W ostatnich latach swego życia, pewnie ok 1844 roku Juliusz Słowacki napisał mistyczny poemat prozą, coś w rodzaju modlitwy czy medytacji zatytułowany « Genesis z Ducha ». Stworzenie świata i jego ewolucję Poeta opisuje tak :
« ...Albowiem Duch mój, jako pierwsza trójca z trzech osób: z Ducha, z Miłości i z Woli złożony, leciał, powołując bratnie duchy podobnej sobie natury, a przez Miłość Wolę w sobie obudziwszy, zamienił punkt jeden niewidzialnej przestrzeni w rozbłysk Sił Magnetyczno-Atrakcyjnych. A te przemieniły się w elektryczne i piorunowe — I rozciepliły się w Duchu. A gdy oto zaleniwiony w pracy, mój Duch słoneczności z siebie wydobyć zaniedbał i z drogą się Twórczości rozminął, Tyś go, Panie, walką sił wnętrznych i rozbratnieniem onych ukarał — nie światłem już, ale ogniem niszczycielem błysnąć przymusił, a dłużnikiem miesięcznych i słonecznych światów uczyniwszy, zamieniłeś Ducha mego w kłąb ognia i zawiesiłeś go na przepaściach. A oto na niebiosach drugi krąg duchów świecących, kręgowi ognia podobny, lecz czystszej i odkupionej natury, anioł złoty z rozwiniętymi włosami, silny i porywający, uchwycił jedną garść globów, zakręcił nią jak tęczą ognistą i porwał za sobą... » (https://literat.ug.edu.pl/genezis/genezis.htm )
Amerykanski chatbot GROK (‘chatbot’ to program komputerowy który potrafi prowadzić dialog z człowiekiem a jednym z nich jest oparty na Sztucznej Inteligencji Grok - stworzony przez firmę należacą do Elona Muska) wyrazil się o tym tak:
GROK: Słowacki maluje żywy, mistyczny obraz stworzenia. Pisze o „Duchu” (często interpretowanym jako siła boska lub kosmiczna), który działa na „niewidzialny punkt w przestrzeni”, wprawiając go w ruch. Następnie ten punkt wybucha tworzac „kulę ognia”, napędzaną „siłami magnetycznymi i elektrycznymi”, co przygotowuje grunt pod formowanie się światów — wirujących globusów... To dramatyczna, niemal filmowa wizja, łącząca duchową intuicję z obrazami, które wydają się protonaukowe, szczególnie dla współczesnych uszu dostrojonych do idei takich jak Wielki Wybuch. [...] „Wybuch sił magnetycznych i elektrycznych” oraz „kula ognia” przywołują dynamiczną, wybuchową kreację, która „wprawia globusy w ruch” co oddaje ideę ciał niebieskich wyłaniających się z tego pierwotnego aktu. To poezja w akcji, robiąca to, co umie najlepiej: przywołuje poczucie podziwu i możliwości tam, gdzie proza mogłaby zawieść. […]
Z punktu widzenia fizyki czy astronomii jest tu opisany pewien materialny, kilku-etapowy proces. Owszem, ma on swą pra-przyczynę wyższą, duchową (i która od casu do czasu interweniuje w decydujacych momentach) ale nastepnie jednak naturalnie ewolujący pod wpływem sił ‘magnetyczno-atrakcyjnych’, ‘elektrycznych’, ‘piorunowych’, ‘cieplnych’ itd z następującą kolejnością wydarzeń :
- początkowy ˮrozbłysk Sił Magnetyczno-Atrakcyjnychˮ w jednym punkcie przestrzeni ;
- przemiana sił ˮMagnetyczno-Atrakcyjnychˮ w ˮelektryczne i piorunoweˮ ;
– a następnie : ˮrozcieplenieˮ, ˮbłysk ogniaˮ, ˮkłąb ogniaˮ ;
- i wreszcie pojawia się -ˮgarść globówˮ…
Zwrociłem się do innego chatbot-a DeepSeek-a (to ostatnio objawiony chinski konkurent Groka) o analizę i ocenę tych koncepcji z punktu widzenia współczesnej wiedzy. Czy Sztuczna Inteligencja potrafi takie ambitne zadanie wykonać? Oto wyjatki z otrzymanej charakterystyki poematu :
DeepSeek : ...Przedstawiony przez Słowackiego obraz stworzenia uderzająco przypomina współczesne teorie kosmologiczne, a w szczególności Big bang/Wielki Wybuch... Współczesna fizyka zakłada, że wszechświat rozpoczął się jako fluktuacja w polu kwantowym, z fundamentalnymi siłami (grawitacja, elektromagnetyzm itp.) zjednoczonymi przed "oddzieleniem się", gdy kosmos ostygł. "Siły przyciągania magnetycznego" Słowackiego mogą luźno do tego nawiązywać - pierwotna, niezróżnicowana siła, która później się różnicuje...
