Wojna w Europie

Globalną wojnę o panowanie na kontynencie europejskim prowadzili już starożytni Rzymianie. Panowanie nad nim dawało im ogromne korzyści. Hiszpańskie kopalnie srebra i złota pozwalały na utrzymanie zrównoważonego budżetu, którego jednym z głównych punktów po stronie wydatków było finansowanie setek tysięcy rzymskich próżniaków, którzy w rezultacie ten system doprowadzili do bankructwa. Stąd brali oni setki tysięcy niewolników utrzymujących całą rzymską gospodarkę. Germanie, którzy stali się naturalnymi spadkobiercami rzymskich tradycji musieli bez przerwy walczyć o supremację w Europie najpierw z papiestwem, a potem z Frankami, Hiszpanami, a na koniec z Anglosasami i ze Słowianami. Mozaika zamieszkujących tu narodów, ludów, szczepów i stale napływających tu nowych mieszkańców stanowiła mieszankę wybuchową, która tak naprawdę nigdy nie zaznała dłuższego pokoju. Zróżnicowanie kulturowe, religijne i polityczne było przyczyną nieustających walk, sporów, najazdów i podstępnych gwałtów, których wydawałoby się nigdy nie zabraknie. Dwie ostatnie wojny światowe miały swój początek i koniec też w Europie. Bliższe przyjrzenie się tym współczesnym konfliktom wiele wyjaśnia z dzisiejszej praktyki i teorii Unii Europejskiej oraz prognoz dla dalszego rozwoju tej struktury polityczno - gospodarczej.

Pierwsza wojna światowa

Sto lat minęło od kongresu wiedeńskiego. Sto lat europejskiego nigdy nie spotykanego dotąd w historii pokoju z krótką przerwą na zjednoczenie Niemiec. Wiek XIX to okres niespotykanego dotąd rozwoju gospodarczego, który nastąpił w oparciu o nowe wynalazki maszyny parowej, energii elektrycznej, telefonu i przemysłu chemicznego. Ten ostatni osiągnął największe sukcesy w destylacji ropy naftowej, która dała paliwo dla niedawno odkrytego silnika spalinowego. Powstały pierwsze samochody (Benz) i motocykle (Daimler). Mikrofon, żarówka, telegraf bezprzewodowy, radio to niezwykłe wynalazki, jakie znalazły praktyczne zastosowanie pod koniec tego wieku. Wystarczy tu wspomnieć, że pierwsze metro na świecie zostało uruchomione 1890 roku w Londynie. Wszystkie europejskie mocarstwa, które opanowały wykorzystanie nowych wynalazków do swojego rozwoju poczuły się silne i godne poprawić swoją dotychczasową pozycję międzynarodową. Wszystkie one zaczęły studiować możliwości podbicia bliższych i dalszych swoich sąsiadów. Powstała pod koniec tego wieku Rzesza Niemiecka na czele z Otto Bismarkiem szukała należnego jej miejsca. Niemcy znani ze swojego zdyscyplinowania i pracowitości szybko wysunęli się na pierwsze miejsce w rozwoju nowoczesnego przemysłu. Europejska potęga Niemiec nie podobała się ich sąsiadom, a przede wszystkim Francji i Anglii. Niemcy czując, kto jest ich rywalem na europejskim kontynencie poszukiwały sojuszników, których znaleziono w Austro - Węgrach.

Do rywalizacji na europejskim rynku przystąpiła też Rosja, która rozpoczęła nadrabianie swoich zaległości cywilizacyjnych, gospodarczych i politycznych. Jej klęska w 1905 roku w wojnie z Japonią była wstępem do tego wszystkiego co kraj ten spotkało w ciągu następnego XX wieku. Osłabienie Rosji spowodowało ośmielenie się Niemiec do coraz bardziej zdecydowanych działań na kierunkach ich zainteresowania, a przede wszystkim na Bałkanach. Wszyscy w Europie gotowali się do wojny. Francja pragnęła rewanżu na Niemcach za klęskę w 1870/71 i odebrania Alzacji oraz Lotaryngii, Rosja pragnęła zabezpieczyć swoje przepływy przez Bosfor i Dardanele oraz walczyła o wpływy na Bałkanach i na Bałtyku. Wielka Brytania czuła się zagrożona w koloniach i na morzu. I tak to się stało, jak wszyscy chcieli wojny, to wybuchła ona pod pierwszym lepszym pretekstem. Był nim w Sarajewie strzał studenta Gawrilo Principa do arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Pierwsza wojna światowa zakończyła się traktatem wersalskim. Uznano w nim, że Niemcy odpowiadają za wybuch wojny i poniesione w jej wyniku straty i szkody. Zostaną rozbrojone, muszą zapłacić odszkodowania wojenne (reparacje), tracą całe kolonie i znaczne obszary w Europie na rzecz innych państw.

