(z niedrukowanych dzienników „Jelonki”)
Wielkie Tygodnie nie mają stałego miejsca w kalendarzu, lecz są niezmienne jak Ten, któremu je zawdzięczamy.
Ich fundamentalną niezmienność łatwo dostrzec w dziennikach mojej Mamy Chrzestnej. W Wielką Sobotę 8 kwietnia 1944 roku ukrywająca się w Warszawie Leonia Jabłonkówna zwana „Jelonką” (1905+1987) otrzymała Chrzest Święty z rąk ks. Jana Ziei, kapelana Szarych Szeregów. Od tego czasu nawet w najtrudniejszych dla Polski latach diarystyczne zapiski „Jelonki” z Wielkich Tygodni wlewają w serce czytelnika spokój i ład obcowania z Tym, który jest wyższy ponad wszelkie meandry tego świata.
Dziś o Wielkich Tygodniach z pierwszych lat pontyfikatu bł. Jana Pawła II, lat „Solidarności” i stanu wojennego. Za kilka dni ciąg dalszy.
Rok 1979
8 kwietnia, niedziela (Palmowa):W domu, u św. Aleksandra, znów w domu. U [Ireny i Mieczysława] Jurg[ie]l[ewicz]ów wieczorem.
9 kwietnia, poniedziałek:W domu (renta). U Ojca [Jana Ziei]. PEN-Cl[ub] (wieczór Słowackiego). Irena [Jurgielewiczowa] – z nią na kawie.
10 kwietnia, wtorek:U Tolów [Gołubiewów] ([w mieszkaniu] u Doroszewskich). Na Mszy na Wiślanej (spow[iedź]). (…)
12 kwietnia, czwartek (Wielki):U Liter[atów]. Nabożeństwo u św. Marcina. U Stommów (Anielka [Urbanowiczowa]).
13 kwietnia, piątek (Wielki):O 14-tej u św. Marcina. Potym po kościołach (groby).
14 kwietnia, sobota (Wielka):U fryzjera. U Dudy (?). W domu. Chodzenie po grobach. Chwilę u Stomm[ów]. U św. Marcina (pielgrzymka włoska). (…)
Rok 1980
3 kwietnia, czwartek (Wielki):U św. Krzyża.
4 kwietnia, piątek (Wielki):U Liter[atów]. U św. Krzyża.
5 kwietnia, sobota (Wielka):Rano wyjście. Spraw[unki]. W domu. Wyjście, wieczór. Pieszo – prawie – do św. Marcina. Święcenie ognia. Wielkie obrzędy. Ela St[ommowa]. Marcin [Gugulski]. Z Elą do St[ommów]. Tam noc.
6 kwietnia, niedziela (Wielkanoc):U Stachów [Stommów]. Święcone (…). Transmisja od św. Piotra. Urbi et Orbi. U Ojca [Jana Ziei].
Rok 1981
12 kwietnia, niedziela (Palmowa):U św. Aleksandra. U Irków [Gugulskich] (Szczepan [Baum]). U św. Marcina (święcenie palm). U Ojca [Jana Ziei].
13 kwietnia, poniedziałek:Na próbie [teatralnej] u Justynki Kreczm[arowej] [w Studio lub: ze studentami ?]. U Liter[atów] (Jan Józef [Szczepański], [Jarosław?] Iw[aszkiewicz?], [Piotr] Wierzb[icki]). (…) W KIK-u „Odczytanie popiołów” [Jerzego Ficowskiego]. (…)
15 kwietnia, środa:U Liter[atów] ([Jerzy] Fic[owski], [Jarosław?] Iwa[szkiewicz?], [Ludwik] Flaszen (?)). U św. Marcina (spow[iedź] u ks. Tad[eusza] Fedorowicza). U św. Krzyża.
16 kwietnia, czwartek (Wielki):Walny Zjazd [Związku Artystów Scen Polskich]. Trochę tam. [Kazimierz] Dejm[ek] przewodniczy. Starzy koledzy i znajomi (Halina Stasz[ewska], Danusia Mancewicz[-Drebert] i in.). [Jerzy] Timoszewicz po południu. W przerwie u Liter[atów] (p. Aniela [Urbanowiczowa?], [Jerzy] Fic[owski], [Seweryn?] Pol[l?]ak, Julka [Hartwig?]). Na uroczystym nabożeństwie u św. Anny.
