Lata temu były 42. w dziejach prezydent Stanów Zjednoczonych Ameryki William (Bill) Clinton powiedział: „Wiemy, że chroniąc nasze oceany -chronimy naszą przyszłość”. Stwierdzenie efektowne, ale też bezsprzecznie prawdziwe. Mówiąc nieco pompatycznie :”kiedy budzimy się do rzeczywistości, czas - ponownie - działać”. My, ludzie, zdaliśmy sobie sprawę z tego, że nie ma „planety B”. Paręnaście dni temu przedstawiciele wszystkich krajów basenu Morza Śródziemnego spotkali się w Turcji. Czterodniowy szczyt mający na celu ochronę tego interkontynentalnego morza przed zanieczyszczeniami odbył się w dniach 7-10 grudnia 2021 r. w tureckim mieście Antalya położonym na południowym wybrzeżu tego śródziemnomorskiego kraju. Szczyt został formalnie określony jako 22. Konferencja Umawiających się Stron (COP22)”Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego”. Jest ona również nazywana „Konwencja Barcelońska” Spotkania państw-stron Konwencji Barcelońskiej (wraz z jej protokołami), odbywające się regularnie co dwa lata, są najważniejszymi spotkaniami na temat środowiska i zrównoważonego rozwoju w regionie Morza Śródziemnomorskiego.
Trzy kontynenty, 21 państw, jedno morze
W szczycie w tureckiej Antalyi uczestniczyli ministrowie środowiska i delegaci z 21 krajów śródziemnomorskich, a także przedstawiciele Unii Europejskiej i Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Temat szczytu został następująco sformułowany: „W kierunku błękitnego Morza Śródziemnego : pozostawienie wolnego od zanieczyszczeń dziedzictwa, ochrona bioróżnorodności i utrzymanie stabilności klimatu”. Szczyt został również określony jako „COP dla regionu Morza Śródziemnego”. Reprezentanci 21 krajów uczestniczące w „Antalya Summit” omówiły regionalne plany, mających na celu zapobieganie zanieczyszczeniom i ochronę obszarów naturalnych. Opierają się one na najnowszych dostępnych danych dotyczących stanu środowiska morskiego i przybrzeżnego, a także powiązane ze sobą środki regionalne promujące „niebieską” gospodarkę o obiegu zamkniętym w regionie Morza Śródziemnego. Włoch Carlo Zaghi, przewodniczący Biura - Państw Stron Konwencji Barcelońskiej, podkreślił wpływ zmian klimatycznych na utratę bioróżnorodności mórz i całego ekosystemu śródziemnomorskiego. Turecka Pierwsza Dama, prezydentowa Emine Erdogan również wzięła udział w Szczycie, spotykając się z kobietami - liderkami na spotkaniu, którego temat brzmiał: „Przywództwo kobiet na błękitnym Morzu Śródziemnym, Antalya 2021”. Turecka prezydentowa podkreśliła, że ochrona Morza Śródziemnego jest niezbędna, ponieważ aż trzy kontynenty spotkały się i zjednoczyły się właśnie nad tym morzem.
Morze Śródziemne kontra statki i ścieki
Jednym z głównych rezultatów szczytu było przyjęcie być może przełomowej decyzji w sprawie wyznaczenia Morza Śródziemnego w całości (sic !) jako obszar kontroli emisji tlenków siarki (Med SOx ECA) zgodnie z załącznikiem VI do „Międzynarodowej Konwencji o zapobieganiu zanieczyszczania morza przez statki” (funkcjonuje ona pod skrótem „MARPOL”). Według ONZ-owskiego Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) potencjalne korzyści płynące z Med SOx ECA są znaczne, biorąc pod uwagę głębokość redukcji emisji tlenków siarki (SOx), które mógłby on spowodować. Przypomnijmy, że porozumienie osiągnięte podczas COP 22 ogranicza zawartość siarki w oleju opałowym do 0,10% m/m. To uzgodnienie powinno mieć pozytywny wpływ na zdrowie ludzi, a także ochronę ekosystemu morskiego.
Kolejnym ważnym rezultatem Szczytu był ,jak to określono, „Strategiczny Program Działań na Rzecz Ochrony Różnorodności Biologicznej i Zrównoważonego Zarządzania Zasobami Naturalnymi w Regionie Śródziemnomorskim po 2020 roku”. Skrót nazwy tego ważnego, choć o bardzo długiej nazwie ,programu brzmi „SAPBIO po 2020 roku”. Jest to zgodne z elementami składowymi Globalnej Ramy Różnorodności Biologicznej, która zostanie ostatecznie zatwierdzona przez „Konwencję o różnorodności biologicznej” (CBD) w 2021 roku i która niesłychanie ambitnie przewiduje, że do 2030 r. należy chronić 30% lądów i mórz na Ziemi.
Decyzje polityczne podjęte na ekologicznym Szczycie Morza Śródziemnego (to już określenie własne - dop. R. Cz.) dotyczyły wprowadzenia instrumentów zorientowanych na realne oddziaływanie , takich jak „Regionalne Plany Oczyszczania Ścieków Komunalnych i Gospodarki Osadami Ściekowymi”; „Śródziemnomorską Strategię Zapobiegania Zanieczyszczeniom Morza przez Statki, Gotowości i Reagowania na nie na lata 2022-2031”; „Strategia Zarządzania Wodami Balastowymi dla Morza Śródziemnego na lata 2022-2027” oraz zestaw środków regionalnych wspierających rozwój przedsiębiorstw ekologicznych i o obiegu zamkniętym ,a także zwiększających popyt na bardziej zrównoważone produkty.
Deklaracja z Antalyi
Przyjęta 9 grudnia 2021 roku „Deklaracja z Antalyi” wzywała do „Błękitnego Morza Śródziemnego: pozostawienia dziedzictwa wolnego od zanieczyszczeń, ochrony bioróżnorodności i utrzymania zrównoważonego klimatu”. Należy rozważyć czy również inne państwa w innych regionach znajdujące się w podobnej sytuacji nie powinny czasem podjąć podobnych, odpowiednich działań i wyciągnąć wnioski z tureckiego szczytu. Warto dodać, że na tymże Szczycie Turcja zobowiązała się do objęcia przewodnictwa w zapewnianiu ochrony ekosystemu śródziemnomorskiego, a tym samym promowania skutecznego, zrównoważonego ekologicznego rozwoju regionalnego.
*Tekst ukazał się w „Gazecie Polskiej Codziennie” (23.12.2021
