Chodzi o zadłużony na ponad 100 mln złotych Instytut Psychiatrii i Neurologii (IPiN) w Warszawie. I to pomimo tego, że zgodnie z informacją NFZ Instytut w 2022 r. uzyskał dodatkowe 12,4 mln zł z tytułu wzrostu wyceny procedur medycznych. By przetrwać i prowadzić działalność, IPiN zmuszony był pożyczać pieniądze w firmach działających poza sektorem bankowym, czyli parabankach. Komercyjne banki nie udzielały kredytów, bo placówka nie dawała gwarancji spłaty zobowiązań.
Przypomnijmy, że utworzony w 1951 roku IPiN jest czołowym ośrodkiem naukowym, badawczym i klinicznym w Polsce zajmującym się prowadzeniem i koordynowaniem badań z zakresu psychiatrii i neurologii, udzielaniem konsultacji instytucjom państwowym, działalnością diagnostyczną i leczniczą. Wydaje liczne publikacje, organizuje szkolenia i kształci doktorantów. W skład instytutu wchodzą 23 kliniki i zakłady naukowe.
Pogarsza się samopoczucie psychiczne Polaków, a pieniędzy brakuje
Działalność Instytutu jest tym ważniejsza, że coraz bardziej pogarsza się samopoczucie psychiczne Polaków. Dane pokazują, że blisko połowa z nas doświadcza stale lub okresowo pogorszenia zdrowia psychicznego. Rok temu skarżyło się na to 38 proc. osób. W naszym kraju jest zaledwie 4,7 tys. specjalistów z dziedziny psychiatrii, z czego 4,5 tys. pracuje w zawodzie.
w oświadczeniu przesłanym Salon24 Anna Panufnik Onaszkiewicz, rzecznik prasowa Instytutu Psychiatrii i Neurologii, wyjaśnia, że Instytut funkcjonuje m.in. na podstawie ustawy z 2010 roku o instytutach badawczych i zgodnie z nią występuje we własnym imieniu i na władny rachunek, pokrywa koszty bieżącej działalności z uzyskiwanych przychodów oraz odpowiada za swoje zobowiązania, a Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania Instytutu z wyjątkiem jego likwidacji. Na podstawie tych przepisów brak jest podstaw do przekazania środków publicznych na spłatę przeterminowanych zobowiązań Instytutu lub pokrycie kosztów bieżącego funkcjonowania.
BGK ma pomóc instytutowi
Dyrekcja Instytutu przygotowała analizę dotychczasowej sytuacji finansowej, zdiagnozowała również te sfery działalności finansowej Instytutu, gdzie można poczynić oszczędności lub pozyskać większe finansowanie. Ministerstwo wspiera Instytut w rozmowach z Bankiem Gospodarstwa Krajowego w aspekcie preferencyjnej pożyczki konsolidacyjnej, a dodatkowo finansuje inwestycje Instytutu, które mogą przynieść w nieodległej przyszłości zwiększone przychody. Sytuacja jest trudna, ale istnieje plan naprawczy, który przewiduje wyjście ze spirali zadłużenia, przy aktywnym wsparciu Ministerstwa Zdrowia.
Interwencja RPO
Sprawa IPiN stała się na tyle niepokojąca, że zajął się nią Rzecznik Praw Obywatelskich. W piśmie do Ministerstwa Zdrowia pyta, czy resort przewiduje wsparcie dla Instytutu do czasu uzyskania kredytu z BGK. Zdaniem RPO, dalsze zadłużanie się w parabankach może doprowadzić do sytuacji, że pożyczka nie pokryje wszystkich zobowiązań. W odpowiedzi Maciej Miłkowski, wiceminister zdrowia, wyjaśnił, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, brak jest podstaw prawnych do przekazania środków publicznych na spłatę przeterminowanych zobowiązań Instytutu, pokrycie kosztów bieżącego funkcjonowania i pokrycia strat. Ministerstwo potwierdziło również, że rozumiejąc trudną sytuację finansową Instytutu wspiera działania mające na celu jej ustabilizowanie i zaangażowało się we wsparcie starań Instytutu o pozyskanie kredytu z BGK mającego służyć refinansowaniu posiadanych przez IPiN zobowiązań.
Rzecznik Praw Obywatelskich wyraził również obawy, że jednorazowy kredyt nie rozwiąże problemu, bo IPiN prawdopodobnie będzie musiał nadal zaciągać pożyczki regulowanie wszystkich bieżących zobowiązań. Dlatego zapytał, czy Ministerstwo Zdrowia pracuje nad zmianą sposobu zarządzania Instytutem, planem wdrożenie programu naprawczego, aby uniknąć ponownego zadłużenia. Ministerstwo wyjaśniło, że proceduje projekt rozporządzenia w sprawie nadania Instytutowi Psychiatrii i Neurologii statusu państwowego instytutu badawczego (PIB), co powinno pomóc w finansowaniu działalności.
Instytuty badawcze mogą występować m.in. pieniądze przyznawane przez Ministra Zdrowia w formie dotacji celowych ze środków budżetu państwa. Istnieje także możliwość udziału w konkursach na realizację inwestycji z funduszu modernizacji podmiotów leczniczych. Nie są to jednak trwałe rozwiązania, zapewniające stabilne działanie placówki medycznej.
Fot. IPiN w Warszawie
Tomasz Wypych