17 kwietnia, piątek (Wielki):Na Zjeździe (owacje dla [Gustawa] Hol[oubka], jego przemówienie). Znów różni znajomi… Manicure, sprawunki. Na nabożeństwie u Zbawiciela. U Irków [Gugulskich] wieczór w TV – uroczystości Wielkopiątkowe z Ojcem Św. w Rzymie, potym film „Zdążyć przed Panem Bogiem” wg Hanny Krall ([Zbigniew] Zapasiewicz, [Elżbieta] Kępińska, [Maja] Komorowska).
18 kwietnia, sobota (Wielka):Przed poł[udniem] u Ojca [Jana Ziei]. (…) U św. Krzyża (Grób na dole). W domu. U Stachów [Stommów]. TV – rozmowa z [Mieczysławem] Rakowskim. Następnie „Prapremiera” – montaż filmowy – próba z „Brata naszego Boga” przeplatana wspomnieniami o młodości Ojca św. ([Halina Królikiewicz-]Kwiatkowska, [Tadeusz] Kwiatkowski, [Danuta] Michałowska, [Juliusz] Kydryński). ((?) „Balladynie – Ojciec Św. jako Kirkor i jako Kostryn). Z Elą [Stommową] u św. Marcina. Tam Irkowie [Gugulscy], chłopcy i Zosia [Gugulscy] (i dużo innych znajomych). Po nabożeństwie z Elą do nich. Tam noc.
19 kwietnia, niedziela (Wielkanoc):U Stachów [Stommów] święcone (Zosia Stommówna). Jazda do Irków [Gugulskich]. W kościele na Chełmskiej. U Irków cały dzień. Rodzina i Tadzio [Baum] na obiedzie. W TV – „Judasz z Kariotu” [Karola Huberta] Rostworowskiego. Wieczorem „W upalną noc” (kryminał amerykański o policjancie murzyńskim). B[ardzo] przyjemnie. Noc u nich.
Rok 1982
4 kwietnia, niedziela (Palmowa):U św. Anny (ks. [Janusz] Pasierb, Kwartet Wilanowski). Z Pawłem [Hertzem] na kawie „u Teresy”. (…) telefon od Ireny [Jurgielewiczowej] (…)
5 kwietnia, poniedziałek:Spotkanie z Pawłem [Hertzem] u Liter[atów]. W „Alibabie”, tam jeszcze [Jerzy Stanisław] Sito. U Ireny [Jurgielewiczowej] – Mietek ponoć odrobinę lepiej. U św. Krzyża rekol[ekcje] ks. [Stanisława] Orzechowskiego (ks. [Alojzy] Hennel). Halina [Staszewska?], [Elżbieta] Barszcz[ewska], (…).
6 kwietnia, wtorek:Wyjście późne dosyć. U Liter[atów] jeszcze nieczynne, w „Alibabie” za późno. U św. Anny (rozmowa z ks. Wiesławem [Niewęgłowskim?]). W „Zachęcie” – pokaz filmów (m.in. [Franciszka i Stefan] Themersonowie i „Entr` Acte” René Clair[a]). W T[eatrze] Polskim „Vatzlav” [Sławomira] Mrożka.
7 kwietnia, środa:Przed poł[udniem] „Karol” [Marcin Gugulski]. U „Alibaby” z Pawłem [Hertzem] i [Tadeuszem] Zabłud[owskim]. Na Powiślu [u sióstr urszulanek na ul. Wiślanej] – Msza (dużo osób). Na dole u św. Krzyża – zakończenie rekol[ekcji] ks. Orzechowskiego (ten drugi, uroczy ksiądz). [Hanna] Skarżanka – wiadomość o rektorze UW. Wyjście z Haliną.
