The Washington Post/ ustawa medialna

Demokracja umiera w ciemności

By Vanessa Gera | AP

Dzisiaj o 21:00 EDT

WARSZAWA, Polska — Polacy demonstrowali we wtorek w całym kraju przeciwko ustawie, która powszechnie uważana jest za próbę uciszenia niezależnej amerykańskiej telewizji, która jest krytyczna wobec rządu.

Z technicznego punktu widzenia projekt ustawy uniemożliwiłby właścicielom spoza Europy posiadanie kontrolnych udziałów w polskich spółkach medialnych. W praktyce skłoniłoby to amerykańską firmę Discovery Inc. do sprzedaży pakietu kontrolnego w TVN, sieci z wieloma kanałami, która prowadzi całkowicie informacyjny program TVN24 i ma sztandarowy wieczorny program informacyjny, który codziennie oglądają miliony.

Stawką w uchwaleniu ustawy jest reputacja Polski jako kraju wolności mediów i miejsca prowadzenia interesów przez zagraniczne firmy. Propozycja już nadweręża stosunki ze Stanami Zjednoczonymi, kluczowym sojusznikiem.

Partia rządząca w Polsce Prawo i Sprawiedliwość od dawna dąży do nacjonalizacji mediów, twierdząc, że dzieje się to ze względów bezpieczeństwa narodowego. Mówi, że ustawa zrównałaby Polskę z innymi krajami europejskimi, w tym Francją i Niemcami, które ograniczają zagraniczną własność w mediach. Wskazuje na ryzyko kontrolowania mediów przez wrogie mocarstwa, takie jak Rosja i Chiny.

Premier Mateusz Morawiecki powiedział we wtorek, że ustawa nie jest wymierzona przeciwko nikomu, ale ma na celu ochronę polskiego społeczeństwa, twierdząc, że zagraniczne podmioty próbują wpłynąć na polską debatę na temat szczepień przeciwko COVID-19.

„To dzięki mediom inne kraje wpływają na nasze życie społeczne” – powiedział na konferencji prasowej.

Wielkie tłumy skandowały „Wolne media!” w kilkudziesięciu miastach i miasteczkach na rzecz TVN. Przed parlamentem w stolicy Warszawy Donald Tusk, były czołowy urzędnik Unii Europejskiej, a obecnie lider opozycyjnej Platformy Obywatelskiej, określił wolne media jako filar demokracji, o który warto walczyć i oskarżył rząd o próby „ powrót do wzorców komunistycznych”.

W środę parlament rozpocznie debatę i głosowanie nad ustawą.

Ustawa została wprowadzona w zeszłym miesiącu i wydaje się mieć dużą szansę na uchwalenie. Jarosław Gowin, przewodniczący małej partii w koalicji prawicowej w Polsce, sprzeciwił się ustawie i został odwołany z rządu, gdy we wtorek rozpoczęły się protesty.

Reporterzy bez Granic wezwali polskich prawodawców do odrzucenia ustawy, oskarżając partię rządzącą o atakowanie niezależnego nadawcy „aby umożliwić sojusznikom rządu przejęcie TVN”.

Polska spadła w tym roku na 64. miejsce na 180 krajów w rankingu World Press Freedom Index, najniższym w historii grupy. Zajmowała 18. miejsce w 2015 roku, kiedy to PiS objął władzę.

TVN24 jest dla wielu Polaków wiodącym źródłem niezależnych programów informacyjnych. Discovery czuło się już zagrożone, ponieważ Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, polski organ państwowy, jak dotąd nie przedłużyła koncesji na nadawanie TVN24, która wygasa we wrześniu.

Los ustawy jest postrzegany jako kluczowy test wolności mediów i demokracji.

Krytycy obawiają się, że byłby to duży krok przybliżający Polskę do sytuacji na Węgrzech, gdzie autorytarny premier Viktor Orbán uzyskał niemal całkowitą kontrolę nad mediami, ponieważ prywatne media albo upadły, albo znalazły się pod kontrolą jego sojuszników.

Polska partia rządząca już zamieniła finansowaną z podatków telewizję publiczną w rzecznik partii. Ostatnio stara się o większą kontrolę nad prywatnymi mediami, a państwowa firma paliwowa kupiła w zeszłym roku dużą prywatną grupę medialną.

TVN to największa w historii amerykańska inwestycja w Polsce. Firma została kupiona za 2 miliardy dolarów przez inną amerykańską firmę, Scripps Networks Interactive, która została później przejęta przez Discovery.

W zeszłym tygodniu ponadpartyjna grupa kongresmenów wyraziła rosnące zaniepokojenie „trwającymi atakami na wolną prasę, niezależne sądownictwo i rządy prawa w Polsce”.

Byli polscy ministrowie spraw zagranicznych i obrony napisali w zeszłym tygodniu list otwarty do polskiego rządu, wyrażając obawy, że proponowana ustawa może osłabić więzi z USA, które mają wojska stacjonujące w Polsce i sprzedają Polsce sprzęt wojskowy.

Jean-Briac Perrette, prezes i dyrektor generalny Discovery International, ogłosił planowane głosowanie nad projektem ustawy, ostrzegając, że „nieprzewidywalne ramy regulacyjne powinny być bardzo niepokojące dla wszystkich potencjalnych inwestorów na rynku”.

Discovery ma połączyć się w przyszłym roku w mega-firmę z WarnerMedia AT&T.