Niecałe dwa miesiące temu w Bangi, stolicy Republiki Środkowoafrykańskiej, odsłonięto pomnik żołnierzy rosyjskich, którzy uratowali ten kraj od kompletnego upadku, pomagając armii rządowej i wojskom ONZ odeprzeć nadchodzącą od strony granic z Czadem i Kamerunem ofensywę band zbrojnych, znanych z niezliczonych zbrodni. W Polsce, gdzie pomniki Rosjan raczej się burzy, niż stawia, jeśli ktoś zainteresował się sprawą, to ze względu na słynną z Syrii i Libii rosyjską Grupę Wagnera, bo to ona dostarczyła „instruktorów” miejscowemu wojsku. Grupa nie była bezgrzeszna, ale wygrała wojnę.
Pomnik w Bangi, który upamiętnia Rosjan jako obrońców kobiet i dzieci, stał się głośny w całej Afryce, a szczególnie tej frankofońskiej, jako symbol wyzwolenia kraju od neokolonialnego patronatu Francji, który budzi wyraźną, ludową niechęć w krajach Sahelu. Dzieje się tak od początku 2013 r., gdy Francja postanowiła naprawić skutki natowskiej likwidacji państwa libijskiego w 2011 r., w której odegrała pierwszorzędną rolę.
Natowski dżihadyzm
NATO stanęło wtedy po stronie libijskich dżihadystów, by obalić rządy Kaddafiego. Wojna miała kilka motywów, ale dla ówczesnego francuskiego prezydenta Sarkozy’ego, który pchnął wtedy NATO do czynu, miała znaczenie szczególne, gdyż to Kaddafi dziesiątkami milionów euro sfinansował mu prezydencką kampanię wyborczą z 2007 r., w zamian za obietnicę pogodzenia Libii z Zachodem.
Francuskie wojsko nad Mali.
Sprawa do dziś ciągnie się za Sarkozym, choć prawie wszyscy libijscy świadkowie wyborczego przekrętu zostali zabici przez NATO lub dżihadystów, z samym Kaddafim na czele. Jednak, oprócz pogrążenia Libii w chaosie i otwarcia euro-kryzysu migracyjnego, skutkiem natowskiej agresji było też rozprzestrzenianie się dżihadyzmu na całą zachodnią Afrykę, aż po Nigerię, dokąd przez Saharę ruszył przemyt broni z rozbitych libijskich magazynów dla Boko Haram. Zbroił się każdy, kto chciał. W Mali Tuaregowie zaplanowali od razu swoje pustynne państwo, a oddziały Al-Kaidy formowały się w kolejnych państwach Sahelu, oprócz Nigru, ściśle pilnowanego przez wojska francuskie i amerykańskie, broniące „swoich” kopalni uranu.
Malijski kocioł
Zaporą na rodzący się tam dżihadyzm miała być operacja wojsk francuskich rozpoczęta w Mali w styczniu 2013 r. Planowano ją na pół roku, by przedłużać do dzisiaj, co zdaniem miejscowych przyczyniło się do niebywałego wzrostu dżihadyzmu i ogólnego spadku poczucia bezpieczeństwa. Rzeczywiście, organizacje wyrosłe z Al-Kaidy i później Państwa Islamskiego rozpleniły się tak, że po wsiach i miasteczkach powstawały najróżniejsze oddziały samoobrony, marginalizując rolę państwa i armii, co się do wzrostu bezpieczeństwa nie przyczyniło.
Mali stało się wielkim kotłem z najróżniejszymi oddziałami zbrojnymi: oprócz Tuaregów, dżihadystów, wiejskiej samoobrony, lokalnej armii i tysięcy wojskowych Francuzów, doszły „stabilizacyjne” wojska ONZ (MINUSMA) i jeszcze Takuba - siła europejska utworzona po francuskich naleganiach. Sami Francuzi nie mogli uniknąć oskarżeń o zbrodnie - nie tylko ze strony Malijczyków, ale i ONZ. Na manifestacjach w Bamako francuski prezydent Macron był regularnie porównywany do Hitlera. Zaczęły pojawiać się rosyjskie flagi.
Demokracja? To zależy
W sierpniu 2020 r. pułkownik Assimi Goita, wielbiciel antykolonialisty z Burkina Faso Thomasa Sankary, wszedł do pałacu prezydenckiego w Bamako ze swymi oficerami i żołnierzami, by obalić władzę profrancuskiego prezydenta Keity. W maju zeszłego roku dokonał drugiego zamachu stanu, gdyż nowy cywilny rząd, któremu oddał władzę, ciągle nie mógł sobie poradzić z Francuzami. Odtąd jest prezydentem tymczasowym.
Kilka miesięcy później, we wrześniu 2021 w sąsiedniej Gwinei inny pułkownik, wychowanek francuskiej Legii Cudzoziemskiej Mamadi Doumbouya obalił profrancuskiego prezydenta Alphę Condé, by zostać tymczasowym prezydentem, pokazać figę Francuzom i przesłać „braterskie” pozdrowienia do Bamako. Tego samego miesiąca pułkownik Goita zaprosił Rosjan do rozmów, co zaalarmowało Paryż. Najpierw Macron oczywiście potępił wojskowy pucz Goity w imię demokracji, wraz z całą Unią i USA, lecz w Afryce wszyscy wiedzieli, że w kwietniu pojechał do N’Dżameny, stolicy Czadu, by osobiście poprzeć zamach stanu gen. Mahamata Déby, gdyż był to pucz w starym stylu - profrancuski, więc z pewnością nie o demokrację mu chodzi.
