24 lutego 1945 r. powstał Centralny Zarząd Przemysłu Węglowego (CZPW). Kierował on górnictwem za pośrednictwem zjednoczeń terenowych, utworzonych w marcu 1945 r., łączących kopalnie, a raczej zakłady produkcyjne, do których kopalnie został sprowadzone. W 1950 r. zlikwidowano CZPW, a w styczniu 1951 r. kopalnie zostały samodzielnymi zakładami. Były one w teorii samodzielne, jednak w rzeczywistości decyzje podejmowane były w ministerstwie (Górnictwa i Energetyki, Górnictwa, Górnictwa Węglowego, ponownie Górnictwa i Energetyki, ponownie Górnictwa, i znowu Górnictwa i Energetyki…), a wdrażane przez terenowe zjednoczenia. Zjednoczeń terenowych w 1976 r. było siedem. W okresie I Solidarności kopalnie zostały przedsiębiorstwami państwowymi (ustawa z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwie państwowym). W 1982 r. zlikwidowano zjednoczenia wprowadzając w ich miejsce zrzeszenia przemysłu węglowego (od 1 października 1982 r.). Z kolei 31 sierpnia 1984 r. zrzeszenia przekształcono w gwarectwa. Były to wówczas wielozakładowe przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. 4 listopada 1988 r. zlikwidowano gwarectwa tworząc pięć Przedsiębiorstw Eksploatacji Węgla (PEW).
W grudniu 1989 r. zlikwidowano PEW, a kopalnie stały się samodzielne, mając status przedsiębiorstw państwowych. W lipcu 1990 r. utworzono Państwową Agencję Węgla Kamiennego (PAWK) S.A. W marcu 1993 r. zlikwidowano samodzielne kopalnie przekształcając je w jednoosobowe spółki skarbu państwa podlegające siedmiu państwowym spółkom węglowym. Jedną z nich była Bytomska Spółka Węglowa S.A. W jej skład wchodziły kopalnie: „Rozbark”, „Centrum Szombierki”, „Bobrek”, „Powstańców Śląskich”, „Andaluzja” i Zakład Wzbogacania węgla „Julian”. W 2003 r. zlikwidowano spółki tworząc Kompanię Węglową S.A. W 2016 r. zakłady górnicze oraz oddziały zaplecza technicznego Kompanii Węglowej przejęła Polska Grupa Górnicza.
W historii polskiego górnictwa węgla kamiennego można wyróżnić szereg ciekawych okresów, kierując się różnymi kryteriami (historycznymi, jak postanie państwa polskiego, II wojna światowa i jej konsekwencje; ideowymi (współzawodnictwo pracy, napływ ludności „za pracą”); technicznymi (postęp, licencje; itd.). Jedno jest jednak bezdyskusyjne, w 1989 r. rozpoczął się okres likwidacji polskiego górnictwa. W 1990 r. wydobyto około 151 mln ton węgla w 70 kopalniach, a w 2016 r. 66 mln ton w 34 kopalniach. Zamiast kształtować popyt uderzono w podaż.
Kopalnie na przełomie lat 80. I 90. dysponowały hotelami pracowniczymi, stołówkami, domami wczasowymi, domami kultury, tartakami, taborem transportowym, wieloma innymi aktywami, a także…. nieruchomościami, w tym mieszkaniami. Z tego okresu pochodzi prezentowana obligacja.
Celem emisji obligacji była prywatyzacja zasobów mieszkaniowych zarządzanych przez kopalnie Bytomskiej Spółki Węglowej S.A. Obligacja upoważniała do zapłaty nią w momencie umorzenia za mieszkanie przez najemcę – nabywcę obligacji, pod określonymi warunkami.
Ciekawy nominał trzeba oceniać przez pryzmat czasu. Jajko w grudniu 1994 r. kosztowało 2200 zł, a 1$ 24 300 zł.
Żródła:
Frużyński A.: Kopalnie węgla kamiennego w Polsce, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź 2012.
PIG-PIB, Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce według stanu na dzień 31.12.2016 r.
Internet
