„O klikach i warcholstwie”
„1. Bez hamulców, bez rozwagi, bez odpowiedzialności mówi się słowa, słowa nieprawdziwe; opinie niesprawiedliwe, zręcznie podane, lecz kłamliwe, co jest dowodem działania inteligencji na usługach prymitywnych popędów.
2. Pod pokrywką szczytnych haseł kwitnie często niemorałność, warcholstwo, działanie tylko na korzyść własnych interesów wybranych. I to usiłuje się jeszcze nazywać dobrymi obyczajami.
3. Żadnych własnych koncepcji, żadnych autentycznych wydarzeń, żadnych wartości humanistycznych. Bo to wszystko jest bez znaczenia. Dla członków kliki ważne jest tylko urządzenie się, przewodzenie i trochę władzy, która pozwala żyć w postawie jak gdyby.
4. Kliki są wszędzie i nie cofają się przed rozwinięciem swej działalności w dziedzinach o najwyższym nawet poziomie. Pojęcia i terminy oznaczające to, co najbardziej ludzkie i wzniosłe, prawie o charakterze sakralnym, nic nie znaczą. Znaczą tylko interesy, które nęcą zawsze pewnego typu jednostki.
5. Osoby, które nie rozumieją i nie przeżywają hierarchii wartości, nie będą miały nigdy szacunku dla rzeczy ważnych, dla ludzi reprezentujących wysoki poziom. Będą w nich widzieć tylko to, co są skłonni dostrzec lub im przypisać. To samo dotyczy ich odnoszenia się do wielkich ruchów naukowych i społecznych.
6. Obserwuj i przypatrz się dobrze. Tam gdzie nie ma hierarchii wartości, a więc gdzie nie ma widzenia i przeżywania wartości niskich i wyższych, tam jest chwiejność, zmienność nastrojów, warcholstwo, albo sztywność i postawa jak gdyby. Tam jest też zawsze podporządkowanie innych ludzi i dążeń własnym interesom jednostki lub częściej kliki.
7. Wszyscy przecież są tacy sami! Tym sloganem najchętniej szermują ci, dla których nie gra żadnej roli wartość inteligencji, zalet osobistych, poświęcenia się, doświadczenia i mądrości, ale za to liczą się tytuły (...).
8. Klika rządzi się porozumieniem w imię wspólnych interesów.(...). Klika nie znosi ludzi wybitnych, ale posługuje się kryteriami stereotypowymi.
9.Wiele szkód wyrządziło warcholstwo i zawiść we wszystkich niemal dziedzinach życia ludzkiego
10. Warchoł jest zawsze przeciwieństwem zwykłego, porządnego człowieka. Warchoł nie zrozumie i nie uszanuje hierarchii wartości, nie uszanuje dorobku innych, tradycji, mądrych projektów i zamiarów. Podporządkuje je zawsze swoim nieskorygowanym impulsom, swoim egoistycznym interesom, swojej wybuchowości, swojemu umiłowaniu niezgody i brutalności.
11. Warchoł jest zawsze gotów wszystko zniszczyć, ale sam nie potrafi niczego zbudować. Nie chodzi mu bowiem nigdy o dobro sprawy.
12. Poczucie godności i zdrowie moralne są dla warchoła tylko wartościami werbalnymi, które może dowolnie przystosować do swoich taki swoich nie, do swoich chceń i niechceń, do poszukiwań możliwości zajęcia najlepszego, a nigdy nie zasłużonego przez siebie, miejsca w instytucji, w stowarzyszeniu, w grupie.
13. Warchoł nigdy nie ma dążeń uporządkowanych, zhierarchizowanych. Kieruje się zawsze tam, gdzie widzi swój interes i interes kliki.
14. Dla warchoła nie istnieje stałość dążeń rozwojowych. Za to zawsze istnieje klika, to znaczy grupa ludzi, mogąca chwilowo z nim współdziałać poza hierarchią wartości, poza hierarchią celów, poza dobrem publicznym.
15. Działanie warchoła wydaje się czasem jak produkcja iskier, ale po dłuższej obserwacji okazuje się, że jest to tylko dym bez ognia i to nie tylko bez ognia, ale i bez iskier. Dym natomiast jest tutaj zjawiskiem trwałym.
16. Jest w warcholstwie coś specyficznego: przewaga impulsywności, dążeń nieskoordynowanych, działań demonstracyjnych, często bezideowych.
17. Jeżeli jest coś z czynników świadomych w warcholstwie, to tylko bardzo powierzchownych i przejawiających się głównie w demonstracji i to na niskim poziomie świadomości.
18. Warcholstwo wyraża tendencje zademonstrowania się, postawienia na swoim, uzyskania poklasku.
19. Warchoły oblegali nawet Żółkiewskiego pod Cecorą, doradzając mu opuszczenie pola bitwy, grożącej klęską, dla zorganizowania nowej armii. Okazało się, że właśnie ci, którzy podglądali i szpiegowali zachowanie hetmana, zbiegli kolejno z obozu, pozostawiając go na łasce losu.
20. Warchoł zaprzepaszcza najlepsze myśli i projekty, nie liczy się zupełnie z autentycznym, wielkim dorobkiem. Warchoły niszczą wszystko, dążą do stanowisk, na których nigdy nie osiągają pozytywnych rezultatów dla dobra własnego rozwoju czy też rozwoju społecznego.
21. Z warcholstwem łączy się niski poziom uczuciowy, moralny i intelektualny, a równocześnie towarzyszy mu gadulstwo i zapalczywóść.
22. Pospolita, nieskomplikowana, zacietrzewiona postawa i przekonanie, że wszystko potrafi —to rzucające się w oczy cechy warchoła.
23. Zdolności do rozwóju w kierunku coraz większego zrozumienia, przeżywania, odkrywania i tworzenia coraz wyższych form rzeczywistości, aż do konkretnego ideału indywidualnego i społecznego, to objawy zdrowia psychicznego. Warcholstwo natomiast jest ahierarchiczne, arozwojowe, nierozumiejące i nieprzeżywające celów i ideałów rozwojowych.
24. Zdrowie psychiczne wyraża wszechstronny i wielopoziomowy rozwój. Warcholstwo wyraża wąski i jednopoziomowy niedorozwój
24. Nie można być wyrozumiałym i dobrym dla warchoła, bo zlekceważy i wyśmieje te postawy. Dla warchoła można być tylko sprawiedliwym..
26. Warchoł jest najgorszą przeszkodą w autentycznej pracy społecznej. Zawsze będzie stawiał swoje interesy wyżej od dobra innego człowieka i od dobra grupy społecznej. Zawsze będzie szukał towarzystwa i poparcia tych, którzy aktualnie się liczą i dysponują siłą.Samą swoją postawą, podobnie jak i zabiegami, działa demoralizująco i destrukcyjnie.”
Prof.Kazimierz Dąbrowski – Wprowadzenie do higieny psychicznej, Warszawa 1979, „O klikach i warcholstwie” s.265-268
Prof. dr Kazimierz Dąbrowski (ur. 1 września 1902 w Klarowie, zm. 26 listopada 1980 w Warszawie) – wybitny polski psycholog kliniczny, psychiatra, filozof oraz pedagog. Autor licznych publikacji naukowych i popularnonaukowych w dziedzinie psychologii klinicznej, higieny psychicznej, psychiatrii oraz pedagogiki.
