Kolonie Akademickie dla umacniania społeczności w sieci wiedzy.
Podstawy kierunkowania zmian
Konieczność reformy systemu edukacji, podobnie jak i konieczność innych reform w systemie usług społecznych, ma swoje źródło w zmianach gospodarowania wywołanych rewolucją cyfrowej komunikacji. Powtarzam ten truizm z wiarą, że splot refleksji o źródłach emocji w publicznych przestrzeniach Ameryki Północnej, Zachodniej Europy czy Polski oraz o przyczynach słabości narodowej odporności na pandemię C-19, skieruje debatę o uzupełnienie priorytetów Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju na usprawnienie usług społecznych, tym przede wszystkim na modernizację systemu edukacji.
Zgodnie z Konstytucją, pierwszą instytucją zobowiązaną do rozwoju edukacyjnego dziecka jest jego rodzina. To polityczne potwierdzenie, biologicznej zgodności zachowania ciągłości życia i kulturowej zasady solidarności międzypokoleniowej, tworzy fundament dla ustroju subsydiarnego wsparcia rodzin przez instytucje wspólnot samorządowych i rynku.
Również konstytucyjne zasada subsydiarności jest zapewnieniem dla rodziców lub opiekunów dzieci, służebnej formy wsparcia ich obowiązków wychowawczo-edukacyjnych przez administrację publiczną. Uznającej znaczenie powiązania dobroczynnej pracy rodziców w ramach samokształcenia w rodzinie z komercyjną pracą nauczycieli w szkołach oraz w pozaszkolnych instytucjach edukacji specjalistycznej.
Mamy:
Konstytucyjne wskazanie podmiotu właściwego do odpowiedzialności decyzyjnej za uczenie w systemie edukacji, jako podstawa dla zorganizowania przez wspólnoty samorządowe warunków personalizowania edukacji. Mamy też zalążki publicznego systemu diagnostycznego w postaci Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ustawa z 2015 roku) oraz lokalnego rejestrowania indywidualnych planów edukacyjnych Centrum Usług Społecznych (ustawa z 2019 roku).
Brakuje:
(1) rynku usług edukacyjnych (propozycja: Kolonie Akademickie),
(2) systemu społecznego nadzoru nad jakością tych usług (propozycja: Obywatelscy Kuratorzy Oświaty),
(3) narzędzi i procedur indywidualnego badania możliwości edukacyjnych (potrzeba otwartych laboratoriów diagnostycznych),
(4) doradców edukacyjnych rodzin wspomagających rodziny w koniecznych wyborach procesów edukacyjnych (potrzeba nowego zawodu nauczycielskiego),
(5) systemu finansowego wsparcia indywidualnych procesów edukacyjnych ze środków publicznych (potrzeba bonów edukacyjnych i systemów stypendialnych).
Wskazane instytucje, instrumenty i regulacje stworzyć powinny system edukacyjny integrujący zarówno (i) zakresy nauczania domowego, szkolnego i pozaszkolnego jak i (ii) poziomy nauczania podstawowy, średni i wyższy.
Proces integracji edukacji
Wykorzystanie cyfrowego poszerzenia kultury poznania dla polepszania systemu edukacji wymaga przyjęcia kompetencji samokształcenia przez całe życie jako celu głównego szkolnictwa. Kluczowe znaczenie tej kompetencji wynika z właściwości pełnego wykorzystywania nowoczesnych narzędzi i technologii w gospodarce opartej na wiedzy, zarówno przy wykonywaniu pracy dobroczynnej dla bezpośredniego zaspokajania potrzeb własnych i swoich bliskich, jaki i przy wykonywaniu pracy komercyjnej dla uzyskania korzyści finansowych.
Tak określony cel systemu szkolnictwa, byłby nie tylko wyrazem potrzeb gospodarki opartej na wiedzy. Byłby również wyrazem uzupełnienia modelu organizacji zajęć klasowych, którymi i jest pozostanie skupienie edukacji na nauczycielu, o model organizacji zajęć pozaszkolnych w tym domowych, którym i jest i pozostanie skupienie edukacji na uczniu.
Rys. 1. Proces integracji edukacji wywołany możliwościami cyfrowego poznania. Opracowanie własne Andrzej Madej.
Proces integracji edukacji skupionej na nauczycielu i edukacji skupionej na uczniu, wynikający z cyfrowego powiększenia możliwości kultury, przedstawiam na rysunku 1. Na schemacie tym nowy zespół kompetencji dla prowadzenia zajęć domowej edukacji określiłem terminem „pedagogiki solidarności międzypokoleniowej”.
Instytucje integracji edukacji
Proponuję, by kluczowymi instytucjami nowego systemu szkolnictwa były rywalizujące pomiędzy sobą o wybór przez rodziców ucznia Kolonie Akademickie. Instytucje obecne w systemie szkolnictwa początku Dawnej Rzeczpospolitej integrujące szkoły elementarne wokół wyższych uczelni (uniwersytetu, akademii).
Taka integracja organizacyjna i metodyczna pozwoliłaby przyjąć spójną aksjologicznie podstawę edukacji zarówno szkolnej jak i pozaszkolnej, określającej cel samokształcenia przez całe życie. W konsekwencji ułatwiając pracę rodziców odpowiednio do potrzeb ich praktyki wychowawczej i stopnia rodzinnego zaangażowania w edukację dziecka.
Model rywalizacji podmiotów rynku usług edukacyjnych, w obu wymiarach obecności Kolonii Akademickich, przedstawiam na poniższym rysunku Integracja edukacji – instytucje. Wskazując przy tym na prawdopodobne zróżnicowanie zakresów wsparcia metodycznego uczelni prowadzących Kolonie Akademickie.
Rys. 2. Kolonie Akademickie instytucjami rynku usług edukacyjnych. Opracowanie własne Andrzej Madej.
Dla proponowanego do pilotażowego zbadania użyteczności Kolonii Akademickiej modelu A, rekomenduję wykorzystanie rozpoznań i zaleceń Społecznej Nauki Kościoła. Sądzę, że podjęcie takiego przewodnictwa we wprowadzeniu nowych zasad i metod integracji edukacji przez całe życie pozwoli na spopularyzowanie zasady, że społeczności szkół tworzą rodzice a dzieci tworzą społeczności klas.
