Krajowa Administracja Skarbowa żąda udostępnienia danych o receptach wystawionych przez lekarzy. W ten sposób może naruszać tajemnicę lekarską i prawa pacjenta. Dlaczego to robi? Sprawa budzi niepokój i wiele kontrowersji.
Lekarze interweniują u RPO
Krajowa Administracja Skarbowej pozyskuje od Izb Lekarskich dane o wystawionych receptach w celu wyliczenia na ich podstawie liczby świadczeń udzielonych przez dany podmiot leczniczy. Informacje z recept dotyczą szczególnie chronionych danych dotyczących zdrowia, więc ich udostępnianie powinno odbywać się na wyjątkowych zasadach i w niezbędnym zakresie
Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej (ORL) w Warszawie zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z wątpliwościami co do pozyskiwania przez KAS danych o wystawionych receptach w celu wyliczenia na ich podstawie liczby świadczeń udzielonych przez dany podmiot leczniczy. W jego ocenie takie działania mogą stwarzać ryzyko naruszenia tajemnicy lekarskiej. Ponadto ORL podkreśla, że przepisy wskazywane przez KAS jako podstawa udostępniania danych są „regulacjami bardzo ogólnikowymi i nie mogą uzasadniać istnienia obowiązku przekazania organom KAS wszelkich żądanych przez nie danych, jeśli dane te nie są istotne dla weryfikacji wypełniania obowiązków podatkowych oraz przede wszystkim - gdy żądane dane są objęte szczególną ochroną ustawową".
Wątpliwości natury prawnej
Zdaniem Prezesa ORL „przepisy ustawy o PIT w żaden sposób nie uzależniają ani nie wiążą ze sobą liczby wystawionych recept od wysokości przychodów, które należy wykazać do opodatkowania. Co więcej, nie sposób twierdzić, że każde udzielone świadczenie medyczne wiązać się powinno z wystawieniem recepty, jak i nie każda wystawiona recepta musi zostać wystawiona w ramach odpłatnego świadczenia medycznego". Prezes wskazuje też, „iż w sytuacji, gdy lekarze są obowiązani do stosowania kas rejestrujących (z nielicznymi wyjątkami), a najnowsze modele kas, to tzw. e-kasy przekazujące dane w czasie rzeczywistym do KAS, rodzi się pytanie o zasadność sięgania do danych powiązanych z receptami. Pytanie takie pozostaje zasadne w szczególności w kontekście możliwości pozyskania przez KAS danych pozwalających na zweryfikowanie wykazywania przez podmiot leczniczy całego swojego obrotu do opodatkowania z innych źródeł".
Informacje od ORL budzą wątpliwości Rzecznika z punktu widzenia poszanowania prawa do prywatności i ochrony danych osobowych zawartych w Konstytucji, bo informacje zawarte na receptach dotyczą szczególnie chronionych danych dotyczących zdrowia, a zatem ich udostępnianie powinno odbywać się na wyjątkowych zasadach, a także w niezbędnym zakresie. Istotną gwarancję zapewnienia ochrony tej kategorii danych stanowi tajemnica lekarska uregulowana.
Prawo do ochrony prywatności gwarantuje konstytucja
Konstytucja daje prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz prawo decydowania o swoim życiu osobistym. Uniemożliwia władzy publicznej pozyskiwanie, gromadzenie i udostępnianie innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Ograniczenie korzystania z praw i wolności jest możliwe tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie prawnym i tylko w celu ochrony wskazanych tam wartości.
Także Trybunał Konstytucyjny zwraca się uwagę na konieczność zapewnienia odpowiednich gwarancji ochrony danych osobowych. W wyroku z 20 stycznia 2015 r., podkreślił, że istotne jest „ograniczenie kompetencji każdego z podmiotów ustawowo upoważnionych do przetwarzania danych wrażliwych. Mogą one wykonywać swą kompetencję jedynie, jeśli istnieją pełne gwarancje ochrony danych wrażliwych przetwarzanych bez zgody osoby, której dane dotyczą". Informacje o danych dotyczących zdrowia należą do tzw. danych szczególnych, tj. kategorii, której przetwarzanie, w tym udostępnianie, jest co do zasady zakazane. Dopuszczalne jest to jedynie wówczas, gdy spełniona jest któraś ze ściśle określonych przesłanek.
Tomasz Wypych
Zdjęcie ilustracyjne, fot. Canva
Czytaj także:
