My, redaktorzy niniejszego bloga, nie mamy po 15 lat. W życiu już sporo widzieliśy i jeszcze więcej słyszeliśmy. Ale tekst Jarosława Tomasiewicza o „drugiej” PPS-WRN, działającej w Polsce i wśród Polonii w latach 90. bardzo nas zaskoczył. Oczywiście pozytywnie, a dzięki uprzejmości autora możemy go opublikować tutaj w trzech częściach. Naprawdę wart jest przeczytania. Jednocześnie apelujemy do czytelników: jeśli posiadacie teksty o mało znanych ugrupowaniach polskiej lewicy patriotycznej i demokratycznej – piszcie do nas, na razie na pocztę wewnętrzną salonu.
Kirilenko
TESTAMENT
Przyczynek do historii polskiego ruchu socjalistycznego
Polska Partia Socjalistyczna Wolność Równość Niepodległość przemknęła przez polską scenę polityczną niezauważona. Nie pisała o niej prasa, nie wspominają naukowe opracowania, nie ma śladu w internecie. Jedynym dowodem na jej istnienie są - oprócz mojej osobistej korespondencji - nieliczne zachowane egzemplarze organu partii "Naprzód Robotniczy", wydawanego w latach 1992-1996. Przyczyny takiego stanu rzeczy zdają się leżeć z jednej strony w efemerycznym charakterze PPS WRN, z drugiej - w unikalnej pozycji politycznej ugrupowania, wyłamującego się z kanonów zarówno prawicy jak lewicy polskiej. Tym większa więc potrzeba, by "ostatnich Mohikanów" polskiego socjalizmu przypomnieć.
PPS WRN utworzona została 1 V 1990 r. przez te sekcje emigracyjnej PPS, które nie chciały zgodzić się na zjednoczenie z krajową PPS postrzeganą jako zbiorowisko "byłych PZPR-ów i trockistowskich lewaków". Na jej czele stanął jako sekretarz generalny Janusz Zawadzki z Londynu, w latach 1964-1989 sekretarz generalny Centralnego Komitetu Zagranicznego PPS na Obczyźnie; we Francji do czołowych działaczy należał Piotr Droździk. Rok później powstało krajowe odgałęzienie PPS WRN, tworzone przez takich działaczy jak Michał Tabaczar z Warszawy czy krakowska grupa skupiona wokół pisma "Naprzód" (Leszek Florczyk). 2 VII 1993 r. oba ugrupowania się połączyły. Sekretarzem generalnym PPS WRN został Władysław Panek, członkami Tymczasowego Centralnego Komitetu Wykonawczego byli też m.in. J. Zawadzki, Władysław Jagiełło i Kazimierz Artur Panek.
Partia dysponowała dwoma Okręgowymi Komitetami Robotniczymi - w Warszawie (przew. Janusz Olejniczak) i Krakowie, gdzie istniało też koło dzielnicowe na Zwierzyńcu (Marian Tataruch, Roman Kondrat, Jerzy Pamuła). Do rozproszonych sympatyków PPS WRN należeli (pozwolę sobie wymienić wszystkie znane nazwiska na podstawie wpłat na Fundusz Prasowy): Tadeusz Raciszewski, Grażyna Łoźna, Marianna Rogala, Stefania Ruszowska, Włodzimierz Sawicki, Aleksander Ostrowski, Mieczysław Owca, Stanisław Gacki, Witold Kosterkiewicz, Marek Tarczyński, Zbigniew Żuk, Natalia Białasowa, Jan Kałuża, Marian Chojnowski, Agnieszka Maleszewska, M.D. Domosławska-Baraniecka, Tadeusz Gierlach, Kazimierz Hałoń, Tadeusz Jabłoński, A. Jędrzejewska, Br. Lipiński, Fr. Benza, Z. Kotlarek, B. Lipiński, T. Piłat, St. Strzemieczny, J. Białas Piotrowski, H. Cesarska, A. Jędrzejewska, L. Motyka, R. Siudalski, M. Zawadzki, R. Zawidzki. PPS WRN posiadała też sekcje (a w każdym razie członków) zagranicą: w Wielkiej Brytanii (Norbert Pluta, Kazimierz Majkowski, W. Szkoda i J. Lis z Londynu, Stanisław Kołecki ze Swindon, R. Kuś z Creve), Niemczech (Piotr Konieczny z Lueneburga, Eugeniusz Skopiec Bebra), Austrii (Włodzimierz Sawicki), Australii (Augustyn Kardasz) i USA.
Wiosną 1994 r. partia została wzmocniona przez kolejną grupę secesjonistów z PPS, którzy sprzeciwili się połączeniu z ugrupowaniem Osóbki-Morawskiego, w którym, jak napisali, "obok 'wodza' ze skompromitowaną przeszłością, znajduje się wielu wysokich funkcjonariuszy aparatu byłej PZPR, którzy większość swego aktywnego życia poświęcili zniewalaniu naszego narodu i wysługiwaniu się obcemu, komunistycznemu mocarstwu". Należał do nich wiceprzewodniczący CKW Bronisław Jędrzejowski z Krosna i członkowie Komitetu Głównego PPS w Niemczech: Jacek Kowalski, Krystyna Nurkowska, Bogdan Żurek, Mirosław Wiśniewski.
Jarosław Tomasiewicz
