Ze względu na fakt, że ma zmniejszyć się liczba godzin historii w szkole podzielę się ostatnim podcastem, którego słuchałem.
W czasie panowania cesarza Trajana granice Rzymu zaczynały być coraz mniej ruchome. Ekspansjonistyczne ataki i poszerzanie swego terytorium przestało być priorytetem polityki imperium, więc zaczęto poszukiwać sposobów na utrzymanie granic. Miały one różne formy – czasami były to góry, czasami rzeki, a czasami była to po prostu droga. Jednak ze względu na fakt ,iż sama granica nie wystarczała, potrzeba było w jakiś sposób zaznaczyć je wyraźniej np. murem. Jednym z najsłynniejszych murów jest mur wyznaczający północną granice Imperium na terenie Brytanii. Mur ten był symbolem siły, władzy i osiągnięcia najwyższych celów cesarza Rzymu. Mowa tu oczywiście o Murze Hadriana. Wydawało się, że za rządów poprzednika, Trajana, Rzym osiągnął swoje apogeum, jednak kropkę nad i postawił Hadrian wzmacniając imperium strukturalnie.
Kończąc ekspansję na północ, państwo spotkało się z problemem powrotu żołnierzy, którzy byli porozrzucani wzdłuż szerokiego terytorium. Duża liczba legionistów stacjonujących w tych regionach wywoływała wiele problemów. Z jednej strony byli to żołnierze wytrenowani do walki w celu zdobycia nowych terenów nagle zatrzymani w celu obrony granicy przed atakami barbarzyńców i zmuszeni do spełniania roli celników/ policji – do czego nie byli tak naprawdę przygotowani. Z drugiej strony plemiona brytyjskie nienawidziły rzymskiej kultury i praw. Dlaczego mieliby nagle przyjmować z góry narzucone nowe standardy jeżeli świetnie sobie radzili przez setki lat ? Problem ten był tak duży, że kiedy Hadrian objął władze w 117 r. jedną z rzeczy, które powiedział było to, że Brytyjczyków nie da się utrzymać pod rzymską władzą. Już Trajan miał problemy z utrzymaniem Brytanii w ryzach. Żołnierze byli porozrzucani po całym terenie, a plemiona wciąż wywoływały lokalne walki i konflikty, więc Hadrian był zmuszony do zaprzestania ekspansji i umocnienia obecnej pozycji terytorium.
Warto się przyjrzeć postaci Hadriana. Był on zapewne władcą, który się wyróżniał na tle swoich poprzedników. Jeżeli spojrzymy na popiersia innych rzymskich cesarzy, to zauważymy, że byli to dokładnie ogoleni mężczyźni. Natomiast Hadrian nosił w pełni hipsterską brodę. Wystarczy tylko dodać okulary z grubymi oprawkami ,założyć cienki sweterek, długą czapkę i mamy gotowego hipstera. Nie tylko wygląd, ale i zainteresowania podkreślały jego odmienność. Hadrian był hellenofilem – uwielbiał kulturę grecką i jej filozofię. Dla Rzymian interesowanie się kulturą Grecji było czymś do zaakceptowania, ale jeśli się miało na tym punkcie bzika i pochwalało „grecką miłość” ,to na pewno takie zachowanie było przyczyną odruchów wymiotnych u niejednego mieszkańca Rzymu. Hadrian był również posądzany o kontakty z mężczyznami..
Nietypowy cesarz spędził dużą część swego życia poza stolicą imperium ze względu na wcześniejsze próby zamachu na jego życie, więc przemieszczał się z miejsca na miejsce przy okazji próbując umacniać państwo. Mimo powszechnego poglądu, że władcą powinien stacjonować w stolicy, Hadrian sprytnie wykorzystał swoje zdolności administracyjne utrzymując Rzym w porządku. Poprzez przemieszczanie się po terenach imperium nowy cesarz mógł zobaczyć co złego dzieje się w danym miejscu i bezpośrednio pomóc w rozwiązywaniu problemów. Hadrian potrafił w świetny sposób podnosić morale żołnierzy zamieszkując razem z nimi w bojowych warunkach. Przyczynił się do rozwoju sprzętu wojennego wojska, a przy tym był bardzo rygorystyczny i sprawiedliwy. Poprzez jego taktykę chciał również pokazać, że nie kazałby zrobić nigdy niczego czego sam nie potrafiłby dokonać. Takie działania miały na celu przygotowanie legionów do przyjęcia defensywnej taktyki, do wewnętrznego zjednoczenia oraz stawiały Hadriana w opozycji do poprzednich cesarzy, ponieważ lud rzymski był przyzwyczajony do władców ekspansjonistycznych, zwyciężających, stawiających łuki triumfalne przywożących niewolników oraz łupy. Reformy militarne nie były jedynymi zmianami w polityce Hadriana. Wprowadził zmiany w systemie prawnym - jak choćby poszerzenie praw niewolników. Szczególnie prawo zabraniające torturowania niewolników wywołało oburzenie wśród Rzymian. Mimo wszystko Hadrian nie zważał na „głos ludu” i postanowił , że będzie robił to co uważa za słuszne. Miało to również wpływ na słynny mur.
