Solidarność urodziła się w sierpniu 1980 r. w Stoczni Gdańskiej, ale poczęta została grudniu 1970. Dodałbym do tego jeszcze styczeń 1971 r. i uwagę, że nastąpiło to w szczecińskiej Stoczni Warskiego.
Tomasz Węgielnik: - W Pana ostatniej książce "Zmierzch dyktatury" korzysta Pan z dokumentów radzieckich. W kontekście tego, iż znaczna część dokumentacji tajnych policji PRL została zniszczona - np. archiwa WSW Pomorskiego Okręgu Wojskowego w 99 procentach - czy w Pana ocenie dokumenty, jakie uzyskamy od strony rosyjskiej, pozwolą na zmodyfikowanie lub wzbogacenie obrazu szczecińskiego Grudnia 70 czy Sierpnia 80 roku.
Antoni Dudek: -Z całą pewnością otwarcie rosyjskich archiwów w tej części, która dotyczy historii PRL, wzbogaciłoby stan naszej wiedzy na temat tej epoki. Niestety, na razie skazani jesteśmy na śledzenie tego, co publikują rosyjscy archiwiści i ewentualnie dokonywanie przedruków. Polscy historycy nie mają obecnie możliwości dokonywania własnych kwerend w rosyjskich archiwach. A że są tam dokumenty ciekawe przekonują dwa przykłady. Przed dwoma laty ukazał się szczegółowy zapis przebiegu rozmów, jakie Gomułka prowadził z Chruszczowem w Belwederze w październiku 1956 r. Dotąd znaliśmy przebieg tych dramatycznych negocjacji, prowadzonych z jadącymi na Warszawę czołgami w tle, jedynie z bardzo lakonicznych polskich źródeł. Z kolei w drugim tomie "Zmierzchu dyktatury" zamierzam opublikować zapis pierwszej rozmowy premiera Tadeusza Mazowieckiego z Michaiłem Gorbaczowem w listopadzie 1989 r. Dotąd o przebiegu tego spotkania wiedzieliśmy tyle, ile powiedział nam Tadeusz Mazowiecki. Dzięki rosyjskiemu zapisowi z Archiwum Fundacji Gorbaczowa poznamy relację drugiej strony. Wspomniane dokumenty nie zmieniają radykalnie naszego dotychczasowego stanu wiedzy, ale z pewnością znacząco go wzbogacają.
Bezpośrednim skutkiem Grudnia 70 było zdobycie władzy przez Edwarda Gierka, ale również rozwinięcie największej w dotychczasowej historii S.B operacji pod nazwą "Jesień 70". W Szczecinie, gdzie kontrolą operacyjną zostało objętych kilkaset osób, środowisko robotnicze powstałe w ogniu strajków zostało w ciągu 2-3 lat brutalnie spacyfikowane. Wydaje się, iż nie są to fakty dobrze znane w innych regionach Polski. Jak ocenia Pan dorobek historyków dotyczący pierwszej połowy lat 70 -tych?
O ile o przebiegu samej rewolty grudniowej 1970 r. wiemy już bardzo dużo(co oczywiście nie znaczy, że wszystko) i nie spodziewam się, aby w tej materii udało się w przyszłości znacząco poszerzyć stan naszej wiedzy, to zupełnie inaczej sprawa ma się w przypadku początku dekady lat 70. Zarówno wspomniana przez Pana pacyfikacja środowisk przywódców strajkowych z 1970 i 1971 r., jak i wiele innych zagadnień z tego okresu (np. zmiany w aparacie władzy, modyfikacja polityki gospodarczej przez ekipę Gierka-Jaroszewicza, zmiany w relacjach z ZSRR) czekają dopiero na swoich historyków.
Historycy eksponują trójmiejski Grudzień i Sierpień. W kontekście tego pierwszego marginalizowany jest fakt dwóch strajków generalnych w Szczecinie, wymuszenia przyjazdu Gierka, funkcjonowania Komisji Robotniczej i chwilowej, udanej demokratyzacji samorządu zakładowego. Dlaczego tak się dzieje, jak wyglądał ten problem w historiografii PRL? Na wydarzenia 1970 r. patrzy się dość powszechnie przez pryzmat Sierpnia 1980 r. W tym przypadku rola Gdańska była niewątpliwie istotniejsza. Zupełnie inaczej było jednak w przypadku kryzysu zimowego 1970-1971, który wprawdzie rzeczywiście zaczął się w Trójmieście, ale to w Szczecinie ruch robotniczy osiągnął najwyższy poziom samoorganizacji. Jak kiedyś napisał prof. Jerzy Eisler: Solidarność urodziła się w sierpniu 1980 r. W Stoczni Gdańskiej, ale poczęta została grudniu 1970. Dodałbym do tego jeszcze styczeń 1971 r. i uwagę, że nastąpiło to w szczecińskiej Stoczni Warskiego.
cały wywiad
Analityk obszaru postradzieckiego, europejskie rynki energetyczne, polski system polityczny. Współpracuje z Fundacją Instytut Badań i Analiz Politologicznych w obszarze analiz i publikacji politologicznych. Charakteryzuje się brakiem nieufności do pracy nie narzucanej zewnętrznie. Opinie prezentowane na tym blogu są tylko i wyłącznie poglądami autora.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