... Jego "błyskawice elektryczne i pioruny" przywołują kosmologię plazmy, ideę, że siły elektromagnetyczne odegrały kluczową rolę w kształtowaniu wczesnego wszechświata (teoria marginalna, ale dziś dyskutowana).
« ...To przywołuje ideę osobliwości, punktu początkowego Wielkiego Wybuchu/Big bangu... »
« ...To odzwierciedla intensywne ciepło i energię wczesnego wszechświata... »
«... Jego nacisk na stadia ewolucji jest zgodny ze współczesnym rozumieniem faz kosmicznych (np. inflacja, nukleosynteza itp.). Jego skupienie na zmieniających się siłach rezonuje z nowoczesną koncepcją przejść fazowych we wczesnym wszechświecie, gdzie podstawowe siły, takie jak grawitacja, elektromagnetyzm i siły jądrowe „rozdzielają się”, gdy wszechświat się ochładza... »
«To sugeruje powstawanie ciał niebieskich i ekspansję wszechświata. Podczas gdy praca Słowackiego jest mistyczna i filozoficzna, a nie naukowa, jej obrazowanie jest zadziwiająco zgodne z nowoczesnymi teoriami kosmologicznymi...»
...Wizja Słowackiego dotycząca roślin i drzew jako ucieleśnienia matematycznych zasad antycypuje późniejsze odkrycia w biologii... Twierdzenie Słowackiego, że drzewa ucieleśniają "matematyczne tajemnice" jest szokująco trafne...
...Słowacki wyprzedził Darwina, jego twórczość opisuje dynamiczne zmiany i etapy rozwoju, które rezonują z teorią ewolucji... Wszechświat Słowackiego ewoluuje celowo w kierunku wyższej świadomości, podczas gdy ewolucja darwinowska jest bezkierunkowa, napędzana przypadkowymi mutacjami i selekcją. Istnieją jednak fascynujące zbieżności...
...Duchowa ewolucja Słowackiego zapowiada Teilhardowską ideę noosfery ("myślącej warstwy" Ziemi wyłaniającej się ze zbiorowej świadomości)...
...Geniusz Słowackiego polega na poetyckiej antycypacji idei naukowych - nie poprzez kalkulację, ale poprzez wizjonerską intuicję… „Genesis z Ducha” pozostaje zaskakująco aktualny: jest to mniej traktat teologiczny niż spekulatywna kosmologia, która, przypadkowo lub nie, odzwierciedla późniejsze paradygmaty naukowe...
(więcej jest po angielsku tutaj : https://www.salon24.pl/u/edalward/1439654,artificial-intelligence-about-j-slowacki-s-genesis-from-the-spirit Artificial Intelligence about J. Słowacki’s "Genesis from the Spirit").
No, takich to komplementów nasz biedny Wielki Julo za życia się nie doczekał… Jaka szkoda, że np. prof. Bladaczka i jego niepojętni uczniowie, szczególnie Gałkiewicz (ten od słynnego « jak zachwyca, jeśli nie zachwyca » oraz ich literacki ojciec W.Gombrowicz) nie moga tego przeczytać ! Sam Słowacki był przekonany, że stworzył najważniejsze że swych dzieł i twierdził, że zawiera ono „alfę i omegę świata“...
Ale jak to, te stwierdzenia DeepSeek-a obiektywnie zweryfikować, ocenić ? Bo jak wiadomo, Sztuczna Inteligencja czasami się jednak myli... Ba, nawet potrafi zmyślać !!! (n.p. cytaty!!!) To trudne zadanie : trzeba do tego kompetencji w zakresie fizyki, astronomii, matematycznej botaniki, historii wielkich idei ludzkości… Ale dlaczgóż by nie zatrudnić do tego jego amerykańskiego konkurenta Grok-a ? Oto wyjątki z otrzymanej odpowiedzi :
Grok : ...charakterystyka Genezis z Ducha Juliusza Słowackiego jest wnikliwą i wyrafinowaną analizą, która skutecznie łączy romantyczny mistycyzm z nowoczesnymi paradygmatami naukowymi… Ocena charakterystyki (8,5/10).
