1 kwietnia
W połowie XIX w. w Warszawie powstało kółko zasymilowanej młodzieży żydowskiej, z którego wyszedł m. in. Aleksander Kraushar [1842 - 1931], uczestnik powstania stoczniowego, historyk, autor dwutomowej Historii Żydów w Polsce, monografii Syn pułkownika Berka oraz pracy źródłowej Dyplomatariusz, dotyczący Żydów w dawnej Polsce; Michał Mutermilch, autor Zarysu dziejów sztuki oraz m. in. pracy o Wacławie Sieroszewskim; Alfred Nossig [1864 - 1942], poeta, autor libretta do opery Ignacego Paderewskiego Manru, dramatów Tragedia myśli, Król Syjonu, Wygnanie Żydów; Michał Bałucki, autor do dziś granych komedii, m. in. Grube ryby, Radcy pana radcy, Dom otwarty i wielu, wielu innych.
W okresie Młodej Polski uznanie zyskał Wilhelm Feldman [1868 - 1919], przyjaciel Adama Asnyka, Stanisława Przybyszewskiego i Stanisława Wyspiańskiego. Był cenionym historykiem literatury, autorem monumentalnej pracy Współczesna literatura polska, która do wybuchu drugiej wojny światowej miała osiem wydań a także studiów o Żeromskim i Wyspiańskim; Antoni Lange [1861 - 1930], tłumacz, który przyswoił literaturze polskiej arcydzieła literatury hebrajskiej, arabskiej i perskiej. Z tego pokolenia należy jeszcze wymienić nazwiska Zygmunta Bromberga - Bytowskiego 1866 - 1923], Leopolda Kampfa [1880 - 1912], Arnolda Szyfmana [1882 - 1967], założyciela Teatru Polskiego w Warszawie, ale także autora kilku komedii m. in. Pankracy August I, Fifi, Andrzeja Baumfelda [pseudonim Andrzej Boleski], Józefa Kwiatka, socjalistę i działacza społecznego, autora rozpraw literackich, m.in. Pisma Słowackiego treści ideowo-politycznej i wielu innych, wśród nich tak nieprzeciętnych pisarzy i krytyków literackich, jak Juliusz Kleiner i Ostap Ortwin.
Pięknie zapisały się w poezji polskiej okresu międzywojennego nazwiska Juliana Tuwima, Bolesława Leśmiana, Antoniego Słonimskiego, Józefa Wittlina, Adama Ważyka, Mieczysława Jastruna, Mieczysława Brauna, Włodzimierza Słobodnika, Aleksandra Wata, Leopolda Lewina, Anatola Sterna i wielu innych, w tym i twórców pracujących dla lekkiej muzy jak Andrzej Włast, Marian Hemar [Heschels], Artur Tur, Emanuel Szlechter, Jerzy Jurandot, Stefania Grodzieńska i wielu innych.
W prozie polskiej pozostały nazwiska Janusza Korczaka, Bruno Schultza, Bruna Winawera, Kazimierza Brandysa, Stanisława Wygodzkiego, Bruna Jasieńskiego, Juliana Stryjkowskiego, Adolfa Rudnickiego, Benedykta Hertza, Michała i Romana Brandstatterów, Tadeusza Peipera, Romana Karsta, Ireny Krzywickiej, Haliny Górskiej, Krystyny Żywulskiej, Jerzego Lutowskiego, Leo Belmonta [Leopolda Blumenthala] i wielu innych.
Żydzi polscy to zarówno ci, co znaleźli się w kręgu literatury polskiej, jak i ci co pisali na ziemiach polskich w języku hebrajskim i żydowskim, wszyscy czynili to z głębokiej potrzeby wewnętrznej i szczerego przekonania, że ich twórczość służy narodowi, z którym od wieków byli związani i któremu pragną dać to, co jest i było treścią ich życia.
Źródło: Interpress
