktor Rogowski w nagrodę zostanie członkiem Egzekutywy PZPR i szefem działu propagandy.

więcej