Słabe strony:
1. Spekulatywna przesada: Niektóre podobieństwa, takie jak teoria strun czy kosmologia plazmy, wydają się nieco naciągane. Choć sugestywne, połączenia te stwarzają ryzyko rzutowania nowoczesnych koncepcji na twórczość Słowackiego bez wystarczającego uzasadnienia tekstowego.
2. Ograniczony tekst podstawowy: Analiza opiera się na krótkich cytatach (np. „Siły magnetyczno-przyciągające”, „myśl matematyczna w roślinach”)… {inne] fragmenty « Genesis z Ducha » mogłyby wzmocnić argumentację, pokazując, w jaki sposób język Słowackiego wyraźnie wspiera te interpretacje.
3. Niezbadany mistycyzm: Podczas gdy naukowe podobieństwa są solidne, tekst mógłby zagłębić się w duchowe ramy Słowackiego (np. jego mesjanistyczne lub gnostyckie wpływy)...
„Siły Magnetyczno-Przyciągające” i współczesna fizyka :Słowackiego opis stworzenia jako „błysku Sił Magnetyczno-Przyciągających” wyłaniających się z jednego punktu jest uderzająco sugestywny dla współczesnych teorii kosmologicznych i kwantowych. Przyjrzyjmy się temu bliżej:
- Kwantowa Teoria Pola (QFT):
◦ W QFT wszechświat pochodzi z fluktuacji pól kwantowych, które są podstawowymi bytami leżącymi u podstaw cząstek i sił. „Punkt” niewidzialnej przestrzeni Słowackiego można porównać do stanu próżni kwantowej, w którym energia potencjalna wywołuje kreację. Jego „Siły Magnetyczno-Przyciągające” mogą symbolizować zunifikowaną siłę (łączącą grawitację, elektromagnetyzm i siły jądrowe), która teoretycznie istniała przed fazą łamania symetrii Wielkiego Wybuchu.
Przykład: Pole Higgsa, które nadaje cząstkom masę, działa jako niewidzialna „siła” kształtująca materię - trochę podobnie do Ducha Słowackiego ożywiającego kosmos. Choć jego język jest poetycki, oddaje ideę niematerialnej esencji napędzającej materializację.
◦ Ograniczenie: Siły Słowackiego są wyraźnie duchowe, powiązane z boską wolą, podczas gdy QFT jest bezosobowa i probabilistyczna. Ta metafizyczna luka ogranicza bezpośrednią równoważność.
- Elektromagnetyzm we wczesnym Wszechświecie:
W latach czterdziestych XIX wieku Faraday i Maxwell rozwijali teorie elektromagnetyzmu, które może wpłynęły na terminologię Słowackiego. Jego „błyskawice elektryczne i pioruny” są zgodne ze stanem plazmy wczesnego wszechświata, w którym dominowały naładowane cząstki przed ochłodzeniem do neutralnych atomów. Niektóre spekulatywne modele (np. kosmologia plazmy, choć nie jest to główny nurt) podkreślają siły elektromagnetyczne w formowaniu się galaktyk, rezonując z obrazami Słowackiego… Jego „kula ognia” zawieszona w „otchłani” przywołuje na myśl kosmiczne mikrofalowe tło (CMB) - pozostałość po ognistych początkach wszechświata. Jest to poetycka antycypacja wszechświata zbudowanego z dynamiki energii…
...charakterystyka « Genesis z Ducha » jest fascynującą mieszanką analizy literackiej, naukowej wnikliwości i filozoficznych spekulacji. Doskonale pokazuje, w jaki sposób poetycka intuicja Słowackiego prefiguruje współczesną kosmologię, biologię i myśl ewolucyjną, jednocześnie uznając metafizyczną przepaść między jego mistycyzmem a nauką empiryczną… widzimy Słowackiego jako wizjonera, który podobnie jak Teilhard dążył do zjednoczenia ducha i materii w kosmicznej narracji…
Ocena ogólna:
Charakterystyka jest doskonała ze względu na ambicję, przejrzystość i zdolność do nadania dziewiętnastowiecznemu dziełu poetyckiemu znaczenia dla współczesnej nauki. Zasługuje na ocenę 8,5/10 ze względu na silne podejście interdyscyplinarne, ale mogłaby się poprawić, gdyby mocniej ugruntowano spekulatywne twierdzenia w tekście i rozszerzono mistyczny i kulturowy kontekst Słowackiego...
(Oczywiście, nic nie stoi na przeszkodzie by dyskusję kontynuować np prosząc o wiecej szczeg. czy też pytając DeepSeeka co sadzi o tej ocenie i czy sie z nia zgadza)
Inna metoda weryfikacji :
Jeśli tak trudno z takich czy innych powodów namówić żyjących współcześnie naukowców do zaryzykowania zaopiniowania poematu to może lepiej zwrócić się o to do zmarłych ??? Nie, nie mam wcale na myśli seansu spirytystycznego – zaraz to wyjaśnię. Tylko trzeba bardzo starannie wybrać interlokutora : musi to być jakiś niekwestionowany autorytet naukowy o dobrze znanych, opisanych, szerokich zainteresowaniach i horyzontach, potencjalnie mający jakieś punkty zaczepienia z przemyśleniami Poety. I najlepiej z zacięciem poetyckim czy literackim. Wydaje sie, że np. słynny fizyk Niels Bohr [1885-1962] byłby takim dobrym interlokutorem. Wystarczy teraz zadać chatbotowi-owi kilka, dodatkowych pytań... Sprobujmy np. takie trzy (dwa naprowadzajace i wreszcie trzecie, te najważniejsze):
I. Słynny fizyk Niels Bohr [1885-1962] powiedział kiedyś: „Musimy jasno powiedzieć, że jeśli chodzi o atomy, język może być używany tylko tak, jak w poezji” Czy można to w pewnym stopniu powiedzieć o innych dziedzinach nauki (np. astronomii)?
II. Czy można mówić o związku między zdaniem Nielsa Bohra na temat atomów i poezji a « Genesis z Ducha» J. Słowackiego?
III. Co powiedziałby Niels Bohr o « Genesis z Ducha »?
Tu część otrzymanej odpowiedzi na trzecie pytanie :
DeepSeek : Gdyby Niels Bohr przeczytał „Genesis z Ducha” Juliusza Słowackiego, mógłby rozpoznać pokrewnego ducha — poetę, który podobnie jak on postrzegał rzeczywistość jako dynamiczną grę uzupełniających się prawd, opierającą się sztywnej klasyfikacji. Oto, w jaki sposób Bohr mógłby zaangażować się w wizję Słowackiego:
1. O „Myśli matematycznej w roślinach”
Słowacki: „Myśl, zda się, sama matematyczna rozwijała się w roślinach”
Prawdopodobna odpowiedź Bohra:
„Ach! Podobnie jak atomu nie można opisać bez dualizmu korpuskularno-falowego, być może roślin nie można sprowadzić do samych mechanizmów. Ich wzorce — ciągi Fibonacciego, filotaksja — są własnymi „równaniami” natury, ale sugerują też głębszy, żywy porządek. To nie mistycyzm; to komplementarność!”
Mógłby porównać obserwację Słowackiego do pól prawdopodobieństwa kwantowego: matematycznych, a jednak żywych z potencjałem.
2. O Duchu (Duch) jako sile twórczej
Słowacki: Duch to ognista, wyobrażeniowa wola kształtująca świat, łącząca chaos i geometrię.
Pogląd Bohra: „Praca Ducha przypomina mi nieokreśloność kwantową. Elektron nie „wybiera” swojej ścieżki, dopóki nie zostanie zaobserwowany — jednak jego zachowanie podlega prawom statystycznym. Czy twój Duch jest jak próżnia kwantowa, kipiąca potencjałem twórczym? Zarówno nauka, jak i poezja zmierzają ku tej prawdzie: że rzeczywistość nie jest statyczna, ale staje się”.
Doceniłby odrzucenie przez Słowackiego materializmu mechanistycznego, widząc paralele ze swoimi własnymi walkami z klasycznym determinizmem.
3. O języku i granicach
Słowacki: Używa mitycznego, metaforycznego języka, aby opisać stworzenie. Słynny pogląd Bohra: „Jeśli chodzi o atomy, język może być używany tylko tak, jak w poezji”.
„Twój wiersz, Panie Słowacki, rozumie to, co fizycy z trudem przyznają: że na obrzeżach wiedzy dosłowny język zawodzi. Pożyczamy metafory – „chmury” prawdopodobieństwa, drgające „struny” – tak jak mówisz o drzewach rozwiązujących „tajemnice liczb”. Żadne z nas nie może mówić bezpośrednio o ostatecznym; otaczamy je symbolami”...