Druga wojna światowa

Niemcy nigdy nie pogodziły się z niesprawiedliwym dla nich i narzuconym im siłą traktatem wersalskim. Szczególnie, że pozostałe mocarstwa europejskie ponosiły przynajmniej podobną odpowiedzialność za wybuch tej wojny. Pokonane Niemcy podjęły wszelkie środki aby zrzucić z siebie jarzmo tego traktatu. Nie było to trudne wobec małej stanowczości i sprzeczności interesów wśród zwycięskich mocarstw. Ponownie na europejską arenę dziejów wkracza porewolucyjna już Rosja. Jej pierwsze próby podbojów na większą skalę zostają chwilowo zatrzymane pod Warszawą w 1920 roku („cud nad Wisłą"). Rosja podobnie jak Niemcy czuje się poszkodowana przez traktat wersalski, do którego nie została nawet dopuszczona. W wyniku tego zawiera pierwsze porozumienia handlowe z Niemcami w Rapallo i udostępnia im swoje poligony wojskowe oraz zezwala na budowę u siebie ich fabryk samolotów i czołgów. Oba państwa szykują się do rewanżu i szybko rozwijają swój przemysł wojenny w oparciu o hojnie udzielane im amerykańskie i angielskie pożyczki „stabilizacyjne". Do władzy w Niemczech dochodzi najbardziej konsekwentna partia rewanżu NSDAP z Adolfem Hitlerem na czele. Zwodzenie swoich zachodnich partnerów politycznych opanował on w sposób perfekcyjny. Najpierw następuje „Anschluss" Austrii, co jest jakby jeszcze naturalnym przyłączeniem tego kraju do Niemiec. Jeszcze w tym samym roku konferencja w Monachium przyznaje Niemcom czeskie Sudety, co w kilka miesięcy później skutkuje zajęciem całej Czechosłowacji. Wysunięcie natychmiast potem „pokojowych" propozycji względem Polski powoduje otrzeźwienie na Zachodzie. Wielka Brytania dotąd zawsze wspierająca Niemcy przeciw Polsce, nagle odwraca swoje sojusze dając jej swoje gwarancje bezpieczeństwa, które mają charakter jedynie papierowy. Jak wynika z wielu dokumentów Anglia nie chciała, ani nawet nie mogła wywiązać się z udzielonych Polsce gwarancji. Nie może ona dopuścić do pokojowego załatwienia spraw polsko - niemieckich, co niebywale wzmocniłoby Hitlera i umożliwiło łatwą jego rozprawę z Anglią. Oba niezadowolone z traktatu wersalskiego państwa Rosja i Niemcy zawierają wojenny sojusz przeciw Polsce, jako traktat „Ribbentrop - Mołotow", który dawał gwarancję pierwszego ich zwycięstwa w drugiej wojnie światowej. W ten sposób wojna ta staje się konsekwencją traktatu wersalskiego i zrzucenia całej za nią odpowiedzialności na Niemcy. Z drugiej strony jest ona niebywałym wysiłkiem przygotowana przez Niemcy i Sowiecką Rosję, które wspólnie dążą do zmiany układu sił w Europie i na świecie. Drugą wojnę światową kończy układ w Poczdamie. Przy całej swojej niedoskonałości układ ten będący nawet pewnym prowizorium jest umiarkowanie korzystny dla Polski. To prowizorium ciągnie się jednak po dzień dzisiejszy. Jego konsekwencją jest brak traktatu pokojowego kończącego wojnę.

Unia Europejska

Przechodząc do porządku dziennego nad wszystkimi ustaleniami kończącymi drugą wojnę światową, dawni aktywni jej uczestnicy postanowili utworzyć mechanizm wykluczający powtórzenie się okoliczności sprzyjających wywołaniu kolejnej wojny. Najciekawsze w tym wszystkim jest to, że inicjatorami wmontowania w międzynarodowy system prawny i organizacyjny takiego mechanizmu były państwa pokonane w drugiej wojnie światowej. Były to przede wszystkim Niemcy i Włochy. Trzecim filarem była Francja, która choć formalnie zaliczona do krajów zwycięskich, odgrywała w tej wojnie podwójną rolę będąc jednocześnie sojusznikiem Niemiec jako Francja z rządem Vichy (le France de Vichy). Sprawa ta została podniesiona przy podpisywaniu kapitulacji Niemiec w maju 1945 roku, kiedy niemieccy marszałkowie zaproponowali aliantom, aby Francja podpisała również akt kapitulacji po stronie pokonanych w tej wojnie. Tak więc twarde jądro UE tworzą państwa będące w ostatniej wojnie sojusznikami Niemiec. Dziś pozornie nie ma to większego znaczenia w funkcjonowaniu europejskich struktur, gdzie wszyscy mają „równe" prawa i gdzie wszystko załatwia się przy dyplomatycznym stole. Nie mniej nie można zapominać o tym, że natychmiastowe odcięcie się od niechlubnej historii jest po prostu niemożliwe. Nie dlatego, że ktoś tego nie chce, lecz dlatego, że każdy naród jest żywym organizmem, który dopiero w bardzo długim okresie czasu może dokonać zmiany swojego charakteru, nabytych cech, przyzwyczajeń i politycznych praktyk. Polska obecnie ma samych przyjaciół. Miłe uśmiechy, uściski i nic nie kosztujące komplementy to widzimy i słyszymy na co dzień. Znając jednak tradycje tych państw, zapewnienia o ich przyjaźni można skwitować angielskim przysłowiem, że jak się ma takich przyjaciół to wrogowie nie są potrzebni.