Na Odrze doszło do katastrofy ekologicznej. Rzeka skażona jest na długości kilkuset kilometrów. Dla stworzeń żyjących na tych terenach o ogromne zagrożenie. Zatrucie może dotyczyć również ludzi. Choć wyniki badań nie stwierdziły rtęci, to warto zachować ostrożność i wiedzieć, jak przebiega zatrucie rtęcią.
Niemcy przedstawili oficjalne wyniki badań wody. Nie stwierdzono obecności rtęci - poinformowała minister klimatu i środowiska Anna Moskwa. Warto jednak wiedzieć, dlaczego rtęć i zatrucie nią jest śmiertelnie niebezpieczne.
Rtęć. Co trzeba wiedzieć?
Rtęć jest pierwiastkiem naturalnie występującym na Ziemi, także w środowisku wodnym. Problem zaczyna się wtedy, kiedy do wody przedostanie się rtęć będącej skutkiem działalności człowieka, np. w wyniku spalania węgla, czy działalności zakładów produkcyjnych.
Czytaj:
Z pewnym uproszczeniem możemy przyjąć, że istnieją dwa rodzaje rtęci: rtęć metaliczna i metylortęć. Oba są szkodliwe dla naszego organizmu. Rtęć metaliczna używana jest do produkcji termometrów i środków ochrony roślin. Metylortęć, bardzo toksyczny związek organiczny, w swoich organizmach kumulują właśnie ryby. Udowodniono, że produkty rybne zawierają różne ilości metali ciężkich, szczególnie rtęci i zanieczyszczeń rozpuszczalnych w tłuszczach, pochodzących z zanieczyszczenia wody. Gatunki ryb długo żyjących i znajdujących się wysoko w łańcuchu pokarmowym zawierają wyższe stężenia rtęci niż pozostałe ryby. Do takich ryb zalicza się tuńczyka, miecznika i makrelę, a z ryb jadanych w Polsce najwięcej rtęci zawiera ryba maślana, okoń, węgorz i płoć. Ryby o wysokiej zawartości rtęci mogą mieć 10 do 20 razy więcej rtęci niż ryby o niskim poziomie.
Zatrucie rtęcią u ludzi i zwierząt
Rtęć ulega bioakumulacji nie tylko u ryb, ale również u ludzi. Dlatego może być niebezpieczna nie tylko dla ekosystemów, ale także dla człowieka. Wchłania się przez skórę, drogi oddechowe i układ pokarmowy. Po dostaniu się do organizmu jony rtęci wiążą się z białkami i blokują ważne dla życia enzymy. Organiczne związki rtęci atakują ośrodkowy układ nerwowy i hormonalny. Kontakt z rtęcią jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet, które są w ciąży lub mogą zajść w ciążę, karmiące matki i małe dzieci.
Objawy zatrucia rtęcią
Objawy zatrucia rtęcią wynikają głownie z drogi wchłaniania się rtęci: z pokarmem, poprzez drogi oddechowe, także przez skórę. Niebezpieczeństwo polega na tym, że rtęć odkłada się w tkance nerwowej, niszcząc ją. Podobnie uszkadza nerki.
Przy wdychaniu oparów rtęci i kontakcie z nią pojawiają się bóle i zawroty głowy, nudności, biegunki, czasem krwawe, metaliczny posmak w ustach, bezsenność, trudności z koncentracją i nadmierne wytwarzanie śliny. Do objawów zatrucia należą także kaszel, zapalenie płuc, ostre zapalenie żołądka i jelit, czasem nawet krwawa biegunka, najpierw wzrost ilości wydalanego moczu, a następnie spadek w wyniku postępującego uszkodzenia nerek. Rtęć wywołuje niepokój, drgawki, porażenia i drżenie kończyn i mięśni. Długotrwałe narażenia na rtęć może powodować uszkodzenie nerek, uszkodzenie zębów, aż do ich wypadania, zniszczenie dziąseł, pogorszenie wzroku – na skutek odkładania się złogów w soczewce, bóle brzucha, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, utratę koordynacji ruchów, a w skrajnych przypadkach utraty wzroku. Problemem jest ot, że objawy zatrucia rtęcią nie są charakterystyczne i można je pomylić z objawami innych chorób.
Leczenie przy zatruciu rtęcią
Leczenie zależy od drogi, którą rtęć wniknęła do organizmu. W przypadku połknięcia stosuje się płukanie żołądka, o ile połknięcie nastąpiło na krótko przed oraz nie zaobserwowano objawów świadczących o uszkodzeniu śluzówki przewodu pokarmowego. Można podawać węgiel aktywny. Stosuje się również sól sodową kwasu sulfonowego oraz penicylaminę. Najczęściej jednak stosuje się leczenie objawowe, bo na zatrucie rtęcią nie ma specyficznej odtrutki. W przypadku uszkodzenia nerek stosuje się hemodializy. W zatruciach rtęcią w związkach organicznych używana jest cysteina.
Tragedia nad rzeką Arato w Kolumbii
Rzadko zdarza się tak duże zatrucie rtęcią po spożyciu ryb, by prowadziło do śmierci, ale na pewno kontakt z tym pierwiastkiem może prowadzić do uszkodzeń wielu organów i trwałej utraty zdrowia. Przypomnijmy jednak, że w Kolumbii w latach 2013 – 2014 z powodu zatrucia rtęcią rzeki Arato zmarło 37 dzieci. Rzekę zanieczyściły nielegalne kopalnie złota.
Tomasz Wypych
Czytaj dalej:
