Współczesny człowiek stawia pytania, które nie różnią się zasadniczo od tych, które zadawano od tysiącleci: Czy Bóg istnieje? Kim jest Jezus Chrystus? Co znaczy wierzyć? W erze nauki, technologii i racjonalizmu, pytania te nie straciły na aktualności. Przeciwnie – stają się jeszcze bardziej palące. Jan Paweł II, w książce Przekroczyć próg nadziei, nie tylko nie unika tych pytań, lecz wręcz z odwagą i pasją na nie odpowiada.
"Dlaczego człowiek nie może żyć bez Boga?” – pyta papież. I odpowiada: "Ponieważ bez Boga życie traci fundament, kierunek i sens”. Bóg nie jest więc ideą, konstruktem ludzkiej psychiki czy wytworem kultury. Jest Osobą, która stwarza, podtrzymuje i zbawia.
Jan Paweł II był nie tylko pasterzem Kościoła, ale także filozofem. Z głębokim szacunkiem odnosił się do rozumu ludzkiego, który – choć ograniczony – zdolny jest do poznania Boga. W Fides et Ratio pisał:
"Wiara i rozum są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy”(*Fides et Ratio*, 1).
W duchu św. Tomasza z Akwinu papież pokazuje, że wiara nie stoi w sprzeczności z rozumem – to raczej rozum bez wiary staje się ślepy, a wiara bez rozumu – łatwowierna. Wiara nie jest ucieczką od myślenia, lecz jego najgłębszym spełnieniem.
Jan Paweł II przypomina, że prawdziwe pytania o istnienie Boga nie są jedynie intelektualne, ale egzystencjalne. Człowiek pyta o Boga wtedy, gdy doświadcza cierpienia, śmierci, miłości – wszystkiego, co wykracza poza proste dane empiryczne. "Bóg jest obecny w pytaniach, które stawiamy sobie w ciszy serca” – mówił.
Dla chrześcijan pytanie o Boga znajduje swoją najpełniejszą odpowiedź w Jezusie Chrystusie. Jan Paweł II w Przekroczyć próg nadziei podkreśla:
"Jezus Chrystus jest centrum wszechświata i historii”.
Chrystus nie jest tylko nauczycielem moralności czy inspirującym prorokiem. On jest wcielonym Bogiem. "Kto Mnie widzi, widzi i Ojca” (J 14,9) – mówi Jezus. To w Jego osobie, słowach, czynach, śmierci i zmartwychwstaniu objawiła się pełnia Bożego miłosierdzia.
Jan Paweł II powraca raz po raz do tej prawdy: "Chrystus objawia nie tylko Boga człowiekowi, ale i człowieka samemu sobie”. To w Nim człowiek odkrywa godność, przeznaczenie i sens istnienia. Bez Chrystusa – mówi papież – nie sposób zrozumieć, kim naprawdę jesteśmy.
Jednym z najbardziej poruszających tematów w Przekroczyć próg nadziei jest tajemnica Krzyża. Jak pogodzić cierpienie z wiarą w dobrego Boga? Papież odpowiada:
"Bóg nie odpowiedział na cierpienie wyjaśnieniem, ale Obecnością. Odpowiedział Krzyżem”.
To właśnie na Krzyżu Bóg objawił swoją miłość najbardziej radykalnie. Nie jest Bogiem obojętnym – to Bóg, który cierpi z człowiekiem i dla człowieka. A Krzyż nie jest końcem – prowadzi do zmartwychwstania. Wiara chrześcijańska głosi, że życie zwyciężyło śmierć, miłość zwyciężyła grzech.
Tytuł książki Jana Pawła II ma głęboki sens. "Próg” symbolizuje moment przejścia – z niewiary do wiary, z wątpliwości do zaufania, ze śmierci do życia. "Nadzieja” to siła, która pozwala ten próg przekroczyć. W świecie, gdzie tak wielu doświadcza lęku, samotności i rozpaczy, papież głosi z mocą:
"Nie lękajcie się! Otwórzcie drzwi Chrystusowi!” (Homilia inaugurująca pontyfikat, 22 października 1978).
Nadzieja nie jest naiwnym optymizmem. To pewność, że Bóg jest wierny i że Jego miłość jest silniejsza niż wszelki grzech, cierpienie i śmierć. Przekroczyć próg nadziei – to wejść w przestrzeń Bożej obecności, która daje nowe życie.
Jan Paweł II nie głosi Boga abstrakcyjnego, ale Boga osobowego. Bóg to Ojciec, który zna, kocha i prowadzi każdego człowieka. W Chrystusie ukazuje się jako Brat i Zbawiciel, a w Duchu Świętym jako Pocieszyciel i Nauczyciel. Papież wielokrotnie przypomina:
"Bóg jest Miłością” (1 J 4,8).
To Miłość stwarzająca, przebaczająca i przemieniająca. To Miłość, która nie narzuca się, ale zaprasza. Miłość, która daje wolność – nawet wolność odrzucenia. Ale to właśnie ta wolność czyni wiarę czymś tak głęboko ludzkim i prawdziwym.
Dziś, patrząc na spuściznę Jana Pawła II, jego słowa nie tracą na aktualności. Wciąż aktualne jest jego wezwanie:
"Człowiek nie może zrozumieć siebie bez Chrystusa. Nie może pojąć, kim jest, jaka jest jego godność i przeznaczenie, jeśli nie spojrzy w oczy Ukrzyżowanemu i Zmartwychwstałemu”.
Przekroczyć próg nadziei – to nie tylko intelektualny akt uznania istnienia Boga. To egzystencjalna decyzja, by zawierzyć się Temu, który Jest. To otwarcie się na Życie, które nie zna końca.
Niech więc słowa św. Jana Pawła II na nowo rozpalą w nas wiarę, która prowadzi do prawdy, nadzieję, która nie zawodzi, i miłość, która daje życie.
"Człowiek nie może żyć bez nadziei. Jego życie, choćby najbardziej zabezpieczone przez technikę, choćby najwygodniejsze, bez nadziei byłoby nieznośne.” (Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei)
Źródła:
Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, 1994.
Jan Paweł II, Fides et Ratio, Encyklika o relacji wiary i rozumu, 1998.
Jan Paweł II, Redemptor Hominis, Encyklika o Jezusie Chrystusie, Odkupicielu człowieka, 1979.
Jan Paweł II, Dives in Misericordia, Encyklika o Bożym Miłosierdziu, 1980.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia, wyd. V.
Homilia inaugurująca pontyfikat Jana Pawła II, 22 października 1978.
Katechizm Kościoła Katolickiego, 1992.
Zdjęcie Google
Inne tematy w dziale Rozmaitości
