Dlaczego współczesna Rosja nie jest faszystowska

Jak wiedzą moi czytelnicy, konsekwentnie nie piszę o toczącej się wojnie na Ukrainie. Nie jestem geopolitykiem ani strategiem. Uważam też, że niektóre tematy budzą niepotrzebne złe emocje. W kwestii aborcji, LGBT czy rzeczonej wojny wystarczy podzielić się swoją opinią, a nuż znajdzie się ktoś nią obrażony. W swoim postanowieniu trwam, mimo że dziś poruszę temat „okołowojenny”.

Wszystko zaczęło się od Wikipedii. Jak wszyscy wiedzą, Wikipedia ma liczne wady. Można znaleźć na niej rzeczy niepoparte źródłami, dziwaczne sformułowania i typologie. Ale tym razem przeszła ona samą siebie! Oficjalnie ogłaszam, że znalazłem najgłupszy artykuł na Wikipedii! Możecie go przeczytać TUTAJ. Jak widać, dwa miesiące po inwazji na Ukrainie ktoś wynalazł „rosyjski faszyzm”, i napisał, że to „praktyka społeczna” (?!) Federacji Rosyjskiej! Mimo że artykuł jest poparty szeregiem odnośników, to już na pierwszy rzut oka widać, jak wątłe to dowody. Ja sam czytałem całkiem sporo na temat polityki (w tym faszyzmu i zjawisk mu pokrewnych), więc chętnie wyjaśnię, dlaczego „raszyzm” to w rzeczywistości bzdura i manipulacja społeczeństwem.

Najprościej rzecz ujmując, są dwie główne definicje faszyzmu: ścisła (sensu stricto) i ogólna (sensu largo).
 
1. Wg definicji ogólnej faszyzm to zbiór wszystkich ruchów nacjonalistycznych, które wyrosły w czasie kryzysu demokracji w epoce międzywojennej; miały podobną estetykę (salut rzymski) i organizację. Wg tej definicji za faszystowskie można uważać: większość państw Osi w czasie II Wojny Światowej, reżim gen. Franco w Hiszpanii, „Nowe Państwo” w Portugalii, peronizm w Argentynie, dyktaturę Pinocheta w Chile, „juntę czarnych pułkowników” w Grecji itd.

2. Wg definicji szczegółowej za faszyzm uważa się dyktaturę Mussoliniego we Włoszech w latach 1922-45 (i ewentualnie jego kopie w innych krajach, jak n.p. Brytyjska Unia Faszystów Oswalda Mosleya). Rządy Mussoliniego można scharakteryzować kilkoma hasłami: nacjonalizm, podbój (m.in. Etiopii i Albanii), populizm, militaryzm, antykomunizm. Miały one charakter totalitarny: państwo miało kontrolować wszystkie aspekty życia człowieka („Wszystko w państwie, nic poza państwem, nic przeciwko państwu”). Tym właśnie był włoski faszyzm.

Przepraszam czytelników za ten łopatologiczny wstęp, ale chciałem uniknąć wszelkich nieporozumień w związku z tym, co napiszę dalej.

Jak widać, obie definicje raczej nie pasują do realiów putinowskiej Rosji. Współczesna Rosja jest wielokulturową federacją (model państwa nielubiany przez faszystów), istnieje w niej system wielopartyjny, odbywają się wybory. Wątpię, żeby były one fałszowane, gdyż jak widzimy – poparcie Rosjan dla Putina i „koncesjonowanej opozycji” jest bardzo duże. Partia rządząca („Jedna Rosja”) nie posiada rozbudowanej, masowej struktury czy partyjnej armii na kształt SS. Nie głosi także haseł rasistowskich, a jej stosunek do Żydów jest bardzo pragmatyczny (wytyka Zełeńskiemu żydowskie pochodzenie, ale jednocześnie wielu Żydów to bliscy sojusznicy Putina – np. najważniejszy dziennikarz telewizyjny w Rosji, Władimir Sołowjow). W polityce rosyjskiej nie zauważymy także mundurów partyjnych, „salutu rzymskiego” i innych symboli charakterystycznych dla faszyzmu. Dodam też, że w Europie sojuszników Rosji znajdziemy zarówno na skrajnej lewicy, jak i skrajnej prawicy.

Czy w Rosji prawdziwa opozycja jest prześladowana? Tak! Czy w Rosji istnieje pluralizm mediów? Raczej nie – większość mediów ma charakter propagandowy. Czy władza w Rosji jest niedemokratyczna? Tak! Jest niedemokratyczna – ale bardziej oligarchiczna niż faszystowska!

W tym momencie czytelnik mógłby zapytać – jeśli „raszyzm” nie istnieje, to jak nazwać ideologię Kremla? Czy Putina w ogóle można nazwać zwolennikiem jakiejś ideologii?

Odpowiadam – można. Ta ideologia powstała jakieś sto lat temu, a jej nazwa to eurazjanizm.

Eurazjanizm (ros. Jewrazijstwo/евразийство) narodził się w kręgach „białej emigracji” po rewolucji bolszewickiej. Jego głównym założeniem jest przekonanie, że Rosja jest odrębną cywilizacją (Eurazją), a więc nie jest częścią ani Europy, ani Azji. Obszar cywilizacji eurazjatyckiej – zupełnym przypadkiem (ironia) – pokrywa się z obszarem Imperium Rosyjskiego. Takie nowe imperium, Imperium Eurazjatyckie, miało mieć ściśle słowiańską, wielkoruską i prawosławną tożsamość. W czasach Związku Radzieckiego tą koncepcję promował wybitny orientalista, Lew Gumiliow (notabene syn poetki Anny Achmatowej), który widział Eurazję jako federację narodów („etnosów”) od Petersburga aż po Władywostok – zarządzaną z Kremla. Ale dopiero po upadku komunizmu karierę zrobił człowiek, który napisał w tej materii nowy rozdział –  to Aleksander Dugin. Ten myśliciel o wyglądzie czarnoksiężnika z filmów fantasy jest uważany za nadwornego ideologa Putina (choć on sam lubi twierdzić, że ma na niego tylko częściowy wpływ). Obracał się w różnych środowiskach – był okultystą, neofaszystą („Czarny Zakon SS”), ze słynnym poetą Eduardem Limonowem współtworzył Partię Narodowo-Bolszewicką (tzw. „nazbole”), ale dopiero w epoce putinowskiej zrobił karierę. Zanim zajmę się jego aktualną działalnością, chciałbym zwrócić uwagę, jak wiele prac napisał. To skłania wielu analityków do teorii, że jest on jedynie „twarzą” rosyjskiego imperializmu. Nie jest to takie niemożliwe, biorąc pod uwagę jego liczne występy w Europie (nawet w polskich, prorosyjskich mediach)

Dugin dzieli cywilizacje na Morze i Ląd. Morze jest liberalne, demokratyczne, oparte na handlu, świeckie (jak w jego wizji USA), a Ląd – tradycjonalistyczny, scentralizowany i niedemokratyczny (czyli Rosja, ale też n.p Niemcy czy Chiny). Wg niego głównym celem Rosji powinno być przerwanie „kordonu sanitarnego NATO” wokół jej granic. Zamiast hegemonii USA proponuje istnienie na świecie kilku imperiów, w tym: europejskiego, eurazjatyckiego, chińskiego itd. Oprócz tego Dugin lansuje 4TP – Czwartą Teorię Polityczną. Wg jego wypowiedzi Pierwszą Teorią Polityczną był liberalizm (albo„myśl oświecenia”), Drugą – komunizm, Trzecią – faszyzm. Liberalizm pokonał następne wielkie idee, więc konieczne jest wynalezienie Czwartej Teorii, która będzie antidotum na liberalizm i globalizm (ich ostoją jest oczywiście Ameryka). Ironią losu jest fakt, że w przy lepieniu swojej 4TP czerpie garściami z myślicieli europejskich: Heideggera, Evoli, Guenona, francuskiej Nowej Prawicy, Crowleya itd. Nie przeszkadza mu to jednak w głoszenia wizji imperium, jakie zbuduje jedyna w swoim rodzaju, prawosławna Rosja. Wszystko to okraszone, oczywiście, kultem ZSRR i pomniejszymi koncepcjami innych współpracowników Putina („suwerenna demokracja” itp.).

Przeraża mnie, że polskie media prawie nie mówią o koncepcjach Dugina – mimo że nas bezpośrednio dotyczą! Doświadczyłem tego nawet na moim kierunku – dziennikarstwie. W ramach zaliczenia przedmiotu opowiadałem o eurazjaniźmie (a było to w momencie interwencji w Kazachstanie). Nie zainteresowało to, niestety, ani studentów, ani wykładowcy. Mam nadzieję, że może mój komentarz skłoni choć kilka osób do namysłu na ten temat.

Czas na kilka zdań podsumowania… Jestem Polakiem, przynależę do cywilizacji Zachodu. Rosja jest mi obca, nie widzę w niej „katechona” – obrońcy Tradycji. Wątpię jednak, że kłamstwem pokonamy Rosję. Nie ma potrzeby wymyślania „rosyjskiego faszyzmu”. Nie wiem, czy wymyśliło go społeczeństwo, czy amerykańskie i ukraińskie agencje lobbingowe - ale to dowód naszej słabości, nie siły. Wierzę, że prawda obroni się sama. Histerycy i kłamcy nam w tym nie pomogą.

Kryptos

Post scriptum!

Polecam rozmowę o Czwartej Teorii Politycznej (wideo)

Administracja Wikipedii od kilku dni określa raszyzm "rzekomą ideologią polityczną". Komentarz napisałem przed tą zmianą. Dowód w galerii. 

Źródła obrazków: Wikimedia Commons i Pixabay