Helena Kupiszewska ze zdumiewającą teczką „finansową”

W zasobie IPN przechowywane są nie tylko teczki papierowe, ale również powstałe z nich mikrofilmy. Sfilmowane akta pozwalały na kolosalną oszczędność miejsca w magazynach. Szał filmowania, jaki swego czasu ogarnął SB, przypomina dzisiejszą manię cyfryzacji. W wielu przypadkach mikrofilm stanowi jedyną formę /poza ewidencją/ zachowania dokumentacji o działaniach SB wobec danej osoby po zniszczeniu teczki papierowej. Nawet wynoszone w 1989 i 1990 r. „teczki” miały postać mikrofilmu, a nie papierową. Niestety, ze szkodą dla badaczy, rzadko filmowano wszystkie dokumenty z teczki, najczęściej tylko najważniejsze o charakterze syntetycznym np. charakterystykę tajnego współpracownika czy wniosek o zakończenie sprawy ewidencji operacyjnej z uzasadnieniem. Selekcja taka nie jest niczym nadzwyczajnym - odpowiada brakowaniu akt, które ma miejsce w każdym urzędzie, instytucji czy biurze. Jednak oficer selekcjonujący dokumenty z teczki Heleny Kupiszewskiej znacznie przesadził z brakowaniem. Z oryginalnej, prowadzonej przez siedem lat teczki sfilmowano notatkę informacyjną archiwum, kartę Mkr-2: „Pozyskana do współpracy w 1977 r. przez Wydz. I Dep. IV MSW na zasadzie dobrowolności. /.../ Wyeliminowana dn. 9.07.1985 r. przez Wydz. II Dep. IV MSW – rezygnacja jednostki.”; oraz kwestionariusz z danymi osobowymi: „Interesuje się historią sztuki, wiele czasu poświęca na naukę języka włoskiego, chętnie rozmawia na tematy młodzieżowe, wykazując dużą znajomość rzeczy. Wymieniona posiada dużą łatwość w wysławianiu się, jest niezwykle uprzejma i grzeczna. Prezencja zewnętrzna – bez zastrzeżeń, ubiera się skromnie, choć niezwykle starannie. Chętnie dyskutuje, lecz tylko na tematy, w których posiada zasób wiedzy. K.O. jest osobą spokojną, zrównoważoną, chętnie podejmującą te tematy, o których posiada wiedzę. Jej domeną jest historia sztuki. Schludnie, choć skromnie ubrana. „Myśli swe” wypowiada powoli z dużym rozmysłem. Problematyka młodzieżowa nie jest jej obca, chętnie dyskutuje na tematy zagrożenia moralnego młodzieży.” podpisał: „ppor. Zbigniew Kaźmierczak”; „Ponadto kandydat wykonuje wiele prac dla potrzeb tak Sekretariatu Prymasa Polski jak i samego Prymasa.” Jako sposób realizacji werbunku „założono pozyskanie długofalowe poprzez związanie wymienionej z naszą służbą. Duża częstotliwość spotkań oraz realizacja zadań w fazie początkowej charakteru ogólnego poprzez stopniowe uszczegóławianie zadań do konkretnych. Zbigniew Kaźmierczak”. SB-ek podał, że Kupiszewska nie podpisała zobowiązania do współpracy, ale przepisy nie wymagały pisemnego zobowiązania od KO - kontaktu operacyjnego. Ze znanych mi teczek o współpracy z SB księży katolickich wynika, że zobowiązania nie pobierano nawet od tajnych współpracowników. Taka była specyfika pracy pionu kościelnego SB, zatwierdzona przez jego kierownictwo. Przypomina to postępowanie wywiadu SB z cudzoziemcami, którzy nawet jako źródła informacji nie musieli współpracować świadomie z SB, a tym bardziej podpisywać żadnego zobowiązania. Co do wiarygodności wpisów Kaźmierczaka, musiał cieszyć się zaufaniem przełożonych, skoro doszedł do stanowiska zastępcy naczelnika Wydz. I Dep. IV MSW w stopniu majora.