płk Dabrowa-Kostka
płk Dabrowa-Kostka
Republikaniec Republikaniec
154
BLOG

Odszedł na wieczną wartę płk Dąbrowa-Kostka

Republikaniec Republikaniec Kultura Obserwuj notkę 1
27 marca 2019 r. zmarł w Krakowie płk Stanisław Dąbrowa-Kostka. Pochodził z Przemyśla, gdzie urodził się 11 października 1924 r. Do wybuchu II wojny światowej ukończył drugą klasę gimnazjalną. We wrześniu 1939 r. jako harcerz, pełnił służbę łącznika Komendy Obrony Przeciwlotniczej na przemyskim Zasaniu (zachodniej, okupowanej przez Niemców dzielnicy podzielonego pomiędzy hitlerowców a sowietów miasta). Zorganizował jesienią 1939 r. samodzielną młodzieżową grupę konspiracyjną „Lipowica”, którą dowodził. Od 1940 r. kontynuował przerwaną wojną naukę w Szkole Handlowej, następnie w Klasie Administracji Handlowej oraz równolegle na tajnych kompletach gimnazjum i liceum.
Początkiem 1941 r. został  zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej. Przyjął wówczas pseudonim „Dąbrowa”. W czerwcu 1942 r. powierzono mu dowództwo plutonu stworzonego z ludzi z jego „Lipowicy”. Wówczas też, już po maturze, przeszedł na całkowicie konspiracyjny tryb życia. Z biegiem czasu pełnił szereg funkcji, m.in. dowódcy oddziału dyspozycyjnego w pionie wywiadu i kontrwywiadu Komendy Obwodu AK Przemyśl, szefa akcji „N”- dywersji psychologicznej wśród Niemców, oficera kolportażu i propagandy. W międzyczasie ukończył konspiracyjny kurs podchorążówki,  zwieńczony tytułem podchorążego i awansem na stopień kaprala. Latem 1943 r. po rozbiciu przemyskiej komendy obwodu AK przez gestapo, został adiutantem szefa podkarpackiego ośrodka Kedywu - Kierownictwa Dywersji. Nocą  z 5 na 6 sierpnia 1943 r. wziął udział w akcji rozbicia więzienia w Jaśle, w efekcie której uwolniono ponad 180 więźniów. Końcem tego samego roku przeniesiony został na stanowisko adiutanta Kedywu Podokręgu Rzeszów AK.                                                                   
W okresie akcji „Burza”, w sierpniu 1944 r., otrzymał awans na podporucznika. Po zajęciu Rzeszowa przez Sowietów, został 18 sierpnia aresztowany przez sowiecki kontrwywiad Smiersz. Udało mu się zbiec, zorganizował wtedy komórkę wyrabiającą fałszywe dokumenty dla żołnierzy rzeszowskiego Podokręgu AK. W grudniu 1944 r., zgłosił się u inspektora AK w Przemyślu kpt. Totha i pod nowym pseudonimem „Dzierżyński” objął stanowisko oficera dywersji przemyskiej Komendy Obwodu AK. W 1945 r., jako porucznik, opierając się na strukturach AK działał w organizacjach: „Niepodległość” i Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj. W maju tego samego roku stworzył oddział partyzancki (w sile kompanii) i dowodził nim do rozformowania na rozkaz przełożonych w sierpniu, na terenach  obwodów Przemyśl, Sanok i Krosno. We wrześniu został w Krakowie szefem Wydziału Informacji i Bezpieczeństwa oraz dowódcą zbrojnego zespołu ochrony Rejonu Zrzeszenia „WiN” na województwo krakowskie.
W marcu 1946 r. wpadł w zasadzkę UB. Po trzymiesięcznym śledztwie, trafił do więzienia. skazany na siedem lat pozbawienia wolności. W sierpniu tego samego roku w kaplicy więziennej zawarł związek małżeński z Anną z d. Stahl. Wiosną 1947 r. na mocy amnestii zmniejszono mu wyrok o połowę. Przebywał w więzieniach krakowskich przy ul. Senackiej i Montelupich, w Rawiczu i Wronkach. We wrześniu 1949 r. wyszedł na wolność, ale nie meldował się - jak mu nakazano - w Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego. W efekcie z żoną i z czwórką dzieci, musiał ciągle zmieniać miejsca zamieszkania i pracy. W 1950 r. odebrano mu stopień oficerski.
Miał problemy ze znalezieniem pracy, wszędzie ciągnął się za nim „wilczy bilet”, imał się różnych zajęć. Dwie kolejne dekady dekad przepracował m.in. jako księgowy w PGR, projektant, majster i kierownik w spółdzielni produkcji zabawek, urzędnik MHD, kierownik domów wypoczynkowych „Orbis”.  Dorabiał na utrzymanie rodziny jako plastyk i publicysta. W 1970 r. uzyskał uprawnienia emerytalne i rentę inwalidy wojennego. Nie miał i w tym okresie czasu na nudę - działał  w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym, Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym, Komisji Historycznej ZBoWiD, Związku Inwalidów Wojennych, Stowarzyszeniu Żołnierzy Armii Krajowej.
W 1989 r. został zweryfikowany w stopniu kapitana WP, później awansowano go na  majora, podpułkownika i pułkownika. W 1992 r. wyrok „Dąbrowy” z 1946 r. został unieważniony. Za przyznane przez sąd odszkodowanie założył Fundację Studium Okręgu Krakowskiego Armii Krajowej, bo misją jego  życia było dokumentowanie historii AK. Posiadał prywatne archiwum i przez całe życie pracował nad monografią Okręgu Krakowskiego AK. Swoje bezcenne zbiory przekazał w 2016 roku Archiwum Akt Nowych. Zawsze konsekwentnie bronił dobrego imienia AK i jej żołnierzy, m.in. swojego przełożonego i dowódcy - Zenona Soboty „Korczaka”. Sporo pisał i publikował. Był autorem i współautorem książek: „W okupowanym Krakowie”, „Hitlerowskie afisze śmierci”, „Dynamit”, „Akcja N”, „Przemyśl w oczach pisarzy” i  „Rozkaz: zdobyć więzienie”. Odznaczono go m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta III i IV klasy, Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Medalem Wojska, Krzyżem Armii Krajowej i Krzyżem Partyzanckim.W 2005 r. został laureatem nagrody Instytutu Pamięci Narodowej „Kustosz Pamięci Narodowej”.


Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura