W 1858 r. inż. Konstanty Rudzki na zlecenie Andrzeja hr. Zamojskiego założył w Warszawie odlewnię żelaza „Gisernia K. Rudzki i S-ka”. W 1873 r. wraz z rozszerzeniem działalności o budowę maszyn, zmieniono nazwę na „Fabryka Machin i Odlewów Żelaznych K. Rudzki i S-ka”. W 1876 r. na Wystawie Światowej w Filadelfii Spółka zaprezentowała „Warszawiankę”, pierwszą żniwiarkę polskiego pomysłu, uważaną za jeden z najważniejszych polskich wynalazków XIX w.
W 1893 r. Firma przekształciła się w Towarzystwo Akcyjne Fabryk Machin i Odlewów „K. Rudzki i S-ka”. W ostatniej dekadzie XIX w. Towarzystwo wyspecjalizowało się w budowie mostów kolejowych w Rosji, a w Polsce zdominowało ich budowę. Było również głównym wykonawcą warszawskich wodociągów. Elementy stalowe były całości produkowane w nowej fabryce wybudowanej w Mińsku Mazowieckim. Konstanty Rudzki zmarł w 1899 r.
W latach 1893-1914 kapitał zakładowy Spółki wzrósł sześciokrotnie: z 600 000 rubli do ponad 4 000 000 rubli. Łączna wartość produkcji w 1914 r. wyniosła 11 600 000 rubli. Na początku XX w., w okresie do wybuchu I wojny światowej, Towarzystwo zbudowało 5000 metrów stalowych mostów drogowych i 24 000 metrów różnych mostów kolejowych dla 37 spółek kolejowych.
W okresie powojennym Towarzystwo utraciło rynki wschodnie, spadła wielkość produkcji, jednak w Polsce realizowało wiele ważnych inwestycji, m.in. most w Murzycach, pierwszy na świecie most drogowy spawany czy Transatlantycką Centralę Radiotelegraficzną w Starych Babicach.
W 1924 r. kapitał zakładowy Towarzystwa wynosił 4 320 000 zł i był podzielony na 86 400 akcji o nominale 50 zł. W 1933 r. zamknięto fabrykę w Warszawie. W wyniku kryzysu światowego wartość sprzedaży zmalała z 17 500 000 zł w 1929 r. do 5 700 000 zł w 1936 r. Spółka była jednak nadal głównym konstruktorem mostów w Polsce.
Trójjęzyczna akcja na okaziciela Towarzystwa Przemysłu Metalowego „K. Rudzki i S-ka” SA o wartości nominalnej 50 zł z 1926 r.
Źródła:
Łukasiak A.: Była taka fabryka: historia Zakładów „Rudzki i Spółka”. „Rocznik Mińsko Mazowiecki” 2009, nr 17.
Orłowski B.: Nie tylko szablą i piórem. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 1985.
Piłatowicz J., Czapski M., Żak M.: Inżynierowie polscy w XIX i XX wieku. Tom 7: 100 najwybitniejszych polskich twórców techniki. Polskie Towarzystwo Historii Techniki, Warszawa 2001.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
www.bazhum.pl
