W dniu 31 marca 1920 r. został zatwierdzony statut spółki pod firmą: Warszawska Spółka Akcyjna Budowy Parowozów. Celem Spółki była budowa oraz naprawa parowozów i zakładów mechanicznych. Jej założycielami byli: Bank Przemysłowy dla Królestwa Galicji i Lodomerji z Wielkim Księstwem Krakowskim we Lwowie, Galicyjski Ziemski Bank Kredytowy TA we Lwowie oraz przemysłowcy warszawscy: Stanisław Borman i Ludwik Czarnowski. Podstawą powołania Spółki była umowa z rządem polskim, przewidująca realizację w ciągu 10 lat budowy 350 parowozów oraz naprawy głównej 510 parowozów.
Siedziba Spółki znajdowała się w Warszawie, a jej kapitał zakładowy określono na 10 000 000 mkp i podzielono na 20 000 akcji po 500 mkp każda. Fabryka powstała w Warszawie, na terenie o powierzchni prawie 30 000 m², między ulicami Kolejową i Karolkową. Do jej wyposażenia należało prawie 3000 obrabiarek. Do 1928 r. powierzchnia zakładów wzrosła do 82 000 m² i obejmowała domy wybudowane dla urzędników oraz kolonie robotnicze. Zatrudnienie dochodziło w tym czasie do 2800 osób.
W pierwszych latach istnienia zakładów montowano parowozy na podstawie części austriackich, oznaczonych jako Tr12 – wykonano 60 sztuk. Pierwszy parowóz wyprodukowano w całości w kraju w marcu 1924 r. Od 1927 r. wyprodukowano 266 parowozów serii Ty23. Oprócz parowozów normalnotorowych fabryka budowała parowozy wąskotorowe, opracowane przez własne biuro konstrukcyjne. Dokonywano również napraw parowozów i tendrów oraz produkowano walce drogowe i wolnoobrotowe wysokoprężne silniki spalinowe konstrukcji prof. Ludwika Ebermanna.
Kryzys światowy skutkujący zanikiem zamówień rządowych wywołał zagrożenie dla Spółki. W dniu 29 grudnia 1934 r. Spółka została zakupiona przez Zakłady Ostrowieckie i działała od tej pory jako Wytwórnia Parowozów Zakładów Ostrowieckich Oddział w Warszawie. W tym czasie produkowano jednak tylko kotły parowozowe i realizowano zamówienia wojskowe.
Akcja na okaziciela Warszawskiej Spółki Akcyjnej Budowy Parowozów o wartości nominalnej 500 mkp z dnia 1 kwietnia 1921 r.
Dwujęzyczna akcja na okaziciela Warszawskiej Spółki Akcyjnej Budowy Parowozów o wartości nominalnej 25 zł I emisji złotowej z dnia 14 listopada 1925 r.
Dwujęzyczne akcje Warszawskiej Spółki Akcyjnej Budowy Parowozów: na okaziciela oraz imienna uprzywilejowana, obie o wartości nominalnej 100 zł emisji z 1929 r.
Źródła:
Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” z 20.04.1920, nr 90.
Pokropiński B.: Polskie parowozy eksportowe. WKiŁ, Warszawa 1993.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
Zapraszam na kolejne notki w każdy poniedziałek i czwartek o 20.00