Wejście wagnerowców
Goita nie tylko zaczął kupować rosyjskie uzbrojenie, ale i rozmawiać z Grupą Wagnera, która mogłaby zastąpić Francuzów i pomóc w walce z dżihadyzmem. Wagnerowcy byli już obecni w Gwinei, co było nie do zniesienia dla Macrona, więc kiedy w grudniu zaczęły w Bamako lądować ciężkie rosyjskie samoloty - z Moskwy, przez Syrię, z lądowaniem w Libii i przelotem nad Algierią, narobił rabanu. Przed samymi Świętami Unia i USA wyraziły ma się rozumieć solidarność z dawnym imperium francuskim - Amerykanie wzmocnili swoją wielką bazę wojskową w Agadezie (to środkowy Niger - centrum organizacji przemytu afrykańskich migrantów przez Libię do Europy), a Dania zgodziła się wysłać do Mali swe siły specjalne.
Na zeszłorocznej mapie obecności Grupy Wagnera w Afryce nie uwzględniono jeszcze Mali.
Podczas gdy Rosjanie z malijskim wojskiem zaczęli zajmować opuszczone przez Francuzów malijskie bazy w Timbuktu i Kidalu (miasta i regiony „u bram Sahary”), Paryż „uruchomił” Cedeao, czyli Wspólnotę Gospodarczą Państw Afryki Zachodniej, która na początku stycznia nałożyła sankcje gospodarcze i finansowe na Mali oraz „zamknęła granice”. Wojskowe władze malijskie określiły to „bezprawnym i nieludzkim”, natomiast Francja próbowała przepchnąć te sankcje przez Radę Bezpieczeństwa, by je uczynić światowymi, natrafiając jednak na opór Rosji i Chin.
Panafrykanizm
Kiedy Francuzi przemieścili swe wojska w Mali na wschód kraju - w region „trzech granic” (z Nigrem i Burkina Faso), w Bamako i innych miastach doszło do wielkich manifestacji ludowych poparcia dla rządu pułkownika Goity i Rosjan. Wkrótce do takich manifestacji doszło w niemal wszystkich państwach zachodniej Afryki i samej Francji, gdyż do gry wszedł Kemi Seba, szef organizacji Pogotowie Panafrykańskie, walczący z francuskim neokolonializmem i zachodnią oligarchią, zresztą dobry znajomy Jewgienija Prigożyna, „korsarza Kremla”, założyciela Grupy Wagnera.
Zdaniem Kemi Seby, Francja i USA pragną zastopować wyzwalanie się krajów afrykańskich z ucisku neokolonialnego nie tylko ze względu na swe interesy gospodarcze, ale i geopolityczne: „Władze Mali płacą sankcjami za suwerenną próbę zmiany partnerów strategicznych - Malijczycy zdecydowali zawrzeć sojusz wojskowy z Rosją i gospodarczy oraz geostrategiczny z Iranem. Francja i USA nie mogą tego przełknąć.”
Kemi Seba, podobnie jak nowi wojskowi prezydenci Gwinei i Mali, występuje na tle portretów Sankary, Lumumby, Kaddafiego i Malcolma X. Po świeżym jeszcze wojskowym zamachu stanu w Burkina Faso zapowiada już podobny scenariusz w czwartym kraju Sahelu - Nigrze, co na razie wydaje się tak samo nieprawdopodobne, jak „fala panafrykańska”, która od zeszłego roku zapowiada koniec francuskich rządów we frankofońskiej Afryce. Gdy w miniony piątek Macron zadzwonił do Putina, nie rozmawiał wyłącznie o Ukrainie, jak sugerują oficjalne komunikaty.
Precz z Zachodem
Na razie Malijczycy wyrzucili z kraju duński kontyngent Takuby, który ledwo co tam wylądował ze swymi śmigłowcami i wozami pancernymi. Duńczycy musieli się szybko pakować, ale Francuzi się upierają, chcą zostać, by bronić przynajmniej swych kopalni w Nigrze. W Afryce Rosjanie i Chińczycy jakby podzielili się zadaniami: Rosjanie zajmują się kwestiami bezpieczeństwa, a Chińczycy gospodarką. Irańczycy już od pewnego czasu też szukają tam ściślejszych kontaktów, by omijać amerykańskie sankcje, co oczywiście denerwuje Izrael.
Porównanie wpływów gospodarczych Francji i Chin w r. 2000 i 2019.
Ludowa przychylność dla Rosji pochodzi jeszcze z czasów ZSRR, który wspomagał antykolonialne i antyzachodnie ruchy w Afryce. W każdym razie, dość niespodziewanie, Zachód traci grunt na tym kontynencie, co też należy do konsekwencji natowskiego napadu na Libię. Jak na tym wszystkim wyjdą sami Afrykanie na razie nie wiadomo, ale ich dążność do emancypacji jest faktem i chętnie skorzystają z pomocy Rosjan. Obecny, zachodni nacisk na Rosję, histeria amerykańska wokół Ukrainy, ma wiele wspólnego z dalekimi krajami, o których Polacy niewiele wiedzą. Tymczasem w Wagadugu, Konakry czy Bamako ludzie radośnie powiewają flagami naszego sąsiada.
Komentarze