Prince Polo i zachowana teczka konsultanta

Notkę dedykuję osobom, które, jak dzieci, przy tekście o Janie Tomaszewskim chciały wykazać, że słowo konsultant ma w języku polskim tylko jedno znaczenie oraz redakcji tygodnika „UważamRze” sukcesywnie oswajającej PRL artykułami o jego kultowych zjawiskach – artykuł o historii tytułowego batonika, w którym pominięto dokumenty zgromadzone w IPN.

Jak pisałem 31.10 teczka konsultanta SB w Łodzi ps. „Alex” została zniszczona. Jednak na przykładzie konsultanta „Anny” można wyrobić sobie zdanie na temat przebiegu współpracy konsultanta z SB w latach 80-tych.

„Anna” to profesor nauk ekonomicznych w zakresie rolnictwa, były członek Armii Krajowej i, co nierzadkie, LWP, PPR i PZPR. Kpt. Krzysztof Nowaczyk we wniosku o zaangażowanie „Anny” dużo miejsca poświęcił jej funkcjom w PZPR: aktywny członek PZPR, lektor KC PZPR, kilkukrotnie sekretarz i członek egzekutywy POP PZPR w IERiGZ [Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej], co jest istotne dla określenia kategorii osobowego źródła informacji.

Osobom młodym i wykształconym przypomnę, że obywatele PRL żyli w poczuciu zagrożenia brakiem żywności, braku pokrycia kartek na żywność, wielogodzinnych kolejek. Również władzuchna miała świadomość usuwającego sie gruntu spod nóg, gdy np. brakowało w żniwa sznurka do snopowiązałek. Za największy „odpał” PRL uważam nie ochronę arabskich terrorystów, tylko kampanię Jaruzelskiego wyrównania bilansu żywnościowego przez obsiewanie rowów przydrożnych. To za jego rządów wydzielono Departament VI MSW do zajmowania się wsią i rolnictwem – „świński kontrwywiad”, brylujący wśród członków ZSL.

Pozornie jako konsultant „Anna” nie miała zajmować się, kto z kim, gdzie i kiedy, ale służyć swoją profesorską wiedzą fachową: „Celem zaangażowania konsultanta jest możliwość uzyskiwania pełnych i obiektywnych ocen, zjawisk i faktów zagrożeń występujących w kompleksie gospodarki żywnościowej.”, ale ostatni punkt uzasadnienia celowości podjęcia współpracy to: „- zabezpieczanie osób biorących udział w konferencjach naukowych w kraju i za granicą, w których uczestniczyć będzie konsultant.”

Już na pierwszym spotkaniu, nie będąc jeszcze konsultantem, profesor szeroko omówiła nieprawidłowości w Ministerstwie Rolnictwa, z podaniem nazwisk osób w Departamencie Gospodarki Ziemią i Urządzeń Rolnych rzekomo odpowiedzialnych za uszczuplanie państwowej własności rolnej. Profesor w spotkanie wmanewrowano ogranym ruchem – odmową wydania paszportu. Na następnym przyjęła SB-eka w swoim gabinecie i nadal nadawała na urzędników wspomnianego Departamentu – tym razem informacja jest podpisana. SB zadziałała błyskawicznie – na trzecim spotkaniu profesor przychylnie komentowała zmiany w Departamencie. Dalsza, udokumentowana współpraca profesor nie jest ekscytująca, więc ograniczę się do podania tematów, które w SB z całą powagą obrabiano:

- „Problem wykorzystania ziemi rolniczej”

- „Proces starzenia się rolników indywidualnych”

- „Odłogi”

- „Problem ziem dobrych wykorzystywanych pod budownictwo mieszkaniowe /miejskie/”

- „Analiza skarg [rolników]” za 1982 r.

- uwagi do „Programu kształtowania warunków życia na wsi”

- zagrożenia „Programu rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej do 1990 roku”.

- „Sytuacja w instytutach resortowych na przykładzie IERiGŻ”

- uwagi do „Kierunków i zasad przeobrażeń w strukturze agrarnej”

- informacja dot. obrotu gruntami PFZ i państwowymi gruntami rolnymi w miastach w 1984 r.

Znaczenie współpracy „Anny” w tak nieatrakcyjnej dla Czytelnika dziedzinie tłumaczy jej charakterystyka z 1986 r.:

           Konsultant „Anna” jest długoletnim pracownikiem placówek naukowo-badawczych resortu rolnictwa i gospodarki żywnościowej.

Obecnie zatrudniony jest w IERiGŻ na stanowisku kierownika zakładu. Konsultant „Anna” został zaangażowany do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa w styczniu 1984 roku.

Od tego momentu przekazał szereg cennych informacji dot. nieprawidłowości i zagrożeń występujących w rolnictwie /głównie na odcinku gospodarowania ziemią/, które zostały wykorzystane do opracowania wielu informacji problemowych dla centralnych władz polityczno-administracyjnych.

           W trakcie współpracy konsultant wykazuje duże zaangażowanie i zrozumienie naszych potrzeb.

                                                                                               St. insp. Wydz. II Dep.VI MSW

                                                                                               Por. K. Nowaczyk

O obyczajach PRL świadczy zachowany Arkusz wypłat dla „Anny”, w którym zapisano wręczenie 5 upominków z okazji:

2 x imienin

2 x na Nowy Rok

raz na Dzień Kobiet.

Jeden z zachowanych dokumentów o upominku na Nowy Rok wygląda tak:

 

Warszawa, dnia 19.12.1984 r.

Tajne spec. znaczenia

Egz. poj.

 

Raport

 

           Melduję, że w dniu 19.12.1984 r. wręczyłem konsultantowi ps. „Anna” upominek w postaci butelki szampana, paczki herbatników „Prince Polo” oraz 2 tabliczek czekolady.

Równowartość upominku 1700,- złotych /szampan – 600 zł, „Prince Polo” – 400 zł, 2 tabliczki czekolady – 700 zł/.

W/wym upominek wręczono z okazji Nowego Roku.

           Pokwitowania odbioru upominku ze względów operacyjnych nie pobierano.

 

                                                                                               Insp. Wydz. VII Dep. IV MSW

                                                                                               Por. K. Nowaczyk

 

 

Z dokumentu wynika, że batonik kosztował więcej niż tabliczka czekolady i niewiele mniej niż szampan. Nie dziwi zatem, że według późniejszych dokumentów zmieniono koncepcję wynagradzania „Anny” – zamiast szampana i Prince Polo wręczano wiązankę kwiatów.

Teczkę „Anny” prowadzono do powstania ostatniego komunistycznego rządu, czyli do jesieni 1989 r. Po rozwiązaniu współpracy żywności jakby przybyło.