8 kwietnia, czwartek (Wielki):Rano renta. Wyjście na spotkanie z Celinką [Gugulską] – w taksówce okazuje się, że nie mam portmonetki. W „Harendzie” Celinka pożycza mi forsę. Z nią duża rozmowa (kartka dla mnie od [internowanego] Irka [Gugulskiego]. Wstąp[ienie] bezskuteczne do „Alibaby”. U św. Anny. Na Żoliborz do fryzj[erki]. W domu trochę (straszne zmęczenie). Telef[on] do Ireny [Jurgielewiczowej] – u Mietka jakoby troszeczkę lepiej. U św. Anny – Wielkoczwartkowe nabożeństwo. Wyjście z Haliną i potym Paweł.
9 kwietnia, piątek (Wielki):„Karol”. Zostawiam go i wychodzę. Straszna pogoda. Fatalne samopoczucie (kaszel, katar, trudności z chodzeniem). (manicure) W kolejce u św. Aleks[andra do spowiedzi], nabożeństwo Wielkopiątkowe. W domu, po odejściu „Karola”, do łóżka.
10 kwietnia, sobota (Wielka):Choruję. Cały dzień sama, tylko telefony i przyjaciółka Elżb[iety], która przynosi mi od Eli lekarstwa, chleb i masło.
11 kwietnia, niedziela (Wielkanoc):[Ciąg dalszy] choroby. Antek [Gugulski] dość długo. Różne telefony. Ciągle fatalna pogoda.
= = =
Leonia Maria „Jelonka” Jabłonkówna (1905[?]+1987) studiowała polonistykę i filozofię, a w 1939 roku ukończyła wydział reżyserii w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. We wrześniu 1939 roku ewakuowała się z Warszawy do Lwowa. Do 1941 roku przybywała w Grodnie i Białymstoku, gdzie pracowała w teatrze Aleksandra Węgierki. Następnie przeszmuglowała się do Warszawy i ukrywała m.in. u Tadeusza i Zofii Baumów, moich dziadków po kądzieli. Tu przeżyła okupację i Powstanie, podczas którego została ranna. Końcowe miesiące niemieckiej okupacji spędziła w klasztorze karmelitanek w Czernej, a potem gdzieś na wsi w górach.
Po wojnie wróciła do reżyserowania, a potem odnalazła się w redakcji pisma „Teatr”. Należała do Związku Artystów Scen Polskich, PEN-Clubu i Klubu Inteligenci Katolickiej. Pozostawała pod kierownictwem duchowym ks. Jana Ziei. Po podpisaniu listu protestacyjnego do władz PRL, w latach 1976 - 1977 „Jelonka” była inwigilowana przez stołeczną Służbę Bezpieczeństwa w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowania kryptonim „PANNA”.
Latem 1978 roku wznowiła, po trzydziestu latach przerwy, pisanie dziennika. Zostawiła kilkadziesiąt stron zapisków z lat 1946 - 1947, ponad 1000 stron dziennika z lat 1978 - 1987, kilka nieopublikowanych wierszy...
Najszerzej znana jest jako autorka wiersza „Modlitwa”: opublikowanego w 1943 roku w warszawskiej prasie podziemnej, a po wojnie wielokrotnie przedrukowywanego.
Za ugór ojczysty rozdarty, / za fali wiślanej płacz krwawy, / za Tatry skalane i Bałtyk, / za wrzesień śmiertelny Warszawy; / Za grób, co słabnącym jak ulga / Pokusą w męczeńskich dniach świeci – / – Zbaw, Panie, kobiety i dzieci / Z płonących pożarów Hamburga. / Za krzyż znieważony w kaplicach, / za krzywdę cmentarnych popiołów –/ – zachowaj we wrażych stolicach / strzeliste gotyckie kościoły. / (…) W godzinach tryumfu nad klęską, /gdy w gniewie się Twoim objawisz, /daj siłę, daj radość zwycięską, / a wyrwij nam z duszy nienawiść. (…)
= = =
Fragmenty dzienników „Jelonki” na moim blogu:
16 listopada 2010 r.: Rok trzech Papieży (z dzienników Mamy Chrzestnej)
23 kwietnia 2011 r.: Wielka Sobota 1944
25 grudnia 2011 r.: Wigilie „Jelonki” (fragmenty dzienników)