Od roku 119 rozpoczęły się silne rebelie w północnej Brytanii, więc Hadrian uznał , że musi się udać w to miejsce, które było problematyczne dla wszystkich władców imperium rzymskiego. Podróż na północ zakończyła się rozpoczęciem budowy słynnego muru. Warto zaznaczyć, że poprzez zafascynowanie kulturą hellenistyczną Hadrian uwielbiał także architekturę. Dlatego mur nie był w niczym podobny do charakterystycznych budowli rzymskich. Rzymscy legioniści stacjonujący na północny Brytanii często narzekali na najazdy plemion, szczególnie te niespodziewane, gdyż nie dawało im to czasu na uformowanie pozycji bojowych i znacznie osłabiało ich siłę. Warto tu zaznaczyć, że mieszkańcy Brytanii mieli bardzo sprytny sposób walki. Żołnierze podjeżdżali na koniach do legionów, rzucali w nich oszczepami, a następnie szybko uciekali. Zabawne , sprytne i skuteczne. Sposób w jaki zwracali się do siebie Rzymianie i Brytyjczycy jest również wart uwagi. Rzymianie mówili o swoich przeciwnikach – paskudni mali Brytyjczycy albo nadzy Brytyjczycy, natomiast autochtoni zwracali się do swych przeciwników prawdopodobnie tak – j**** s******. Jest wiele teorii na temat dlaczego Hadrian w końcu zdecydował się na zbudowanie muru, ale najprawdopodobniej musiała odbyć się na tych terenach większa bitwa, która pochłonęła wiele ofiar w armii rzymskiej.
Mur Hadriana rozciąga się od wsi Bowness nad zatoką Solway Firth do Wallsend na zachodzim wybrzeżu. Wschodnia część muru ma około 41 mil i jest zbudowana z kamienia. Oryginalnie podstawa miała mieć 10 stóp rzymskich i 15 stóp wysokości. Oczywiście nie był to mur zbudowany przy użyciu zaprawy murarskiej, ale do zbudowania użyto wapnia oraz gliny. Miejscami mur był pokryty również tynkiem z wapniowym wykończeniem. Zachodnia część muru znacznie różniła się od Wschodniej. Druga część muru była zbudowana z bloków torfowych i rozciągała się na długości około 25 mil. Użycie torfu do budowy muru może wywołać zaskoczenie. Jednak nie było to zaskoczeniem, ponieważ w czasach Hadriana kamień zaczynał dopiero być używany. Wzdłuż muru zostały zbudowane także małe forty w odległości 1 mili rzymskiej (stąd angielska nazwa „milecastle”) jeden od drugiego, w której mogło stacjonować do 32 żołnierzy. Służyły one również jako przejścia graniczne. W takim małym forcie znajdował się barak do spania dla żołnierzy, piec do pieczenia chleba i szafa po drugiej stronie. Między każdym fortem znajdowały się po 2 wieżyczki strażnicze, w których mogło znajdować się do 8 żołnierzy. Z czasem zmieniano plany budowy i mur ostatecznie nie był taki wysoki jak planowano. Nie jest wiadomo do końca dlaczego, ale prawdopodobnie Rzymianie spieszyli się z budową albo powodem był brak surowców. Ze względu na wzmożone zagrożenie ze strony brytyjskich plemion postanowiono zbudować dodatkowe 17 fortów przy murze. Ciekawą rzeczą była obecność latryn w owych fortach, z której każda była przeznaczona dla 18 ludzi. Teraz wyobraźmy sobie stan toalety po użyciu jej przez legion składający się z 800 żołnierzy… Podobno na samym środku latryny znajdowała się nasączona gąbka nabita na kij wbity w torf, która funkcjonowała jako papier toaletowy. Bycie 18 w kolejce musiało być straszne…. Nie będę dalej wchodził w szczegóły.Chciałbym krótko przedstawić wysiłek włożony w budowę muru. Cała budowa rozciągała się na ogromnej szerokości i zajęła około 5 lat. Zbudowanie większego odcinka wymagało 300 ludzi pracujących 10 godzin dziennie przez 9 do 12 dni. Do każdego człowieka zajmującego się budowo potrzeba było 9 następnych by dostarczyć surowce. Logistyka była kolejnym problemem. Obliczono, że przez 5 lat potrzeba było 30000 wozów, 350 mułów i około 14200 osłów oraz koni.
Słyszałem teorie, że wszystkie państwa ,do których dotarło imperium rzymskie do tej pory mają najlepsze drogi, albo mają większe szanse na posiadanie lepszego stanu dróg. Rzymianie zbudowaliby nasze autostrady o wiele szybciej przy użyciu osłów, niż naszych….. no nie będę już odwoływał się do zwierząt ,bo święta idą.
Ps. Mur Hadriana jest jednym z moich najbliższych celów podróżniczych.
Pisano na podstawie British History Podcast.
elwood
Inne tematy w dziale Kultura
