Towarzystwo Akcyjne „H. Cegielski” w Poznaniu zostało założone w 1899 r. na podstawie istniejącej od 1846 r. fabryki maszyn, odlewni żelaza i kotlarni pod firmą „H. Cegielski”. Założycielami Towarzystwa byli: Stefan Cegielski, dr Roman Komierowski, Józef Walżyk, Leon Czarliński, Wincenty Niemojewski, Zdzisław ks. Czartoryski, Jan Głębocki, Bank Związku Spółek Zarobkowych, Hipolit Zakrzewski i Stanisław Turno.
Kapitał zakładowy Towarzystwa w 1921 r. wynosił 125 000 000 mkp i składał się z 245 akcji pierwotnych po 1000 mkp, 300 akcji I emisji, 700 akcji II emisji, 1005 akcji III emisji, 2750 akcji IV emisji, 10 000 akcji V emisji, 35 000 akcji VI emisji, i 75 000 akcji VII emisji – wszystkie na okaziciela o wartości nominalnej 1000 mkp.
W 1927 r. Towarzystwo przekształciło się w spółkę akcyjną. W dniu 1 kwietnia 1929 r. Spółka dysponowała kapitałem 9 240 000 zł, podzielonym na 83 944 akcje na okaziciela i 8456 akcji imiennych uprzywilejowanych o wartości nominalnej 100 zł.
Spółka posiadała zakłady mechaniczne, odlewnię żeliwa, stali i brązu oraz fabrykę parowozów i wagonów. W zakładach Spółki produkowano parowozy i wagony, kotły parowe, obrabiarki do metali, ruszty mechaniczne, zbiorniki do gazów, konstrukcje żelazne, maszyny oraz urządzenia dla fabryk chemicznych i cukrowni, urządzenia chłodnicze, różnorodne narzędzia, odlewy z brązu, stalowe i żeliwne. Spółka była notowana na giełdach w Poznaniu, Krakowie, Warszawie, Katowicach i we Lwowie. W latach 1926-1930 wypłacała dywidendę rzędu 6%−8%. Zatrudnienie w zakładach Spółki w 1936 r. wynosiło prawie 2800 osób, a wartość sprzedaży – 17 000 000 zł.
Trójjęzyczna akcja na okaziciela spółki „H. Cegielski” SA o wartości nominalnej 100 zł z dnia 1 kwietnia 1929 r.
Źródła:
Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” z 13.12.1921, nr 283.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