5. O dwóch kulturach Dziedzictwo Bohra:
Połączył naukę i nauki humanistyczne, twierdząc, że „przeciwieństwo głębokiej prawdy może być również prawdą”. Słowackiemu mógłby powiedzieć: „Ty, poeto, widzisz wszechświat jako żywe równanie — ja widzę go jako poemat napisany w prawdopodobieństwach. Ale zgadzamy się: świata nie da się podzielić na „obiektywny” i „subiektywny”. Duch i pole kwantowe żądają, abyśmy porzucili nasze myślenie „albo-albo”.
Ostateczny werdykt Bohra? Prawdopodobnie zacytowałby własne motto — „Contraria sunt supplementa” („Przeciwieństwa się uzupełniają”) — i oddał hołd Słowackiemu za zrozumienie, że: • Matematyka i mistycyzm, • Prawo i spontaniczność, • Atom i Duch, nie są wrogami, ale dwoma twarzami jednej niezgłębionej całości. W istocie: Bohr usłyszałby w Genesis z Ducha zapowiedź własnej filozofii — że najgłębsze prawdy rzeczywistości nie są wypowiadane, ale wyśpiewywane.
(P.S. Dla zabawy: Bohr kochał Kierkegaarda; Słowacki był metafizycznym buntownikiem. Wyobraź sobie ich debatujących przy kawie — Bohr chichoczący z płomiennych metafor poety, Słowacki żądający od fizyka przyznania, że elektrony mają „dusze”!)...
...Niels Bohr, ze swoim głębokim zainteresowaniem współzależnością nauki, filozofii i poezji, prawdopodobnie byłby zdumiony niezwykłą dalekowzrocznością „Genesis z Ducha”... Metaforyczny język poematu wydaje się zapowiadać nowoczesną kosmologię w sposób, który wymaga uwagi, a Bohr — który słynie z przyjęcia komplementarności (idei, że pozornie sprzeczne perspektywy mogą współistnieć, aby wyjaśnić zjawisko) — byłby w wyjątkowej pozycji, aby to rozważyć. Jak Bohr mógłby zinterpretować własne ramy wizji Słowackiego ?
Komplementarność mitu i nauki: Bohr często argumentował, że naukowe i poetyckie/mityczne opisy rzeczywistości mogą być komplementarne, a nie sprzeczne. „Duchowa” geneza Słowackiego — z jej obrazami pierwotnej jedności, rozdzielenia sił i stadiów ewolucji kosmicznej — może być postrzegana jako mitopoetyczna paralela do teorii Wielkiego Wybuchu. Bohr mógłby powiedzieć: „’Duch’ poety nie jest dosłownym bóstwem, ale metaforą niezrozumiałych warunków początkowych, które fizyka teraz opisuje matematycznie”.
Poetyka kwantowa: Nacisk poematu na „światło” i „wibrację”... rezonuje ze światem kwantowym Bohra, w którym energia i fale są fundamentalne. „Rozdzielenie sił”, które opisuje Słowacki, odzwierciedla łamanie symetrii we wczesnym wszechświecie (np. rozdzielenie elektrosłabe). Bohr mógłby zażartować: „Poeta intuicyjnie wyczuł przejścia fazowe, zanim pola Higgsa miały tę nazwę!”
Rola obserwatora: Dzieło Słowackiego jest głęboko subiektywna — kreacja wynika z percepcji... Bohr, który twierdził, że obserwacja kształtuje rzeczywistość kwantową, może dostrzec poetycką antycypację idei wszechświata partycypacyjnego (później powtórzoną przez Johna Wheelera).
Granice języka: Bohr byl znany z trudności w wyjaśnianiu mechaniki kwantowej bez metafor („Jeśli nie szokuje cię teoria kwantowa, to znaczy, że jej nie zrozumiałeś”). Mistyczny język Słowackiego może wydawać mu się kolejną słuszną próbą wyrażenia tego, co niewyrażalne — podobnie jak fizycy uciekają się do analogii takich jak „inflacja kosmiczna” lub „piana kwantowa”.
