“Cukrzyca – grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki.” - Wikipedia
Czy fizjologiczne (niepatogenne) czynniki mogą mieć wpływ na “charakteryzujący się hiperglikemią” wypadkowy metabolizm glukozy w organizmie?
Wydawać by się mogło że większe zużycie glukozy przez komórki żyjące w organizmie (również pasożytujące na glukozie z organizmu) będzie skutkowało obniżeniem glikemii.
Komórki zużywają więcej glukozy więc glikemia będzie niższa?
Glikemia często będzie wyższa, gdyż organizm ma instrumenty by reagować na krótkotrwałe i długoterminowe większe zużycie glukozy przez komórki. W takich sytuacjach organizm może natychmiast podnieść podaż glukozy do krwi, może generować: łaknienie lub senność. Działania te skutkują podniesieniem glikemii w czasie większego zużycia glukozy przez organizm lub ograniczają prędkość opadania glikemii.
1. Wzmożony wysiłek fizyczny w swojej początkowej fazie (do momentu wyczerpania zapasów glukozy) naturalnie podnosi glikemię. Jest to ewolucyjna możliwość adaptacji organizmu do chwilowego, ekstremalnego wysiłku pozwalającego na ucieczkę przed drapieżnikami lub pogoń za zdobyczą. W takich okolicznościach do płynów ustrojowych przenika endogenna glukoza wytworzona: z glikogenu przy udziale glukagonu i z 3 gliceroli z udziałem katecholamin.
2. Codzienna, poranna, fizjologiczna hiperglikemia która wybudza nas w naturalny sposób(nazywana jest efektem brzasku i trwa ok 2-3 godz. po przebudzeniu) jest również ewolucyjnym przystosowaniem człowieka do życia w ziemskim środowisku.
Organizm w czasie snu jest energetycznie przygotowywany do trudów zdobycia i trawienia pierwszego pokarmu. Nośnik energii - glukoza, która podnosi poziom glikemii w organizmie, pochodzi z przetworzonych 3gliceroli zawartych w tkance tłuszczowej. Obserwowana na czczo hiperglikemia jest wyższa w przypadku spożycia kolacji bogatej w białko. Nienaturalne wybudzenie organizmu np. dzwonkiem budzika utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie procesu uwolnienia z komórek tłuszczowych 3 gliceroli i przetworzenia ich w glukozę. Po takim wybudzeniu poranna glikemia i dzienna wydolność organizmu są niższe.
Dobowe zmiany glikemii są głównym fizjologicznym czynnikiem wpływającym na procesy zasypiania i budzenia. Również na czas trwania snu i jego jakość oraz na dzienną wydolność organizmu główny wpływ ma glikemia
3. Owulacja i następująca po niej faza lutealna fizjologicznie podnoszą glikemię.
Większe zużycie glukozy związane z przygotowaniem w endometrium optymalnego środowiska dla zarodka i proces owulacji wymuszają hiperglikemię w organizmie. Podwyższona glikemia i wynikająca z niej wyższa temperatura ciała u kobiet w wieku rozrodczym trwa ok. 12 dni w czasie trwania każdego cyklu miesiączkowego. Glukoza powodująca tę hiperglikemię pochodzi z częstszego spożywania węglowodanów wymuszanego odczuciem głodu. Większe zużycie glukozy, szczególnie przez komórki endometrium, powoduje większe prędkości opadania glikemii i wzmożone łaknienie.
Głód lub dieta odchudzająca pozbawiona węglowodanów mogą prowadzić do fizjologicznego obniżenia glikemii skutkującego nawet zatrzymaniem owulacji.
4. Ciąża jest okresem w którym stężenie glukozy w organizmie kobiety stale rośnie. Glukoza z płynów ustrojowych matki przenika do płodu. Ilość glukozy pobierana przez płód jest zależna od liczby komórek z których zbudowany jest płód i od glikemii matki. Większa liczba komórek płodu pobiera więcej glukozy z płynów ustrojowych matki. To powoduje większe prędkości opadania glikemii w organizmie matki i generuje częstsze łaknienie odczuwane przy wyższych poziomach glikemii.
Poród uwalnia organizm kobiety od transferu glukozy do komórek płodu więc prędkość opadania glikemii jest mniejsza, łaknienie mniejsze i glikemia gwałtownie opada. Kobieta “chora” na tzw. cukrzycę ciążową po porodzie “zdrowieje” samoistnie.
5. Fizjologiczna hiperglikemia występuje również w okresie karmienia piersią. Gruczoły mlekowe pobierają z płynów ustrojowych glukozę potrzebną w procesie laktacji.
6. Duża waga organizmu wynikająca z otyłości lub muskularności powoduje wyższą glikemię. Wszystkie nadwyżki glukozy w płynach ustrojowych u otyłych magazynowane są głównie w tkance tłuszczowej, u atletów głównie w mięśniach w postaci glikogenu.
Warto skupić się na analizie przypadku opisanego w punkcie 4.
Medycyna akademicka definiuje pojawiającą się najczęściej w 3 trymestrze ciąży hiperglikemię jako cukrzycę ciężarnych (ang. gestational diabetesmellitus, czyli GDM) i błędnie uznaje GDM za “jedno z częstszych powikłań ciąży”. Fizjologiczna glikemia ciężarnych jest ściśle zależna od: sumy masy organizmu ciężarnej i masy płodu, oraz ilości krwi ciężarnej. Stała objętość krwi w organizmie kobiety i ciągle rosnąca liczba komórek do których trzeba dostarczyć glukozę powoduje w 2 i 3 trymestrze ciąży szybko rosnący wzrost glikemii w organizmie ciężarnej.
Komentarze