Paracuellos de Jarama - Katyn. Taki tytuł pojawia się w hiszpańskiej książce. Liczba wg prawicowej El Alcazar, 12000. Wg historyków od 2000 do 4000. Wg komunistów, 1000. Liczba wymordowanych więźniów: cywilów, żołnierzy, księży katolickich różna.To zależy od źródła a ono od punktu widzenia. Są wśród wymordowanych politycy, ministrowie, piłkarze Atletico Madrid, Realu Madrid, admirał, znany pisarz Pedro Munoz Seca...Na rozkaz szefa hiszpańskich komunistów Santiajo Carrillo a bardziej przyjęte na rozkaz sowieckiego rezydenta NKWD Michaiła Efimowicza Friedlanda, występującego pod nazwiskiem Michaił Kolcow, a w powieści Ernesta Hemingwaya "Komu bije dzwon" Korkow, od 7 listopada z madryckich więzień wywożne są ciężarówkami przyszłe ofiary do Paracuellos de Jarama. Tu mordowane i zasypywane w masowych grobach. Mordy na moment wstrzymane, 10 listopada po proteście anarchisty Melchora Rodrigueza Garcii. Wznowione 14 listopada.
O masakrze dowiadują się zagraniczni dyplomaci, przekazują informację zachodnim dziennikarzom. Samolot wiozący Georgesa Henney'a, wysłannika Czerwonego Krzyża, wracającego do Francji z zamiarem przekazania wiadomości Lidze Narodów, zostaje zestrzelony przez sowiecki myśliwiec. Rozkaz dokonania zbrodni wydaje radziecki doradca ds. bezpieczeństwa Łeiba Łazerewicz Felba, działający pod nazwiskiem Aleksander Michajłowicz Orłow.
Franco nakazuje zaatakowanie Madrytu, jednak czas jaki spędził na ratowanie oblężonych w Alcazar został właściwie wykorzystany przez obrońców stolicy. Rebelianci przekonani są o szybkim zajęciu miasta. Mają ku temu prawo gdy spotykane na drodze, uzbrojone chłopskie milicje rozbiegają się po kilku wystrzałach. Choć obrońców jest dwa razy więcej niż atakujących to po stronie F. Franco są zdyscyplinowane, sprawnie dowodzone oddziały.
Rząd decyduje się na opuszczenie Madrytu. Premier Caballero uznaje, że najbezpieczniejszym miastem będzie Walencja. Rzeczywiście linia frontu nigdy jej nie dosięgnie, choć nie będzie mogła uniknąć bombardowań. Stolica zostaje pozostawiona Madryckiej Radzie Obrony pod przywództwem Jose Miaja, Vincent Rojo, szef sztabu jest jego najlepszym strategiem. A może właściwymi dowódcami stają się już sowieccy doradcy wojskowi. Ludność Madrytu przygotowuje się do odparcia ataku. W tym czasie generał Mola spotyka się z angielskim dziennikarzem i komunikuje mu, że na Madryt idą cztery kolumny a piąta jest w środku, czeka by wesprzeć zamachowców. Strach przed piątą kolumną wprowadza nieufność w szeregi republikanów. Termin "piąta kolumna" stanie się odtąd synonimem szpiegostwa, zdrady, traktowany jest przez republikanów z dozą paranoi. To z pewnością przyczyni się do masowych mordów, choć rozstrzeliwanie w Madrycie prawicowych więźniów zaczęło się znacznie wcześniej, w odwecie za Badajoz, na rozkaz sowieckiego generała Wladimira Gorewa ( znanego jako "Nikitin" i "Gordon"), 23 sierpnia dokonano pierwszej masakry.
Przygotowany przez Molę plan ataku na Madryt, mający za cel uniknięcie walk ulicznych, zostaje przejęty przez oddziały rządowe przy zabitym włoskim czołgiście. Element zaskoczenia odpada. Na osi ataku republikanie przygotowują obronę. Po nieudanej próbie sforsowania obrony i groźbie utraty najwaleczniejszych jednostek, mających jedynie doświadczenie w walkach na otwartej przestrzeni, Franco zawiesza ofensywę.
XII Brygada Międzynarodowa zaś wysłana przez rząd aby zapobiec odcięciu drogi do Walencji ponosi klęskę ze względu na niemożność wzajemnej komunikacji. Żołnierze skandynawscy, francuscy, niemieccy, belgijscy, włoscy nie mogą się po prostu między sobą dogadać.