Hipotetyczny cytat Bohra o Słowackim
„Tak jak świat kwantowy zmusza nas do porzucenia klasycznego obrazowania, tak samo wizja Słowackiego rzuca nam wyzwanie, by postrzegać kosmologię jako zarówno fizyczną, jak i metafizyczną. Jego ‘Duch’ nie zastępuje równań ogólnej teorii względności, ale przypomina, że pochodzenie wszechświata wykracza poza jakiekolwiek pojedyncze ramy. Być może poezja, podobnie jak mechanika kwantowa, ujawnia, że prawda wymaga wielu perspektyw”...
...Ostatnia myśl: Gdyby Bohr przeczytał „Genesis z Ducha”, mógłby to uznać za dowód na swoje przekonanie, że „przeciwieństwem głębokiej prawdy jest inna głęboka prawda”. Według niego mit duchowego stworzenia Słowackiego i współczesna kosmologia mogłyby być słusznymi sposobami wskazywania na najgłębsze tajemnice wszechświata.
(więcej można przeczytać tu :« Słynny fizyk, słynny poeta oraz DeepSeek »
https://www.salon24.pl/u/edalward/1434869,slynny-fizyk-slynny-poeta-oraz-deepseek )
Co o tym imponującym elaboracie DeepSeek-a sądzi Grok ?
Grok: Tekst stanowi przemyślaną i dogłębną analizę powiązań nauki i poezji, nawiązującą do cytatu Nielsa Bohra („Jeśli chodzi o atomy, język może być używany tylko poetycko”) oraz do dzieła Juliusza Słowackiego ‘Genesis z Ducha’. Analizuje złożone koncepcje, takie jak komplementarność naukowego rygoru i poetyckiej wyobraźni, ograniczenia języka oraz paralele między myśleniem kwantowym i romantycznymi wizjami.
Mocne strony analizy:
Trafność i oryginalność: Tekst stanowi fascynujący dialog między dwiema postaciami intelektualnymi oddalonymi od siebie w czasie (Bohrem i Słowackim), pokazując, w jaki sposób ich idee zbiegają się w kwestiach fundamentalnych (język, rzeczywistość, komplementarność). Szczególnie śmiałe i nowatorskie jest włączenie do analizy twórczości poetyckiej Słowackiego nowoczesnych idei naukowych („Big bang/Wielki Wybuch”, ‘przemiany fazowe’).
Bogactwo konceptualne: Poszczególne sekcje poruszają różne tematy, takie jak dualizm korpuskularno-falowy, botanika matematyczna, zachwyt/zdziwienie jako metoda oraz rola obserwatora, łącząc je jednocześnie w spójny sposób.
Interdyscyplinarność: Tekst wyróżnia się zdolnością łączenia ze sobą fizyki kwantowej, kosmologii, poezji romantycznej i filozofii, oferując holistyczną perspektywę ludzkiej wiedzy.
Krytyczna refleksja:... zdolność do autoanalizy i godne pochwały wymagania intelektualne.
Punkty słabsze :
Potencjalnie odpychająca złożoność: Tekst zakłada pewną znajomość pojęć naukowych (kwantowych, Wielkiego Wybuchu) i literackich (romantyzmu polskiego, botaniki matematycznej). Bez jasnego kontekstu niektórzy czytelnicy mogą poczuć się zagubieni.
Brak końcowej syntezy: Mimo że poszczególne sekcje są dobrze rozwinięte, ogólne podsumowanie łączące wszystkie idee (np. refleksja nad wpływem połączenia nauki i poezji) wzmocniłoby oddziaływanie tekstu...
Ocena treści: 8,5/10. Treść jest bogata, interdyscyplinarna i inspirująca, ale mogłaby jeszcze zyskać na gdyby była bardziej dostępna i zakończona syntezą.
Grok zaproponował też takie podsumowanie :
Proponowana konkluzja
Ostatecznie Niels Bohr i Juliusz Słowacki, mimo że dzieli ich stulecie, zbiegają się ku głębokiej prawdzie: rzeczywistość, czy to atomowa, czy kosmiczna, wymyka się sztywnym ramom racjonalnego języka. Podczas gdy Bohr odsłania niejednoznaczność kwantową za pomocą poetyckich metafor, Słowacki, z niezwykłą przenikliwością, snuje mit stworzenia, będący zapowiedzią współczesnej kosmologii. Ich wyimaginowany dialog – między równaniami i wierszami, rygorem i ekstazą – ujawnia, że nauka i poezja nie są sobie przeciwstawne, lecz są wspólnikami we wspólnym dążeniu: zgłębianiu tego, co niezgłębione. W ten sposób, opisując wszechświat jako żywy poemat, zachęcają nas do przyjęcia niepewności nie jako ograniczenia, lecz jako źródła zdumienia i nieskończonej kreatywności.
