We wszystkich kulturach pieczęcie uwierzytelniały dokumenty, stanowiąc znak własnościowy i rozpoznawczy osoby fizycznej lub prawnej. W Chinach miały szczególne znaczenie, bardziej rozszerzone w stosunku do wykorzystywania w kancelariach świeckich i kościelnych europejskich, a zaprezentowanych na ekspozycji Muzeum Narodowego we Wrocławiu – polecam notkę.
Według legendy z czasów dynastii Han pierwsza pieczęć ukazała się Żółtemu Cesarzowi na grzbiecie smoka. W starożytnych Chinach otrzymanie pieczęci oznaczało przyznanie Mandatu Nieba, a więc uzyskanie prawa władania cesarstwem i kontakt z Niebem poprzez ceremonie. Dlatego pieczęć stała się symbolem władzy.
W Azji Wschodniej pieczęcie wykorzystywano zamiast podpisów w dokumentach osobistych, urzędowych, umowach oraz na obrazach potwierdzając autorstwo lub/i prawo posiadania.
Ponieważ notka Pana Zhongguo, wyczerpująco przedstawia historię pieczęci chińskich - POLECAM – moje wpisy się skupią jedynie na ciekawostkach i legendach.
W tym opowiem o interesujących szczegółach związanych z pieczęciami chińskimi, przede wszystkim prywatnymi; natomiast w następnym historię najsłynniejszej Dziedzicznej Monarszej Pieczęci - zapraszam.
Istnieją trzy rodzaje odcisków pieczętnych: z czerwonymi znakami (朱文, zhuwen), z białymi znakami (白文, baiwen) i białoczerwone, jako połączenie dwóch powyższych (朱白文相間印, zhubaiwen xiangjianyin) - wszystkie odczytuje się tak samo jak pismo chińskie, od góry do dołu i od prawej do lewej.
Oficjalne pieczęcie otrzymywali funkcjonariusze państwowi, jako znak swego urzędu i władzy. Treść pieczęci nosiła nazwę biura i tytuł urzędnika, a nie jego nazwisko. Pieczęcie te były na tyle małe, że można je było powiesić przy pasie urzędnika. Kolor tuszu pieczęci urzędowej był uzależniony od pozycji urzędnika, np. zielony, żółty, fioletowy.
Pieczęcie otaczano czcią i szacunkiem, a ich właściciele przechowywali je w ozdobnych pudełkach lub wieszali na szyi na dekoracyjnych sznurkach (większe), czy przy pasie (mniejsze). Za kradzież lub zagubienie pieczęci kaligrafa czy urzędnika groziła kara śmierci.
Najbardziej urozmaicone były pieczęcie prywatne; pod względem treści, kształtu, wielkości, materiału i kaligrafii. Pieczęcie z imionami i pseudonimami używano, jako podpis w życiu prywatnym. W ten sposób kaligrafie i obrazy podpisywali autorzy, kolekcjonerzy i koneserzy sztuki czy słynna osoba podnosząc jej wartość. Spowodowało to, że na przestrzeni wieków wiele obrazów otrzymało po kilkanaście pieczęci, co możemy często oglądać na starych zwojach. Pieczęcie mogą być opatrzone krótkimi tekstami, znanymi cytatami, czy ważną myślą właściciela. Typowe treści: Szanuj los, Osiągnij mądrość, Szacunek, Wykorzystaj lojalność i ludzkie zachowania dla swojej sprawy itd.
Zwięzłe teksty pieczętne przeważnie tylko z nazwiskiem, przedstawiano archaicznymi znakami dazhuan (pisma dużej pieczęci) lub xiaozhuan (pisma małej pieczęci). Pieczęć stanowiąca integralną część dzieła sztuki, musiała oddawać jego ducha, klimat i uczucie. Najpiękniejszy nawet obraz bez przystawionej pieczęci był całkowicie bezwartościowy.
Dlatego ważną profesją, oprócz kaligrafa-malarza, był pieczątkarz, bardzo często bywał nim nawet użytkownik. Poznanie tego fachu jest o tyle ważne, że grawerowanie ma wiele wspólnego ze specyficznym i usystematyzowanym stawianiem kresek hieroglifów pędzelkiem.
Najbardziej znani i doceniani są rytownicy z Xiling prowincji Zhejiang. Projekt szkicuje się na papierze, a następnie ryje w kamieniu, w odwrotnym kierunku. Artysta musi pracować na bardzo małej powierzchni, gdzie każda krzywa, każda grubość linii ma swoje znaczenie, dlatego liczy się wyobraźnia i kunszt artysty.
Notki powiązane:
Pieczęcie europejskie
Dziedziczna Monarsza Pieczęć
