Okres wielkich odkryć geograficznych dawno się zakończył. Można jednak żeglować po języku polskim i odkrywać nowe nieznane lądy...
Kowale kuli podkowy aż iskry leciały. [lm/czpe]
Na oderwanej krze kuli się przestraszona foka. [lp/cztr]
Żołnierze myli się w górskim potoku. [lm/czpe]
Podobno saper myli się tylko jeden raz. [lp/cztr]
Jak to w zwyczaju - goście jedli, pili i tańczyli. [lm/czpe]
Konduktor pili pasażerów pociągu do zajmowania miejsc. [lp/cztr]
Policjanci skuli nietrzeźwego pirata drogowego. [lm/czpe]
W taką zimną noc, to i każdy pies skuli się w swej budzie. [lp/czpy]
Przestępcy niezwłocznie zmyli się z miejsca zbrodni. [lm/czpe]
I niechaj cię nie zmyli ten dobroduszny ton! [lp/czpy]
Harcerze smacznie spali po wyczerpującej wycieczce. [lm/czpe]
Piroman zapewne ponownie spali kolejne stogi siana. [lp/czpy]
Polacy sporo wydali na zakupy nowych samochodów. [lm/czpe]
Rząd wydali niepożądanych obywateli obcych państw. [lp/czpy]
Sąsiedzi oddali do naprawy swój nowy telewizor. [lm/czpe]
Prawdopodobnie sąd oddali pozew przeciwko Kowalskim. [lp/czpy]
Objaśnienia skrótów:
lp - liczba pojedyncza
lm - liczba mnoga
czpe - czas przeszły
cztr - czas teraźniejszy
czpy - czas przyszły
W przytoczonych parami przykładach można zauważyć, że
- podmioty pierwszych zdań są wyłącznie rodzaju męskoosobowego,
- pierwsze zdania występują wyłącznie w czasie przeszłym,
- podmioty drugich zdań są wyłącznie w trzeciej osobie liczby pojedynczej,
- drugie zdania (jeśli czasownik jest bez przedrostka) występują wyłącznie w czasie teraźniejszym,
- drugie zdania (jeśli czasownik jest z przedrostkiem) występują wyłącznie w czasie przyszłym,
- istnieją czasowniki, które mogą tworzyć omawiane pary zdań tak bez jak i z przedrostkiem (tu - kuli i skuli, myli i zmyli),
- istnieją czasowniki, które mogą tworzyć omawiane pary zdań raczej bez przedrostka (tu - pili),
- istnieją czasowniki, które mogą tworzyć omawiane pary zdań raczej z przedrostkiem (tu - spali, wydali oraz oddali).
Słowo będące czasownikiem, które posiada rozmaite znaczenia w zależności od użytego czasu proponuję określić jako
homonim czasownikowy różnoczasowy.
Ciekawostka - jeżeli bezokoliczniki w pierwszych zdaniach oznaczyć przez
x + ć,
to bezokoliczniki w drugich zdaniach mają postać
x + li + ć
(kuć/kulić, skuć/skulić, myć/mylić, pić/pilić, spać/spalić, wydać/wydalić, oddać/oddalić). W ten sposób można wyszukiwać pozostałe homonimy czasownikowe różnoczasowe.
Wysłano do Rady Języka Polskiego.