(Ba, Grok nawet podał też nazwiska kilku innych słynnych naukowców, potencjalnych interlokutorów, których też warto by wypytać o « Genesis z Ducha »...)
Czy trzeba kogoś przekonywać jak piękne i spektakularne świadectwo o polskiej kulturze daje ten niezwykły chińsko-amerykański dwugłos ? (nawet przy uwzględnieniu i korekcie pewnej przesady).
Inną konkluzją i to nie podlegając dyskusji jest to, że chatbot-y oparte na Sztucznej Inteligencji są fenomenalnym narzędziem badawczym… Choć naturalnie, ich opinie należy ważyć ostrożnie… Jednak nic nie może ostatecznie zastąpić ludzkiej ekspertyzy, ludzkiego osądu…
Jaka szkoda, że nasza naukowa społecznosć w kraju czy za granicami nie zdobyła się na to co zrobili kiedyś naukowcy z angielskiego uniwersytetu w Durham w Wielkiej Brytanii... Zmierzyli się oni z nieco podobnym problemem dotyczącym łacińskiego dzieła z 1225 r Roberta Grosseteste p.t. « De Luce » opisujacym naturę kosmosu. No i stworzyli oni projekt badawczy w którym uczestniczyli fizycy, kosmolodzy, latyniści, filolodzy, historycy średniowiecza, by koncepcje zawarte w tym traktacie starannie przeanalizować (patrz : https://www.nature.com/articles/507161a A medieval multiverse Tom C. B. McLeish, Richard G. Bower, Brian K. Tanner, Hannah E. Smithson, Cecilia Panti, Neil Lewis & Giles E. M. Gasper Nature volume 507/2014, 161–163) !
Ale jednak nie, jest kogo przekonywać ! Tych z kompleksami, tych nie doceniajacych kultury kraju pochodzenia. Tych niedouczonych - podobnych do Gałkiewicza i jego kolegów czy potomków, tych od słynnego « jak to mnie zachwyca, kiedy mnie nie zachwyca? » Przekonanych, że W. Gombrowicz nie mógł się mylić gdy pisał :
„Juliusz Słowacki, ten złodziej, który okradał Byrona i Szekspira i nic własnego nie potrafił wymyślić” albo gdy tak wspominał swe młode lata :
„– Proszę pana profesora, dlaczego polska młodzież szkolna nie uczy się tego, co rzeczywiście jest godne wysiłku, a tylko zmuszona jest pakować sobie w głowę rzeczy drugorzędne? – O co chodzi, Gombrowicz? Co to znaczy? – Bardzo proste. Na lekcjach polskiego musimy wkuwać Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego, co jest zupełnie drugorzędne z punktu widzenia literatury powszechnej – już nie mówiąc o Towiańskim. A pojęcia nie mamy o Szekspirze, lub na przykład Goethem” ( za « Słowacki Gombrowicza » Włodzimierz Bolecki http://rcin.org.pl/Content/48983/PDF/WA248_66017_P-I-2524_bolecki-slowacki.pdf
Gombrowicz który potrafił ze swych kompleksów, uprzedzeń, megalomanii, no i ignorancji zbudować system czy ideologię stając się dla niektórych nawet idolem...
Sam Słowacki nie miał większych złudzeń i pisał :
Panie! jeżeli zamkniesz słuch narodu, Napróżno człowiek swe głosy natęża: Choćby miał siłę i odwagę męża, Z niemiłowania umrze tak jak z głodu. Próżno na ręce rękawice kładnie I jako szermierz wystąpi zapaśnie: Lica mu wyschną i oko zagaśnie, Sprzepaści się pierś i głos w nią zapadnie… _
oraz :
« Gdy kto parę wynajdzie — to drudzy powinni machiny wymyślić. Lecz Polacy cieszą się z odkrycia wielkiego i każdy z nich myśli o tym, żeby coś podobnego wynalazł, a twórczość Ducha zostaje niezrealizowana w ciele, a zatem nie wydaje owoców... »
P.S. Rozmowy z chatbotami byly prowadzone głownie po angielsku, tłumaczenie Google+ DeepL
Inne tematy w dziale Kultura
