Na ten wyrok czekało kilkaset tysięcy frankowiczów. Trybunał odpowiedział na pytania prejudycjalne warszawskiego Sądu Okręgowego.
TSUE o frankowiczach
W polskich umowach kredytu indeksowanego do waluty obcej, nieuczciwe warunki umowy w sprawie różnic kursowych nie mogą być zastąpione przepisami ogólnymi polskiego prawa cywilnego - orzekł w czwartek TSUE. Ponadto, prawo unijne nie zabrania unieważnieniu umów, dotyczących kredytów we frankach szwajcarskich. Zdaniem unijnego trybunału, kredytobiorca musi mieć prawo do odmowy bycia objętym ochroną przed szkodliwymi skutkami, spowodowanymi unieważnieniem umowy w całości. To polski sąd musi stwierdzić, czy umowa, już po wykreśleniu niedozwolonego zapisu, może obowiązywać w dalszym ciągu.
TSUE odpowiadało na pytania prejudycjalne Sądu Okręgowego w Warszawie, do którego zwróciło się małżeństwo Dziubaków z żądaniem unieważnienia umowy. Kredyt hipoteczny został zaciągnięty w 2008 roku w Raiffeisen Bank z wymogiem spłaty na okres 40 lat. Rodzina zdecydowała się na kredyt w złotówkach, ale był on przeliczany we frankach szwajcarskich. Kredytobiorcy starali się przekonać Sąd Okręgowy w Warszawie do unieważnienia umowy z bankiem z racji nieuczciwego mechanizmu indeksowania kredytu. Według małżeństwa, bank mógł dowolnie zmieniać kurs waluty, co odbijało się niekorzystnie na wysokości płaconych rat.
Sąd Okręgowy zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z zapytaniem prejudycjalnym ws. rodziny Dziubaków. Sędziowie chcą poznać wykładnię unijnego prawa w kwestii ewentualnej nieuczciwej konkurencji ze strony banków.
Wyrok TSUE nie jest obligatoryjny dla wszystkich przypadków, choć polski wymiar sprawiedliwości będzie sugerował się w jednostkowych sprawach wykładnią europejskich sędziów.
Pytania prejudycjalne do TSUE
Oto pytanie prejudycjalne, zadane przez warszawski Sąd Okręgowy Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej:
1. Czy jeśli skutkiem uznania określonych postanowień umownych, określających sposób spełnienia świadczenia przez strony (jego wysokość), za nieuczciwe warunki umowne w rozumieniu dyrektywy 93/13/EWG miałby być niekorzystny dla konsumenta upadek całej umowy, możliwe staje się wypełnienie luk w umowie nie w oparciu o przepis dyspozytywny stanowiący jednoznaczne zastąpienie nieuczciwego warunku, ale w oparciu o przepisy prawa krajowego, które przewidują uzupełnienie skutków czynności prawnej wyrażonych w jej treści również przez skutki wynikające z zasad słuszności (zasad współżycia społecznego) lub ustalonych zwyczajów?
2. Czy ewentualna ocena skutków upadku całej umowy dla konsumenta powinna następować przy uwzględnieniu okoliczności istniejących w chwili jej zawarcia, czy też w chwili zaistnienia sporu pomiędzy stronami odnośnie skuteczności danej klauzuli (powołania się przez konsumenta na jej abuzywność) i jakie ma znaczenie stanowisko wyrażane w toku takiego sporu przez konsumenta?
3. Czy możliwe jest utrzymanie w mocy postanowień stanowiących nieuczciwe warunki umowne jeśli przyjęcie takiego rozwiązania byłoby w chwili rozstrzygania sporu obiektywnie korzystne dla konsumenta?
4. Czy uznanie za nieuczciwe postanowień umownych określających wysokość i sposób spełnienia świadczenia przez strony może prowadzić do sytuacji, w której ustalony na podstawie treści umowy z pominięciem skutków nieuczciwych warunków kształt stosunku prawnego odbiegać będzie od objętego zamiarem stron w zakresie obejmujących główne świadczenie stron, w szczególności - czy uznanie za nieuczciwe postanowienia umownego oznacza, że możliwe jest dalsze stosowanie innych, nieobjętych zarzutem abuzywności postanowień umownych, określających główne świadczenie konsumenta, których uzgodniony przez strony kształt (wprowadzenie ich do umowy) był nierozerwalnie związany z zakwestionowanym przez konsumenta postanowieniem?
Według wyliczeń agencji Moody's, orzeczenie korzystne dla frankowiczów może oznaczać koszt dla banków w wysokości 20 mld złotych. Związek Banków Polskich oceniał straty dla sektora bankowego na ok. 60 mld zł.
GW
