Stałe, silne, zwierzęce więzi społeczne człowiek może utrzymywać tylko z góra 150 innymi osobami, bo na tyle tylko pozwala pojemność naszego mózgu - to jest uwarunkowanie biologiczne. Ale to, czego nie mają inne zwierzęta, to fakt, że te silne więzi dorośli ludzie mogą utrzymywać bez zbliżania się do siebie, bez dotykania. Oczywiście po dorośnięciu i uczłowieczeniu, bo dzieci, jak zwierzęta, muszą być bliżej. No i seks wymaga większej bliskości.
Człowiek utrzymuje więzy społeczne w dwóch warstwach liczności: wewnętrznej i zewnętrznej.
Wewnętrzna to: 5 - najbliższa rodzina, najbliżsi przyjaciele; 15 - bliska rodzina, bliscy przyjaciele; 50 - dalsi kuzyni, krewni, grupa obozowiskowa, bliscy znajomi, grupa zbieracko-łowiecka; 150 - banda, klan, gang, stado, dobrzy znajomi, osobista sieć społeczna.
Zewnętrzna to: 500 - społeczność endogamiczna, megabanda, znajomi; 1500 - społeczność etnolingwistyczna, plemię; miliony - naród, cywilizacja.
Na poziomie biologicznym, zwierzęcym, w warstwie wewnętrznej, homo sapiens tworzy bardzo podobne więzi społeczne jak inne zwierzęta stadne, ale nie potrzebuje tak bliskiego kontaktu, może to robić we wzajemnych odległościach powyżej metra - a nawet na bardzo odległe dystanse utrzyma spójność stada. Utrzyma je bez dotykania, iskania, wąchania, lizania, kontaktu wzrokowego - tylko dzięki gadaniu.
W warstwie zewnętrznej, kulturowej, homo sapiens nadal potrafi tworzyć i utrzymywać więzy społeczne, tylko inne, takie, które stanowią nową jakość, czego nie potrafią inne naczelne - dzięki zdolności do odległej komunikacji. Cywilizację tworzymy tylko i wyłącznie dlatego, że potrafimy komunikować się na odległości większe niż zasięg wzroku, słuchu czy węchu.
W obu tych przypadkach wzajemne kontakty są bardzo ważne, kluczowe, niezbędne, ale mogą odbywać się na dowolnie duże odległości. I tak samo w obu przypadkach kontakt bezpośredni, bliższy niż metr, jest drugorzędny, można go wyeliminować. Są tylko dwa obszary, w których bliski kontakt jest niezbędny: seks i wychowanie małych dzieci.
Człowiek ewoluuje tak, że fizycznie się od siebie oddalamy, ale zbliżamy się mentalnie, psychicznie, informacyjnie. Wiemy o sobie dużo więcej, niż wtedy, gdy się tylko oglądaliśmy, ściskaliśmy, czy wymienialiśmy uprzejmościami.
Dziś jesteśmy dużo bliżej z kimś poznanym przez Internet, na portalu społecznościowym czy na blogu, niż z najbliższymi sąsiadami. Przez Internet rozmawiamy dogłębniej, dobrze poznajemy własne poglądy, teorie na świat, sposoby myślenia, mentalność, temperament. Łączymy się w grupy mające wspólne zainteresowania. Tego nie robimy z sąsiadami, bo tego w ogóle z sąsiadami nie da się tego zrobić. Szybciej znajdziemy czwartego do brydża przez Internet, niż szukając we własnym bloku, w którym mieszka setki osób.
Więzy nawiązywane na odległość mają dużo większe znaczenie i są silniejsze niż to, co możemy zrobić bezpośrednio. Internet spowodował przełom w nawiązywaniu i utrzymywaniu więzów społecznych. Spowodował, że ludzie stali się sobie bliżsi. Tę bliskość osiągamy bez zbliżania się do siebie, bez dotykania, bez kichania na siebie.
Nawet zawierane małżeństwa, wymagające dużej bliskości, mogą być dużo trwalsze, gdy zaczynają się na odległość, przez Internet. Przyczyną licznych rozwodów jest to, że związki powstają losowo, na jakiejś dyskotece, potańcówce, imprezie – z osobami, które akurat przebywają w tej samej okolicy. Niedźwiedź rozmnaża się głównie tak, że spółkuje z pierwszą lepszą niedźwiedzicą, którą akurat napotka w lesie. Dlatego niedźwiedzie nie tworzą stad. Ludzie tworzą stada, ale tym lepsze, im lepiej nawiążą więź społeczną, a lepiej ją nawiążą zdalnie, na portalach randkowych, niż natykając się na siebie losowo na ulicy czy w barze.
Kwarantanna związana z pandemią, to ważny krok ludzkości, pozwalający zrozumieć i nauczyć się, że oddalając się fizycznie, w istocie zbliżamy się do siebie. Robiąc wszystko zdalnie, przez Sieć, jesteśmy dalej od ludzi spotykanych losowo, a bliżej tych, których warto znać.
Grzegorz GPS Świderski
PS. Notki powiązane:
Dwa metry dystansu <- poprzednia notka
następna notka -> Czy matematyka jest nauką?
Tagi: #gps65, #WięziSpołeczne
