Janusz Różański (1920-2005)
podporucznik Narodowych Sił Zbrojnych, sergeant major U.S.Army
"Janusz Różański urodził się 31 maja 1920 r. w Ślubowie, w powiecie pułtuskim. W czasie okupacji niemieckiej (ps. „Szpat”) należał od 1940 r. do Tajnej Armii Polskiej, a od listopada 1942 Narodowych Sił Zbrojnych. W grudniu 1943 dowodził udaną akcją odbicia z posterunku żandarmerii komendanta pow. makowskiego NSZ Aleksandra Piasecznego* (ps. „Makary”). W 1945 r., kontynuował działalność podziemną przeciwko sowieckiemu okupantowi w Narodowym Zjednoczeniu Wojskowym. Na rozkaz organizacji, pod przybranym nazwiskiem, objął stanowisko komendanta posterunku milicji w Białej (gm. Płock). Po kilku miesiącach został aresztowany przez NKWD i groziła mu wywózka do łagrów. Zdołał zbiec w czasie transportu i dzięki pomocy kolejarzy, przedostał się na zachód. W latach 1946-1949 służył w Kompaniach Wartowniczych, powstałych na bazie Brygady Świętokrzyskiej NSZ u boku Armii Amerykańskiej. W 1949 r. emigrował do USA. Jak większość polskiego wychodźstwa czuł potrzebę dalszej walki o wolność ojczyzny. Przekonanie o nieuchronności konfliktu zbrojnego Wolnego Świata z Sowietami było wówczas powszechne. Wielu, jak Różański, uważało, że w tej walce nie może zabraknąć Polaków. W 1950 r. zaciągnął się do Armii Amerykańskiej. Był żołnierzem elitarnej 101 Dywizji Spadochronowej, później służył w siłach specjalnych. Jego marzeniem było zostać zrzuconym do Polski, walczyć z Sowietami i ich kolaborantami, ale los rzucił go do wschodniej Azji. 1951-52 walczył z komunistami w Korei, a kilkanaście lat później w Wietnamie. Walkę tę traktował jak misję - oprócz przepisowej półrocznej tury w Wietnamie, odbył jeszcze dodatkowe dwie jako ochotnik. W czasie walk został ciężko ranny. Był dzielnym żołnierzem, doszedł do prestiżowego w siłach specjalnych stopnia sierżanta szefa, odznaczony m.in. Purpurowym Sercem. Za działalność w NSZ otrzymał w niepodległej Polsce Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego. Janusz Różański zmarł 9 grudnia 2005 r. w Fayetteville. Uroczystości pogrzebowe odbyły się na cmentarzu wojskowym w Arlington (Virginia)."
"Z żałobnej karty" (1/3), opracował Wojciech J. Muszyński, Glaukopis nr 5-6, 2006
http://glaukopis.pl/pdf/5-6/artykul-6.pdf
Pomyślałem, że przywołam, bo poza wszystkim - co życiorys, to gotowy scenariusz filmowy, czy materiał na książkę.
***
*Aleksander Piaseczny – porucznik 13 P.P w Pułtusku, odznaczony VM w 1939 r., komendant powiatu makowskiego NSZ od października 1942, poległ 23 lutego 1944 roku w Szwelicach w walce Niemcami.
***
Starałem się znaleźć jakieś dodatkowe informacje w internecie i trafiłem na wspomnienie amerykańskiego żołnierza z wojny koreańskiej, dotyczą patrolu z roku 1952. Zgadza się miejsce (Korea), nazwisko i stopień, a także postawa oraz rzeczownik w opisie - bohater. To może być ten Różański, również dlatego, że mimo iż jest tu mowa o piechocie to jeden z oficerów (Grimm) przeszedł drogę, która mogła być udziałem żołnierza NSZ: piechota (Korea) -> oddziały powietrznodesantowe -> siły specjalne (Wietnam).
Wspomnienie pochodzi z 2007 r. i dotyczy powrotu z jednego z patroli. Amerykanie nieśli ze sobą zabitego chińskiego żołnierza, nieśli go ponad mile zanim dotarli do "CP", po czym ktoś poprosił, żeby dwóch innych przytrzymało ciało tego Chińczyka bo chce sobie zrobić z nim zdjęcie. I tu pojawia się sierżant Rozanski (Rossy)
"(...) Wkroczył sierżant Rozanski i napomniał go, że to nie będzie tolerowane ponieważ jesteśmy winni szacunek temu martwemu żołnierzowi. Wierzę, że reszta patrolu poszłaby za starym Rossy do piekła i z powrotem. Rossy był z pewnością niedocenionym bohaterem, szanowanym przez cały patrol. Zdaję sobie sprawę, że to, dołujące [czyjś pomysł ze zdjęciem] ale to jedno ze starych wspomnień, które wciąż pokutują w umysłach starych żołnierzy. Parę prawdziwych historii nigdy nie jest opowiedzianych. Jack [L.] Reynolds (17 p.p., 7 Dyw. Piech.)
http://www.koreanwar.org/html/units/17ir.htm?PageNum_Looking=5
***
Inne tematy w dziale Kultura
