W 1936 roku w maju w czasie wykopalisk odkryto na dawnej agorze ateńskiej kawałek kamiennej tablicy z wyrytymi na niej napisami sześciu imion. Jak sie okazało, niedługo po odkryciu dalszych częsci tablicy, był to spis archontów sporządzony około 425 r. p.n.e. Tablica wskazuje na archontów sprzed roku 520 p.n.e, ponieważ widnieją tam imiona najwspanialszych osobowości ateńskich z tego właśnie czasu. Wnioski jakie się zatem nasuwają, wiedząc że archonat mogł obiąć tylko obywatel, który liczył co najmniej trzydziesci lat. Przyjmując taką metodę analizy, zakładamy że Miltiades urodził sie około 555 r. p.n.e. Pozwala nam to stwierdzić że Miltiades sprawował urząd archonta na przełomie lat 524 i 523 p.n.e. pamiętając że kolegium archontów zmieniało się w lipcu. Był synem Kimona trzykrotnago zwycięscy igrzysk olimpijskich w wyścigach rydwanów.
Rodzina Miltiadesa władała księstwem Chersonezu trackiego. Około 522 r. p.n.e. Miltiades opuszcza Ateny, by przejąć rządy po swym wuju Miltiadesie Starszym. Ludność księstwa składała sie z miejscowych traków i osadników ateńskich. Tam sprawuje władzę jako tyran. Przybywszy na Chersonez gdzie miejscowa arystokracja pragneła rządzić się sama, a jej przedstawiciele nie uważali sie za gorszych od Ateńczyka. Zorientowawszy sie szybko w sytuacji i nastrojach jakie panują, podstępem zwabił gości do swojego domu i uwięził ich. Mając w rękach zakładników mógł być pewien posłuszeństwa wpływowych rodów. Czyn może moralnie negatywny ale niewątpliwie skuteczny. Znakomicie charakteryzuje Miltiadesa jako człowieka pomysłowego, bezwzglednego by osiągnąć cel najważniejszy jakim jest władza i porządek. Włądzę swą umocnił wchodząc w koligacje z możnowładcą Trackim księciem Olorosem. Poślubił jego córkę Hegezypele z którą miał syna Kimona, imię dostał po dziadku skrytobójczo zamordowanego przed laty, jak już wspomniałem zwycięzcy olimpijskiego. Urodziła też im się córkę , której prawdopodobnie wnuk był sławnych historykiem Turkidydesem i dlatego jego prochy mogły spocząć w grobowcu rodzinnym wraz z Kimonem i Miltiadesem pod murami Aten. Ale zanim to nastąpiło. Miltiades przejmując księstwo Trackie zobowiązywał się być wiernym wasalem perskiego króla Dariusza, podobnie jak inni wschodni władcy greccy. Jako poddany bierze udział w wyprawie Dariusza przez Dunaj do Scytii w 513 przed naszą erą, oczywiście na czele kontyngentu zbrojnych których miał sam wyprawić i utrzymać. Gdy wybuchło w roku 500 p.n.e. powstanie w Jonii przeciwko królowi Persów, Miltiades wspierał je. Jończycy ponieśli klęskę w 494r p.n.e w bitwie o Milet. Miltiades sprzyjając powstańcom wiedział jak kara moze go czekać, gdy doniesiono mu o zbliżajacej sie flocie perskiej, pan Chersonezu natychmiast opuścił swoje ziemie. Wiedział, iż nie jest sam w stanie obronić swojego półwyspu przeciw niezliczonemu wojsku Dariusza. Zabrał wszystko co przedstawiało jakąś wartość, załadował na pięć trójrzędowców i wypłynął z portu miasteczka Kardia. Wraz z Miltiadesem płyneła jego żona królewna Tracka i młody syn Kimon oraz cały skarbiec królewski. Jeden z okretów wpadł w ręce perskiej floty. Niezmiernie cennym świadectwem jego polityki są wybijane chersoneskie monety. Miltiades przybył do Aten prawdopodobnie późną wiosną 493 r p.n.e. Wyjeżdzając przed laty z ojczystego miasta liczył lat ponad trzydzieści. Akropolem wówczas rządził tyran i również dzięki jego łasce mógł popłynąć na Chersonez. Przybywając ćwierć wieku później zastaję dobrze funkcjonujący nowy ustrój i nowych ludzi. Przyjazd i przemiana króla tyrana na obywatela wywołała powszechny popłoch wsród ateńczyków. Alkomenedzi wystąpili nawet z oskarżeniem przeciwko Miltiadesowi i wezwali go przed trybunał ludu. Obronił sie od wszelakich zarzutów twierdząc, iż królem był nad barbarzyńcami tu zaś jest obywatelem wśród obywateli. Został nie tylko uniewinniony, ale stał się jedną z bardziej wpływowoych osób w Atenach. Posiadał również przywiezionych z Chersonezu pięciuset żołnierzy straży przybocznej. Jego wrogowie od tego czasu Alkomenedzi, ponieśli bolesną prestiżową porażkę. Miltiades stał sie przywódcą wszystkich konserwatywnych kręgów w Atenach. Wiosną 491 r. p.n.e. przybyli do jeszcze wolnych państewek Helady Perscy heroldzi Dariusza. Wezwali mieszkanców do złożenia bezzwłocznej i dobrowolnej daniny z wody i ziemi, uznając się, w ten sposób za jego poddanych. Stracono heroldów co było jednoznacznych sprzeciwieniem się żądaniom władcy perskiego. Miltiades przyniósł ze sobą gruntowną znajomość stosunków perskich a przede wszystkim wojskowości perskiej. Miał określoną koncepcję co do sposobu, jak należało prowadzić walkę przeciwko najeźdźcy. Wobec zasadniczej różnicy co do uzbrojenia i tatktyki obu wojsk, zagadnienie sprowadzało się do stoczenia bitwy w warunkach zapewniających bezwzględną wyższość taktyki greckiej. Wojska perskie wylądowały we wrześniu 490 r. p.n.e. pod Maratonem.
