Zakład pracy chronionej jest przedsiębiorstwem przystosowanym do zatrudniania pracowników ze znacznymi stopniami niepełnosprawności. Do podstawowych celów jego działalności zaliczamy nie tylko wymierny zysk, jak w każdej firmie, ale również wzmożenie aktywności zawodowej osób, które mają szans na otwartym rynku pracy.
Decyzja o nadaniu statusu zakładu pracy chronionej jest w gestii wojewody. Aby zapracować na taki status spółka musi:
a) prowadzić działalność gospodarczą przez co najmniej rok;
b) zatrudniać nie mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na etaty;
c) przez co najmniej pół roku osiągać takie wskaźniki angażowania osób niepełnosprawnych: o nie mniej niż 50%, w tym co najmniej 20% ogółu zatrudnionych, stanowią osoby z poważnym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności lub o co najmniej 30% pracowników liczą osoby niewidome, psychicznie chore albo upośledzone umysłowo, zaliczone do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
d) mieć do dyspozycji obiekty i pomieszczenia odpowiadające przepisom i zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy, spełniające wymagania dostępności do nich i uwzględniające potrzeby niepełnosprawnych w zakresie przystosowania miejsc do pracy, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych;
e) zapewnić okolicznościową i fachową opiekę medyczną, poradnictwo i usługi związane z rehabilitacją.
Pracodawca, który uzyskał status Zakładu Pracy Chronionej, pod ryzykiem utraty tego statusu winien pilnować reguł analizowanych wyżej. Ponadto - ZPChr kreuje (głównie ze zwolnień z podatków i opłat) Zakładowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (ZFRON). Środki z tego funduszu przeznaczane są przede wszystkim na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą pracowników. Jeśli pracodawca nieprawidłowo wydaje te pieniądze, musi zwrócić je na rachunek ZFRON oraz zapłacić karę do PFRON w wysokości 30% kwoty nieprawidłowo wydanych środków.
