Gdyby policzyć, ile czasu nastolatki przebywają w świecie wirtualnym, okazałoby się, że znikają na dłużej niż 2 miesiące w roku. Fot. Shutterstock
Gdyby policzyć, ile czasu nastolatki przebywają w świecie wirtualnym, okazałoby się, że znikają na dłużej niż 2 miesiące w roku. Fot. Shutterstock

FOMO - lęk przed odłączeniem. Nastolatki niewolnikami smartfonów

Redakcja Redakcja Internet Obserwuj temat Obserwuj notkę 5

Nastolatki spędzają w internecie zatrważającą ilość czasu. Jeśli podliczyć, ile przebywają w świecie wirtualnym, to okazałoby się, że znikają na dłużej niż 2 miesiące w ciągu roku.

Internet dla młodych ludzi jest czymś naturalnym. Nie wyobrażają sobie życia bez stałego dostępu do sieci i portali społecznościowych. Świat wirtualny staje się dla niektórych jedynym źródłem rozrywki, kultury i centrum, tak ważnego w tym okresie, życia społecznego. Naraża ich to na liczne niebezpieczeństwa, takie jak lęk przed odłączeniem zwany FOMO

Czym jest FOMO

FOMO (ang. Fear of Missing Out) to tzw. lęk przed odłączeniem. To przekonanie, że coś ważnego ominie nas dokładnie wtedy, kiedy jesteśmy offline. Przez to istnieje w nas przymus ciągłego sprawdzania mediów społecznościowych, które dają nam poczucie stałej obecności w życiu naszych przyjaciół oraz znajomych i ciągłego trzymania ręki na pulsie bieżących wydarzeń.

FOMO może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, ale  to nastolatki są na nie szczególnie podatne. Z badań wynika, że wysokiego natężenia FOMO doświadcza już co piąty nastolatek i młody dorosły. Jest to problem, który może poważnie utrudnić życie osobom nim dotkniętym. 

Cierpisz na FOMO, jeśli:

  • czujesz obawę, że inni ludzie – w tym moi znajomi – mają więcej satysfakcjonujących doświadczeń w życiu
  • czujesz niepokój w sytuacji, kiedy znajomi bawią się bez ciebie, kiedy nie wiesz, jakie mają plany
  • czujesz obawę przed przeoczeniem zaplanowanego lub spontanicznego spotkania
  • ciągłe sprawdzasz, co robią twoi znajomi, chcesz cały czas być na bieżąco z ich życiem
  • masz potrzebę, a czasem przymus relacjonowania swojego życia w internecie
  • masz potrzebę posiadania telefonu zawsze w zasięgu ręki tak, aby nic nie umknęło mojej uwadze

dziewczyna oglądająca film na telefonie
Nastolatki coraz częściej cierpią na lęk przed odłączeniem od Internetu.

Fonoholizm

FOMO łaczy się z innym pojęciem, jakim jest fonoholizm. Fonoholizm to nałogowe korzystanie z telefonu, czyli uzależnienie od telefonu. Jako nałogowe używanie określamy sytuację, w której nie możemy już normalnie funkcjonować bez swojego telefonu – nie wyobrażamy sobie, że moglibyśmy go gdzieś zostawić nawet na chwilę, cały czas musimy czuć go pod ręką. Jest włączony przez 24 godziny na dobę, nie rozstajemy się z nim nawet podczas snu. Kiedy nie możemy odebrać połączenia, albo telefon znika nam z oczu, pojawia się irytacja, rozdrażnienie, rośnie napięcie, nie możemy się uspokoić.


Światło emitowane przez smartfony i komputery ma bardzo negatywny wpływ na sen.


Na fonoholizm tak jak w przypadku FOMO, szczególnie narażona jest młodzież, w nieco większym stopniu dziewczęta. Nadużywanie telefonu, tak jak każda inna nałogowa czynność, niesie ze sobą wiele negatywnych skutków: duże zaabsorbowanie czynnością  kosztem innych aktywności, przymus korzystania nawet, jeśli się jest  zmęczonym, używanie go jako, jedynego dostępnego, „uspokajacza”.

Negatywne skutki FOMO i nadużywania telefonu

FOMO najczęsciej dotyka nastolatków. Dlaczego? Ponieważ „bycie w kontakcie” i wiedza o tym, co w danej chwili robią ich przyjaciele i znajomi pozwala poczuć im, że są ważną częścią grupy. Jednocześnie, to właśnie smartfony są dla nich często „oknem na świat” i narzędziem, za pomocą którego najczęściej kontaktują się właśnie z przyjaciółmi. Dla młodej osoby poczucie przynależności do grupy rówieśników i ich akceptacja jest jedną z najistotniejszych potrzeb rozwojowych. 

Jak FOMO i nadużywanie telefonu wpływa na nastolatki?

  • Ich samoocena zależna jest od lajków
  • Myślą, że ich życie jest nudne i pozbawione wyrazu, dlatego "upiększają" swoje zdjęcia
  • Muszą ciągle dodawać nowe treści, aby "nie wypaść z obiegu"
  • Mają wyidealizowany obraz życia znajomych
  • Mają wahania nastroju i dolegliwości fizyczne, np. bezsenność, depresyjny nastrój, lęki
  • Tracą swoją prywatność
  • Mają problemy w codziennym funkcjonowaniu
  • FOMO objawia się chorobami somatycznymi np. nudnościami, zawrotami głowy, bólami brzucha 
  • Nie mogą skoncentrować się na wykonywanych w danej chwili czynnościach


Dziewczyna korzystająca z telefonu
Wielu nastolatków woli oglądać wyidealizowany świat na ekranie telefonu niż rzeczywistość. 