Miltiades konsekwentnie bronił koncepcji by nie czekać biernie pod bramiami Aten, lecz stanąć z mieczem w ręku, osłaniając się tarczą nie murami miasta. Zgromadzenie ludowe przegłosowało uchwałę. Wojsko mogło wymaszerować z miasta natychmiast, stało już bowiem w gotowości od kilku dni. Głównodowodzącym Ateńczyków był Kalimach pod którego rozkazami pozostawało dziesięciu strategów, wśród nich doświadczony Miltiades. Przejrzał on zamiary Persów i nalegał o jak najszybszy atak, po burzliwej naradzie Kalimach poparł odważny plan i powierzył mu dowodzenie bitwą. Plan Miltiadesa zakładał wydłużenie lini Greków tak by flanki, które wzmocnił do 8 szergów, kosztem centrum 4 szergi, oparły sie o niewielkie strumienie wpływające do morza. W rezultacie cały potencjał szturmowy skupił sie na flankach połaczonych słabszą linią centrum. Hoplici musieli również przebiec odległość dzielącą ich od Persów, tak szybko by nie polec pod strzałami ich łuczników. Taktyka Miltiadesa zakładała, iż ciężko zbrojna falanga na skrzydłach odrzuci Persów i bedzie ich spychała ku morzu, zakładając potrzask perfekcyjnie wykonanego manewru podwójnego oskrzydlenia. Miltiades wykazał sie znakomitą znajomości słabych punktów nieprzyjaciela jak i armii ateńskiej, oraz dogłębnym zrozumieniem podstawowych założeń sztuki wojennej. Skala poległych oraz zdobycz sama ocenia kunszt Miltiadesa. 192 poległych Ateńczyków i aż 6400 Persów w tym siedem zdobytych okrętów. Po zakończeniu bitwy Miltiades ruszył na czele zmęczonej armii, szybkim marszem w kierunku Aten. Przewidując, że po przegranej bitwie Persowie będa chceili zająć pozbawione wojska miasto. Ów morderczy wyścig o życie ocalił Ateny i ich zwycięstwo odniesione pod Maratonem (dziś ku czci tych właśnie niezłomnych ateńskich wojowników i Fillipidesa – posłańca, który pobiegł z Maratonu z wieścią o zwycięstwie – odbywają się biegi maratońskie). Hoplici zdążyli rozbić obóz w Kynosarges pod Atenami, gdy w porcie Faleron pojawiła sie flota perska, zobaczywszy Ateńczyków zaczęła zawracać i odpłynęła do Azji.
Miltiades po zwycięstwie stał się bożyszczem ludu, zawdzięczali mu przecież wolność i ocalenie. W 489 r. p.n.e. wyprawił się na czele floty ateńskiej na wyspę Paros, celem ukarania jej za pomoc udzieloną Persom. Bogata wyspa grecka dzielnie sie broniła, wyczerpani Ateńczycy wraz z rannym dowódcą musieli wrócić do domu. Opinia publiczna osądziła swego bohatera i skazała na rujnującą grzywnę 50 talentów. Zmarł w roku 489 p.n.e. z powodu gangreny, zakażenia jakie wywiązało się w zranionym kolanie na wyspie Paros. Obowiązek spłacenia grzywny, a zarazem zmazania ujmy na honorze spadł na syna Kimona. Bitwę pod Maratonem brytyjski dyplomata Edgar Vincent wicehrabia d`Abernon uznał za pierwszą z 18 „bitew decydujących o losach świata”.
Bibliografia
Historia wojskowości. Starożytność-średniowiecze, R.Ernest Dupuy, Trevor N. Dupuy, Dom Wydawniczy Bellona & Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 1999r
Maraton, Aleksander Krawczuk, Interart, Warszawa 1995
Maraton, Ryszard Kulesza, Wydawnictwo Attyka, Warszawa 2005
Grecja Niepodległa, Tadeusz Zieliński, Oficyna Wydawnicza Viator, Warszawa 1995
https://www.ancient.eu/Miltiades/
