Puszcza Borecka wzorem dla Białowieży?

Jest w Polsce jeden kompleks leśny, który można porównać z Puszczą Białowieską: Puszcza Borecka. Owszem, mniejszy i z pewnością mniej pierwotny, ale:

1. Charakteryzuje się dużym odsetkiem drzewostanów naturalnych – niesadzonych.

2. Dużym odsetkiem żyznych siedlisk grądowych.

3. Stałą domieszką świerka na wszystkich siedliskach, bo leży w Polsce północno wschodniej, na terenie tzw. Działu Północnego, poza zasięgiem buka i jodły.

Położona między jeziorami Pojezierza Ełckiego na morenowych wzgórzach, które w tym miejscu nie układały się w typowe ciągi, co utrudniło jej rolnicze zagospodarowanie i wykarczowanie. Pod panowaniem pruskich junkrów przetrwała jako las w większości naturalny, choć od wieków prowadzona była tu normalna, choć oszczędna gospodarka leśna. Świerka jest tu jeszcze więcej niż w Białowieży, ale nie słychać o gradacji kornika drukarza. Nie ma tu parku narodowego, protestów ekologów, budzi małe zainteresowanie Adama Wajraka i Gazety Wyborczej, a mimo to nie została przekształcona w sadzoną w rządek monokulturę sosnową lub świerkową. By jednak ten naturalny, choć nie pierwotny stan mógł być zachowany, potrzebna jest stała, choć umiejętna ingerencja człowieka. Doprawdy, trudno znaleźć w Polsce miejsce, gdzie człowiek lepiej współistniałby z przyrodą.

Łączna powierzchnia Puszczy to zaledwie 230 km², mniej niż 20% łącznej powierzchni Puszczy Białowieskiej (po obu stronach granicy). I małe zainteresowanie ekologów, Greenpeace'u i innych antyfaszystowskich faszystów jest jej największym błogosławieństwem.

I tak na tym niewielkim obszarze oprócz lasów o naturalnym składzie gatunkowym, znajdziemy wilki, rysie, a nawet introdukowane żubry.

To jeszcze nie koniec. Na zwierzynę płową urządzane są komercyjne polowania, będące całkiem niezłym źródłem dochodów. I jakoś sarny i jelenie wciąż są tu obecne, ba! Znajdzie się też nieco strawy i dla mięsożernych wilków.

Gdzieś tak w 8 minucie zalinkowanego filmu dowiemy się, że grab jest systematycznie (choć z umiarem) wycinany, by zrobić miejsce dla dębów i innych wysokich drzew, co jakoś nie szkodzi naturalności drzewostanów, a pozyskane drewno grabowe też ma wartość ekonomiczną; jakkolwiek używane jest głównie na opał, to przecież polskie lasy nie znają drewna bardziej kalorycznego.

Nie zawsze jest tak słodko. Zajmująca ok. 78% powierzchni leśnej sosna jest drzewem światłolubnym, źle odnawia się z samosiewu, dlatego na ubogich siedliskach borowych (a takich jest na polskim niżu zdecydowana większość) trzeba lasy sadzić. Niemniej, nadal możliwe jest tam istnienie naturalnej roślinności w runie. Sadzony las to jeszcze nie monokultura. Taką stanie się dopiero wtedy, gdy roślinność runa uznamy za niepożądany chwast i wytępimy mechanicznie lub chemicznie. I takie lasy (tyle że świerkowe) widziałem w Ardenach, tam wszystkie jego elementy (łącznie ze świerkiem) są nienaturalne. Polskie lasy do tego stopnia nienaturalności nie doszły. Sosnę sadzi się w większości, zgodnie z wymaganiami i możliwościami siedliska. Nie jest sadzona wbrew naturze. Na jałowych piaszczystych siedliskach, rzadko urośnie coś innego. A w runie prawie zawsze jest to, co i tak by rosło w lesie naturalnym. Nie poświęcimy żyznych lub średnio żyznych terenów pod zalesienie (chyba że w minimalnym stopniu), bo potrzebujemy terenów pod uprawę. A tylko na takich możemy bez ograniczeń sadzić dęby, jesiony, buki, klony, lipy czy wiązy.

Ponadto leśnicy mają podczas przecinek w sadzonych lasach możliwość pozostawiania samosiejek cenniejszych drzew (np. dębów), z czego często korzystają np. na siedlisku borów mieszanych. Niestety, możliwości zwiększenia ich udziału są ograniczone.

To są właśnie elementy „polskiej szkoły leśnej”, o której mówi minister Szyszko. To są zasady proste: zachowujemy naturę na tyle, na ile jest to możliwe zgodnie z naszymi potrzebami i zdrowym rozsądkiem.

Przyroda nie jest wartością absolutną.