Spłonęła Katedra Notre-Dame w Paryżu, miejsce święte dla wielu, obiekt światowego dziedzictwa kulturowego. Świat spoglądał w osłupieniu na walący się dach. Na szczęście, nie zawaliła się cała, choć operacja przywracania jej świetności będzie i kosztowna, i potwornie długa.
Sprawę komentowali ludzie z całego świata. Na jeden komentarz zwróciłem szczególną uwagę, dzięki przyjacielowi, który mi go podesłał. Jeden z aktywistów tubylczych, ilustrując swoją wypowiedź płonąca katedrą, napisał mniej więcej tak, by sobie wyobrazić, iż ta tragedia odbywa się na skutek przeprowadzenia gazociągu na siłę, bez zgody właścicieli terenu, przez tereny katedralne, jego awarii albo szczelinowania gazu.
W pierwszym odruchu takie porównanie może wydawać się szokujące, ale mutacje tego poglądu, różniące się szczegółami, cały czas jednak odnoszące się do istoty tej myśli, pojawiały się w światowym internecie coraz częściej już kilka godzin po paryskiej tragedii.
Prawda jest jednak taka, że wiele społeczności tubylczych przeżywa takie traumy praktycznie codziennie atakowane szkodliwymi dla środowiska i dla ich świętych miejsc inwestycjami wielkiego kapitału, który za nic ma ich poczucie sacrum, ich spokój i prawo do spokojnego rozwoju.
Jeśliby prześledzić tylko przykłady na kontynencie amerykańskim – i to te najgłośniejsze – to można wskazać grabież świętych (do dziś!) dla Lakotów i innych plemion Równin Black Hills i ich dewastację przez wyrzeźbienie głów amerykańskich prezydentów albo plany dewastacji świętego dla narodu Navaho (i nie tylko) masywu Bears Ears przez zastawienie ich szybami naftowymi. A słyszeliście o stawianiu teleskopów na świętej dla Apaczów górze Graham albo o planach administracji Trumpa, by w Wielkim Kanionie wydobywać uran?
Ile świętych miejsc zdewastują gazociągi XL Keystone czy Dakota Access Pipeline? Ilu ze światowych komentatorów reagowało na głośne kampanie protestacyjne Indian przeciwko polityce niszczenia świętych miejsc – Idle No More w Kanadzie lub Mni Wiconi w USA?
Albo przykład z bliska – Puszcza Białowieska. Tak samo cenne miejsce dla światowego dziedzictwa jak Wawel i Notre-Dame! Dlaczegóż więc nie załamujemy rąk, gdy słyszymy o kolejnych nadmiernych cięciach?
Mam więc nadzieję, że tragedia Notre-Dame będzie okolicznością, która bardziej uwrażliwi nas na dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze. We Francji padły deklaracje – i to wygłaszane przez najwyższych polityków – odbudowy katedry. Wiele innych obiektów i miejsc na świecie nie ma na to szans…