Jak pomóc dziecku walczyć z fonoholizmem

Jeśli zauważymy, że dziecko ma objawy FOMO, należy spróbować mu pomóc. Co powinno nas zaniepokoić? Potrzeba, a nawet przymus noszenia telefonu ze sobą przez cały czas, niemożność wyłączenia go choćby na chwilę; uspokajanie się dotykaniem telefonu, trzymaniem go w ręce, kieszeni. Reagowanie na każdy sygnał dobiegający ze smartfonu, nawet podczas lekcji, podczas przechodzenia przez ulicę, w teatrze lub kinie, przerywanie wykonywanych właśnie czynności. 

Do objawów uzależnienia od telefonu należą też:

  • Spędzanie coraz większej ilości czasu w mediach społecznościowych
  • Pojawiające się poczucie pustki i nudy, niemożność znalezienia sobie miejsca, kiedy telefon milczy
  • Wahania nastrojów zależne od pozytywnego lub negatywnego odzewu w sieci
  • Ciągłe porównywanie się z tym, co upubliczniają znajomi, narastające poczucie nieatrakcyjności towarzyskiej, poczucie posiadania gorszego, uboższego życia niż obserwowani znajomi
  • Nasilające się trudności z koncentracją, skupieniem uwagi
  • problemy z zaśnięciem związane z intensywnym używaniem smartfonu


JOMO (Joy of Missing Out) to radość z wyłączenia się, odłożenia smartfonu, zatrzymania się na chwilę, skupienia się na tu i teraz.


Oto kilka podpowiedzi, jak pomóc dziecku z FOMO: 

  • Sprawdź, jak wygląda sytuacja.

Przyjrzyj się przez kilka dni temu, w jaki sposób twoje dziecko korzysta ze smartfonu i mediów społecznościowych i czy ich ograniczenie sprawiłoby mu trudność. 

  • Zachęć swojego nastolatka do przyjrzenia się swoim myślom

Zachęć nastolatka do obserwacji, jak jego nastroje wiążą się z tym, co znajomi postują na swoich profilach oraz tym, jakie emocje budzi w nim bardzo duży lub znikomy odzew na udostępniane przez niego treści. Poszukaj wspólnie z dzieckiem takich wydarzeń, zachowań, umiejętności, z których jest dumne i nie jest to związane z dużą liczbą lajków. 

  • Urealnij oczekiwania

Porozmawiaj ze swoim nastolatkiem o różnicy pomiędzy barwnym światem kreowanym w mediach społecznościowych, a realnym życiem. Zapytaj go, np. w jaki sposób dokonuje selekcji zdjęć, które publikuje w w sieci. Zachęć swoje dziecko, aby wyszukało w internecie przykłady takich sytuacji, które przedstawiane były w sieci zupełnie inaczej niż wyglądały w rzeczywistości. 

  • Bezpieczeństwo przede wszystkim

W sieci nic nie ginie, a wiele rzeczy można odnaleźć nawet po latach dzięki jednemu kliknięciu. Liczba kliknięć nie jest warta opublikowania każdego zdjęcia. Ustalcie z dzieckiem kryteria, które dyskwalifikują zdjęcie lub posta, np. roznegliżowane lub obrazoburcze zdjęcia, wulgarne wpisy itp. Przypomnij dziecku o stosowaniu ustawień prywatności oraz o zasadzie ograniczonego zaufania wobec osób, które poznaje tylko w sieci.

  • Kontroluj czas spędzany w serwisach

Najlepszym lekarstwem na FOMO jest ograniczenie korzystania z mediów społecznościowych. Nie chodzi też o to, aby twoje dziecko całkowicie zrezygnowało z mediów społecznościowych, ale żeby nie czuło przymusu śledzenia swoich znajomych non-stop i lepiej czuło się samo ze sobą.

  • Zdrowe nawyki

Zastanów się wspólnie z nastolatkiem, co mógłby zmienić w swoim codziennym życiu tak, aby ograniczyć czas spędzany przed ekranem. Zachęć go do wprowadzenia drobnych zmian, np. takich jak odkładanie telefonu podczas spotkań ze znajomymi, wyłączenie powiadomień, tak, aby nie odrywały go od aktualnie wykonywanych czynności, odkładanie telefonu godzinę przed snem, albo przynajmniej niezasypianie ze smartfonem.

  • Jedna rzecz na raz

Zachęć swojego nastolatka do wykonywania jednej rzeczy na raz. Słuchanie muzyki, odrabianie lekcji, jednoczesne prowadzenie rozmowy przez komunikator i zerkanie co chwila na swój profil nie jest najlepszym przepisem na dobre wykonanie którejkolwiek z tych czynności. Nawet jeśli twoje dziecko nie czuje, że go to rozprasza, dla jego mózgu nadal jest to wytężona praca.

Dziecko z telefonem w rękach
Przymus noszenia telefonu ze sobą przez cały czas, to jeden z objawów uzależnienia,

Poradnik NASK

Wszyscy zainteresowani tematem FOMO i fonoholizmu mogą sięgnąć do poradnika przygotowanego przez państwowy instytut badawczy NASK. Znajdują się w nim przydatne wskazówki, jak pomóc dziecku walczyć z uzależnieniami od technologii oraz informacje wraz z numerami telefonu i adresami stron internetowych, na których można szukać pomocy. Na końcu poradnika znajdziemy także FOMO QUIZ. Ten krótki quiz pomoże zorientować się, czy problem FOMO w jakikolwiek sposób cię dotyczy.

Poradnik NASK dla rodziców "FOMO i nadużywanie nowych technologii" można bezpłątnie pobrać tutaj: akademia.nask.pl.


KJ


Komentarze

Inne tematy w dziale Technologie